Türk Osmanlı mimarisi günümüze kadar ulaşan eşsiz örneklerinden biri olan Yıldız Sarayı, İstanbul Beşiktaş ilçesinde yer alır. Bu güzide saray, 1789 ile 1807 yılları arasında tahtta kalan Sultan III. Selim’in annesi olan Mihrişah Sultan için yaptırılmıştır.
Daha sonra 1876 ile 1909 yılları arasında hüküm süren Osmanlı Sultanlarından Padişah II. Abdülhamid döneminde ise Osmanlı İmparatorluğu ana sarayı olarak hizmet veren saray Marmara denizi sahilinden başlayan koruluk içinde bulunan saraylardan, köşklerden ve çeşitli yapılardan oluşur.
Yıldız Sarayı İçi Genel Özellikleri
Yıldız Sarayı birçok yönü ile günümüzde de önemini koruyan en önemli Osmanlı mimarisi eserleri arasında yer alır. Osmanlı mimarisi özellikleri bakımından her dönem farklılık göstermektedir ve bu saray Osmanlı dönemi ve Türk mimari tarihine damgasına vuran en değerli yapıdır.
1- Yıldız Saray-ı Hümayunu
Sarayın yapıldığı bölge Kanuni Sultan Süleyman döneminden başlamak suretiyle Osmanlı padişahlarının av sahası olarak kullanılmaktaydı. Beşiktaş ilçesi Yıldız tepesinde bulunan ve Hazine-i Hassa’ya kayıtlı bu arazi üzerinde ilk kasır ise Sultan I. Ahmed tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra yerleşkeye adını da veren Yıldız Kasrı Sultan III. Selim tarafından, validesi olan Mihrişah Sultan için yaptırılmıştır.
Bu esnada rokoko uslubünda bir de çeşmede babası adına inşa edilmiştir. Yaz aylarında Yıldız Köşkünü kullanan Sultan Abdülaziz zamanında ise Büyük Mabeyn Köşkü yaptırılmış ve daha sonrada dış bahçe bölümüne Malta Köşkü ile Çadır Köşkü eklenmiştir.
Asıl alana bu esnada yaptırılan Çit Kasrı ile genişleyen bu yerleşkede asıl yapılaşma ise Sultan II. Abdülhamid döneminde yaşanmıştır. Daha korunaklı olduğu için ana saray olarak bu yapılar bütününü kullanan Sultan II. Abdülhamit döneminde, padişah kullanımı için özel mekanlar yanında, resmi görevlilere tahsis edilen binalar, marangozhane, tamirhane gibi atölyeler ile müze, tiyatro, kitaplık gibi sanatsal ve kültürel yapılarda Yıldız Sarayı yerleşkesine eklenmiştir.
2- Yıldız Sarayı Has Bahçe
Has Bahçe adı ile bilinen sarayın iç bahçesi içinde ayrıca bağımsız küçük dinlenme köşkleri de bulunmaktadır.
Osmanlı devletinin son bulmasından sonra bir müddet boş kalan saray yapıları 1924 yılında ise Erkan-ı Harbiye Mektebi emrine tahsis edilmiştir. Daha sonra 1946 yılında Harp Akademileri’ne verilen saray 1978 yılında ise Kültür Bakanlığı’na devredilmiştir.
1882 yılında Mithat Paşa ve Mahmud Celaleddin Paşa’nın yargılamaları da bu saray da gerçekleştiğinden Yıldız Sarayı Yıldız Mahkemesi olarak da anılmaya başlanmıştır.
3- Yıldız Sarayı Camii
Yıldız Camii de II. Abdülhamid tarafından 1885 ile 1886 yılları arasında yaptırılmıştır. Oldukça özgün mimarisi ile son dönem Osmanlı mimari eserleri arasında önemli bir yere sahiptir. Asıl adı Hamidiye Camisi olmasına karşın daha çok Yıldız Camii olarak bilinen yapı günümüzde Beşiktaş ilçesi Barbaros Bulvarı’nın kuzey bölümünde Yıldız Sarayı yolu üzerinde bulunmaktadır.
Şale Köşkü, Büyük Mabeyn Köşkü, Çadır Köşkü, Malta Köşkü, Yıldız Sarayı Müzesi, Yıldız Tiyatro ve Opera Evi, İmparatorluk Porselen Üretimevi, Ata Köşkü, Cihannüma Köşkü, Kameriye Köşkü, Yaveran dairesi gibi yapılarla oldukça karmaşık bir tasarıma sahip Yıldız Sarayı, günümüzde de en çok merak edilen Osmanlı Saraylarından biri olarak her yıl çok sayıda kişi tarafından ziyaret edilir.
4- Yıldız Sarayı Saat Kulesi
Yıldız Camii avlusunda güneybatı köşesinde bulunan Saat Kulesi ise 1890 yılında yaptırılmıştır. Köşelerden kırık bir kare plan üzerinde yükselen bu saat kulesi üç katlıdır ve üstü ise dilimli, sivri bir kubbe tarafından örtülmüştür.
5- İstanbul’un Gözde Tarihi ve Doğal Güzelliklerinden Biri Yıldız Sarayı
Bahçeleri ve koruları ile 80 dönümlük bir arazi üzerine yayılan saray, halen daha İstanbul’un en gözde mekanlarından biri durumundadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında yaşanan birçok önemli olaya şahitlik eden Yıldız Sarayı, doğal yerleşim alanı, eşsiz bahçeleri, köşkleri ve korusu ile oldukça etkileyicidir.
Son dönem saray yaşantısını günümüze çok güzel bir şekilde yansıtan saray, ayrıca sahip olduğu mükemmel boğaz manzarası, yemyeşil havası ile İstanbul için en önde gelen tarihi ve doğal güzellikler arasında da yerini alır.
Osmanlı Mimarisi İçerisinde İstanbul’daki Kasrlar ve Saraylar! İstanbul Sarayları Listesi| Osmanlı Saray İsimleri
1- Adile Sultan Kasrı
2- Hidiv Kasrı
3- Küçük Su Kasrı
4- Beylerbeyi Sarayı
5- Çırağan Sarayı
6- Dolmabahçe Sarayı
7- Topkapı Sarayı
