Boşanma nedeni ile maddi sıkıntı yaşayan kadının eski eşinden talep ettiği yoksulluk nafakası nedir ? Yoksulluk nafakası alma şartları nelerdir? Türk Medeni Kanunu 175. Maddesinde düzenlenen yoksulluk nafakası, Hukuk Sistemimizde yer alan dört nafaka türünden (yoksulluk nafakası, tedbir nafakası, iştirak nafakası, yardım nafakası) biridir. Peki, yoksulluk nafakasını hangi durumlarda kim alabilir? Koşulları nelerdir? İşte konuya ilişkin tüm detaylar;
Yoksulluk Nafakası ve Koşulları
Kanuni düzenleme kapsamında belirlenen yoksulluk nafakası boşanma nedeni ile yoksulluğa düşme ihtimali bulunan taraf yönünden, daha ağır kusurlu olmamak kaydıyla geçimine yönelik diğer taraftan, onun mali gücü ile orantılı ve süresiz alabileceği bir nafaka türüdür.
Yoksulluk Nafakası Alma Şartları Nelerdir ?
Bu açıklamalar kapsamında yoksulluk nafakası alabilmek için geçerli olan şartlar ise şunlardır;
Taraflardan biri tarafından yoksulluk nafakası konusunda istem bulunması gerekir. Yoksulluk nafakasına hakimin hükmedebilmesi ancak bu konuda bir talep olmasına bağlıdır. Talep bulunmadığı hallerde aile mahkemesi hakimi, resen yani kendiliğinden yoksulluk nafakası ödeme yükümlülüğü belirleyemez.
Yoksulluk nafakası talebinde bulunan tarafın daha ağır bir kusurunun olmaması gerekir. Boşanma noktasındaki kusur durumu, yoksulluk nafakası yönünden oldukça önemlidir. Bu nafakayı talep eden eşin, diğerine oranla daha ağır kusurlu olmaması kanuni bir zorunluluktur. Boşanmaya sebep olan olaylar yönünden tespit edilecek kusurlu davranışların derecesi yoksulluk nafakasının istenebilmesi açısından önem taşır. Daha fazla kusuru olan tarafın yoksulluk nafakası talebi reddedilir.
Yoksulluk nafakası talebinde bulunan tarafın, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olması gerekir. Yoksulluk nafakasının belirlenebilmesi açısından oldukça önemli bu şarta göre, boşanma sonrası bu nafakayı talep edecek eşin yoksulluğa düşmesi durumu aranır. Hiçbir geliri olmayan, çalışacak durumda bulunmayan ya da kazandığı para ile geçimini temin edemeyecek durumda olan eşin, boşanma sonrası yoksulluğa düşeceğinin kabulü gerekir.
Hükmedilecek yoksulluk nafakasının diğer eşin mali gücü ile orantılı bulunması gerekir. Yoksulluk nafakasının miktarı, bu nafakayı ödeyecek eşin maddi ve mali gücü ile orantılı olmalıdır. Boşanma sonrası kendisi de yoksulluk durumuna düşecek tarafın bu nafakayı ödeme yükümlülüğü de bulunmaz.
Yoksulluk Nafakasını Yalnızca Kadınlar mı Talep Edebilir ?
Hukuk sistemimizde yoksulluk nafakasının talebi konusunda kadın erkek ayrımı yapılmamıştır. Yukarıda belirlenen koşulların varlığı durumunda, yoksulluğa düşecek taraf ister kadın ister erkek olsun yoksulluk nafakası talep edebilir. Bu kapsamda boşanmada daha hafif kusurlu ya da kusursuz olan erkek de boşanma neticesi yoksulluğa düşecekse kendisine diğer eşin mali gücü oranında yoksulluk nafakası bağlanabilir.
Bu konuda uygulamada örnekler ve Yargıtay 2. Hukuk dairesinin emsal kararları vardır. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 14.01.2016 tarih ve 2016/596 sayılı kararı)
Çalışan Eş Yoksulluk Nafakası Alabilir mi ?
Yoksulluk nafakası alma koşulları arasında belirlenen kıstas, boşanma nedeniyle taraflardan birinin yoksulluğa düşecek olmasıdır. Bu kapsamda bir taraf çalışsa dahi eğer yoksul durumda sayılabilecekse nafaka istem hakkı bulunur. Bu anlamda yoksulluk nafakası talep edenin çalışması ya da düzenli gelirinin bulunması talebe etki etmez. Kendini yoksulluk durumundan kurtaracak derecede geliri olmayan çalışan eş de, yoksulluk nafakası talep edebilir.
Yoksulluk kavramını Yargıtay her somut olayın kendi özel durumuna göre farklı olarak belirlemiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu yerleşik içtihatlarında; yeme, barınma, giyinme, sağlık, eğitim, ulaşım gibi kişinin zorunlu harcamalarını karşılayacak düzeyde geliri olmamasını yoksulluk olarak belirlemiştir.
Yargıtay içtihatlarında, somut olaya göre, nafaka alacaklısının yaşlılık maaşı olması, dul ve yetim maaşı alması ya da asgari ücretle çalışması durumlarında yoksulluk durumunun varlığını kabul ettiği görülmüştür.
Özetle yoksulluk durumu, kişinin ihtiyaçları da gözetilerek, sosyal, kültürel ve mali durumuna göre her olay yönünden farklı olarak değerlendirilir.
Yoksulluk Nafakası Ne Zaman Talep Edilebilir?
Yoksulluk nafakası, açılan boşanma davası kapsamında istenebilir, bu durumda yoksulluk nafakası ile ilgili karar da boşanma kararı ile birlikte verilir ve yoksulluk nafakası, boşanma kararının kesinleşmesi ile geçerli olur.
Ancak yoksulluk nafakasının illa ki boşanma davası sırasında talebi gerekmez. Boşanma davası sonuçlandıktan sonra da yoksulluk nafakasının istenmesine bir engel bulunmaz. Yalnız bu noktada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus vardır.
Boşanmadan sonra istenecek yoksulluk nafakasının, boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren bir yıl içerisinde istenmesi ve açılacak davanın da bu sürede açılması gerekir. Aksi durumda, bu süre geçirilirse zamanaşımı nedeniyle talep reddedilir.
Boşanma hükmünden sonra açılacak yoksulluk nafakası davaları için Türk Medeni Kanunu 177. Maddesi ile yetkili mahkeme yönünden özel yetki kuralı getirilmiştir. Bu yetki kuralına göre, boşanma sonrası açılacak yoksulluk nafakası davasında, nafaka alacaklısın yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Yoksulluk Nafakasında Süre Sınırı Var mıdır?
Hukuk sistemimiz içerisinde yoksulluk nafakası yönünden belirlenmiş sınırlayıcı bir süre bulunmaz, Türk Medeni Kanunu düzenlemesine göre bu yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilir.
Ancak yoksulluk nafakası alacaklısının yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde belirlenen nafaka kendiliğinden sona erer. Yoksulluk durumunun sona ermesi, nafaka alacaklısının evlenmese bile fiilen başka biri ile fiilen evli gibi yaşaması ya da haysiyetsiz hayat sürdürmesi durumlarında ise mahkeme kararı ile nafakanın kaldırılabilmesi mümkündür.
Sonuç olarak boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafın geçimi için diğer taraftan belirli bir oranında süresiz olarak nafaka alınması kararı alınabilmektedir. Kişinin yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için yoksulluğa düşecek olan kadının kusuru daha ağır olmamak gereklidir. Eğer boşanma sonunda herhangi bir nedenle kişi çok mağdur olacaksa süresiz olarak nafaka isteyebilir.