Yargıtay nedir? Hukuk sistemimiz içerisinde yer alan ve Anayasa’mız da sayılan yüksek mahkemelerden biri olan Yargıtay, vatandaşlar tarafından merak edilen devlet kurumları arasında yer alıyor. Verdiği kararlar ve içtihatlar ile, toplumda zaman zaman tartışmalara neden olan bu yüksek mahkeme hakkında tüm merak edilenleri bu yazımızda sizlere açıklayacağız. İşte tüm ayrıntıları ile Yargıtay nedir? Yargıtay başkanı nasıl seçilir?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı | Yüksek Mahkeme Olarak Yargıtay
Yargıtay nedir? Yargıtay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Yargı Bölümünde düzenlenmiş yüksek mahkemelerden birisidir. Anayasa’nın 154. Maddesine göre Yargıtay’ın tanımı şu şekilde yapılmıştır.
“Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir”
2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nun 1. Maddesine göre de Yargıtay; “Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii olup, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile bu Kanun ve diğer kanunların hükümlerine göre görev yapan bağımsız bir yüksek mahkemedir” şeklinde tanımlanmıştır.
Yargıtay’ın Tarihçesi
Yargıtay nedir? Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı nasıl ortaya çıkmıştır? Yargıtay ilk olarak, Osmanlı devleti döneminde II. Mahmut’un iradesi ile 1837 yılında “Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye” adında yüksek mahkeme olarak kurulmuştur. 1868 yılında, bu kez Sultan Abdülaziz döneminde ise bu yüksek mahkemenin adı “Meclisi Ahkâmı Adliye” olarak değiştirilmiştir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti tarafından ise “Muvakkat Temyiz Heyeti” adı ile Sivas’ta Yargıtay’ın temelleri tekrar atılmış, Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 yılında bu mahkemenin adı “Temyiz Mahkemesi” olarak değiştirilmiş ve Eskişehir’e taşınmıştır. Daha sonra Temyiz Mahkemesi 1935 yılında Ankara’ya taşınmış ve 10 Ocak 1945 tarihinde, 1924 yılında kabul edilen “Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun” adı “Anayasa” olarak değiştirilirken, temyiz mahkemesinin adı da “Yargıtay” olarak değiştirilmiştir. Anayasa mahkemesi görevleri nelerdir? sorusunun yanıtı için yazımızı okuyabilirsiniz.
Yargıtay’ın Görevleri Nelerdir? Yargıtay Kararları Nasıl Alınır?
Yargıtay nedir? Yargıtay’ın ilk ve ana görevi ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz incelemesini yapmaktır. Uygulamada bu nedenle Yargıtay’a Temyiz Mahkemesi adı da verilir. Yargıtay’ın görevleri ayrıntılı olarak Yargıtay Kanunu’nun 13. Maddesi kapsamında belirlenmiştir. Buna göre Yüksek Mahkemenin görevleri şunlardır ve Yargıtay kararları bu doğrultuda alınır;
Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümleri ilk ve son merci olarak inceleyip karara bağlamak,Yargıtay Başkan ve üyeleri ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili ve özel kanunlarında belirtilen kimseler aleyhindeki görevden doğan tazminat davalarına ve bunların kişisel suçlarına ait ceza davalarına ve kanunlarda gösterilen diğer davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakmak,Kanunlarla verilen diğer işleri görmek.
Yargıtay’ın Karar Organları Hangileridir? Yargıtay Karar Arama
Yargıtay Kanunu’nun 2. Maddesinde, Yargıtay karar organları; * Hukuk ve Ceza Daireleri, * Hukuk Genel Kurulu, * Ceza Genel Kurulu, * Büyük Genel Kurul, * Başkanlar Kurulları, * Birinci Başkanlık Kurulu, * Yüksek Disiplin Kurulu, * Yönetim Kurulu olarak sırasıyla sayılmıştır. Yargıtay’ın hukuk ve ceza dairelerinin sayısı zaman zaman yapılan düzenlemeler ile değişmişse de günümüz de, Yargıtay bünyesinde 15 Hukuk Dairesi ve 16 Ceza Dairesi bulunmaktadır.
Yargıtay’ın Yönetimi Kimlerden Oluşur? Yargıtay Başkanı Nasıl Seçilir?
Yargıtay nedir? Adli mahkemeler yönünden son derece temyiz mercii durumunda bulunan ve yüksek mahkeme niteliğine sahip olan Yargıtay Başkanlığı’nın yönetim organları ise şu şekilde sıralanır;
Birinci Başkan,Cumhuriyet Başsavcısı,Birinci Başkan Vekilleri,Cumhuriyet Başsavcıvekili,Daire Başkanları,Genel Sekreter,Genel Sekreter Yardımcıları
Yargıtay Karar Sorgulama | Temyiz Ne Demektir?
Yargıtay karar sorgulama yapılabilmesi için temyize gidilmesi gereklidir. Adli mahkemeler yönünden son derece temyiz mahkemesi olan Yargıtay’ı anlatırken, temyiz ne demektir sorusunun da kısaca cevaplanması gerekir. Temyiz, en basit tanımı ile dava ya da dosya tarafların mahkeme kararına itiraz etme işlemleridir.
Bu itiraz, ilk derece mahkemelerinin kararlarına karşı Bölge Adliye Mahkemelerine yapılırsa “İstinaf Başvurusu” adını alırken, Yargıtay nezdinde yapılacak itirazlara “Temyiz Başvurusu” denilir. Temyizde hedeflenen ana amaç ise, mahkemelerden verilen kararların aynı nitelikte ve hatasız olmasıdır. İstinaf ne demek konusu hakkında bilgi almak için ilgili yazıyı okumanızı öneririz.