Türkiye’nin komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan, Suriye, Irak, Nahcivan ve İran’dan oluşmaktadır. Türkiye coğrafi yapı itibari ile Asya ve Avrupa arasında bir köprü olduğu için gerek Asya gerekse Avrupa ülkeleri ile sınır komşuluğu vardır.
Türkiye sahip olduğu stratejik konum dolayısıyla Dünya’nın gözünün üzerinde olduğu bir coğrafyada kurulmuştur. Dönem dönem komşuları ile sorunlar yaşasa da her zaman Atatürk’ün çizdiği “yurtta barış, Dünya’da barış” ilkesi doğrultusunda bir dış politika izlemiştir.
Türkiye’nin komşuları geçmiş dönemlerde Osmanlı egemenliği altında yaşadıklarından dolayı her bir komşu medeniyet Türk kültüründen izler taşımaktadır.
1- Suriye
Türkiye’nin güney komşusu olan Suriye’nin resmi adı Suriye Arap Cumhuriyeti’dir. Suriye, Türkiye’nin Asya’da kalan komşularından birisidir. Resmi dili Arapça olan Suriye’de Kürtçe, Arapca ve Türkçe de konuşulmaktadır.
Başkenti Şam olan ülkenin nüfusu 2018 nüfus sayımına göre 16.9 milyondan oluşmaktadır. Nüfusun büyük çoğunluğu Şam dışında Halep, Musul ve Lazkiye şehirlerinde ikamet etmektedir.
Ülke ekonomisi petrol ticaretine dayanan Suriye’de tarım ve turizm’de önemli ekonomik kaynaklar arasında yer almaktadır. Özellikle Türkiye sınırına yakın olan kuzey bölgelerinde tarım faaliyetleri ön plandadır. Suriye’nin güney kısımları ise daha çok çölden oluşmakta ve petrol bölgenin önemli geçim kaynakları arasında yer almaktadır.
Tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Suriye toprakları, 1517 ve 1920 yılları arasında Osmanlı Devleti tarafından yönetilmiştir. 1920 yılından sonra Fransa sömürü altında yaşayan Suriye 1946 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir.
Günümüzde Türkiye ve Suriye geçişleri Mürşitpınar Sınır Kapısı ve Yayladağı Sınır Kapısı üzerinden yapılmaktadır. Türkiye’nin komşuları arasında en çok içli dışlı olduğumuz ülke konumdadır.
2- İran
Türkiye’nin komşuları arasında yer alan İran, Türkiye’nin doğusunda yer almaktadır. Cumhuriyet yönetimi ile yönetilen devlet, 1.648 milyon metrekarelik bir yüzölçümüne sahiptir.
Ağırlıklı olarak Fars nüfusa sahip İran’da Azeriler ve Kürtlerde hatırı sayılabilecek bir nüfusa sahiptir. 2015 nüfus sayımına göre 81.824 milyonluk nüfusun yüzde 61’i Fars kökenli vatandaşlardan oluşmaktadır. Nüfus büyük oranda başkent Tahran etrafında yoğunlaşırken önemli şehirler arasında İsfahan, Şiraz, Tebriz yer almaktadır.
Resmi dil olarak Farsça tercih edilirken ülke içerisinde Kürtçe ve Azerice de konuşulmaktadır. Eski bir dil olan Farsça Orta Doğu bölgesinin önemli dilleri arasında yer almaktadır.
Ülke ekonomisi ağırlıklı olarak petrol ve petrol ticaretine dayanmaktadır. Petrol dışında özellikle doğalgaz işletmeleri ile enerji sektöründe önemli ülkeler arasında yer almaktadır. İran’ın kuzeyinde tarım ve hayvancılık önemli gelir kaynaklarından sayılmaktadır. Ülke ekonomisi son yıllarda düzenli bir artış seyrederek kişi başına düşen milli gelirin artmasına sebep olmuştur.
https://www.youtube.com/watch?v=LCWQPzGzvjk
Türkiye’nin komşuları arasında önemli bir yere sahip olan İran, Osmanlı Devleti döneminde Safevi Devleti adı altında ile bölge hakimiyeti için Osmanlı Devleti ile mücadele etmiştir. İki ülke arasında ki geçişlerde Kapıköy Sınır Kapısı ve Gürbulak Sınır Kapısı kullanılmaktadır.
3- Irak
Türkiye’nin güneydoğu komşusu olan Irak, başkenti Bağdat olan bir Arap devletidir. Cumhuriyet yönetimi ile idare edilen devlet coğrafi olarak Batı Asya’da yer almaktadır. 437 bin kilometrekarelik bir yüzölçümü ile Irak, 37 milyonluk nüfusa sahiptir.
Arapça ve Kürtçenin resmi dil olarak kullanıldığı Irak’ta Ermenice, Süryanice ve Türkmence dilleri de kullanılmaktadır. Ülkenin özellikle Türkiye sınırına yakın olan bölgelerinde Kürtçe ağırlıklı olarak kullanılmaktadır.
Irak ekonomisini büyük oranda petrol ihracatı karşılarken kuzey bölgelerde tarımda önemli ekonomik faaliyetler arasında yer alır.
Türkiye’nin komşuları arasında önemli bir yere sahip olan Irak 1517 tarihinden 1916 tarihine kadar Osmanlı egemenliği altında yaşamıştır. Osmanlı Devleti’nin bu bölgeden çekilmesi ile beraber İngiliz ve Fransızların sömürgesi haline gelen Irak toprakları uzun süre iç çatışmalar ile uğraşmak zorunda kalmıştır.
Son olarak 20 Mart 2003 tarihinde ABD ve İngiliz koalisyonu tarafından işgal edilen Irak toprakları uzun süre çatışmaların eksik olmadığı bir bölge konumunu almıştır.Türkiye ve Irak arasında geçişlerde Habur Sınır Kapısı kullanılmaktadır.
4- Azerbaycan
Azerbaycan Cumhuriyeti, Nahçivan Özerk Bölgesi ile Türkiye’nin komşuları arasında yer almaktadır. Ülkemizin doğusunda yer alan Azerbaycan bir komşudan ziyade kardeş ülkedir. Soy birliği yaptığımız Azerbaycan her zaman Türkiye’nin yanında olmuş bir devlettir. Azerbaycan, Ermenistan ile beraber Türkiye giriş ve çıkışlarını Dilucu Sınır Kapısı aracılığı ile yapmaktadır.
86.600 kilometrekarelik bir yüzölçümü ile Azerbaycan 2019 nüfus sayımına göre 10.027 milyonluk nüfusa sahiptir. Sahip olduğu nüfusun yüzde 90’ı Azeri olan Azerbaycan’da Ruslar ve Ermenilerde yaşamaktadır.Yarı Başkanlık sistemi ile yönetilen ülke 18 Ekim 1991 tarihinde Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir.
Ekonomisi doğalgaza ve enerji sektörüne dayalı olan Azerbaycan’da kişi başına düşen ortalama gelir 17.500 Dolar düzeyindedir.
1920 yılından 1991 yılına kadar Rusya egemenliği altında yaşayan Azerbaycan halkı Sovyet Rusya’nın dağılması ile bağımsız hale geldi. 1992 yılında Ermenistan ile girdiği savaşta Ermeni kuvvetlerin Hocalı Katliamı ile yakın tarihin en büyük trajedilerinden birini yaşamıştır.
5- Yunanistan
Türkiye’nin komşuları arasında önemli bir yere sahip olan Yunanistan, ülkemizin batısında hem kara hem de deniz sınırı komşuluğu yapmaktadır. Başkenti Atina olan Yunanistan son nüfus sayımına göre 10.850 milyonluk nüfusa sahiptir.
Yıllarca iç içe yaşadığımız Yunanistan ile bugün sınırlarımızı İpsala sınır kapısı ayırmaktadır. Bunun yanında Ege Denizi Yunanistan ile aramızda doğal sınırlardan birisidir.
Uzun yıllar Batı Anadolu topraklarına sahip olan Yunan Medeniyeti Türklerin Anadolu’ya gelmeleri ile beraber buradaki hakimiyetini kaybetmiştir. Uzun yıllar Osmanlı Devleti hakimiyetinde yaşayan Yunanistan bağımsızlığını 1832 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile kazanmıştır.
Bir Avrupa Birliği ülkesi olan Yunanistan’ın ekonomisi büyük oranda turizme dayanmaktadır. Turizm dışında sahip olduğu jeopolitik konum dolayısı ile taşımacılık sektörü önemli gelir kaynaklarından birisidir.
6- Bulgaristan
Bir Balkan ülkesi olan Bulgaristan, Türkiye’nin komşuları arasında yer almaktadır. Türkiye’nin kuzey batısında yer alan ülkenin başkenti Sofya’dır. 2018 nüfus sayımına göre 7.050 milyonluk nüfusa sahip Bulgaristan’da bu nüfusun yüzde 9.4’ünü Türkler oluşturmaktadır.
Başkent Sofya dışında Plovidv, Varna, Burgas gibi önemli şehirlere sahip olan Bulgaristan’ın ekonomisi tekstil ihracatı üzerine kuruludur diyebiliriz.
14.yüzyıldan itibaren Osmanlı egemenliğinin hüküm sürdüğü Bulgar topraklarında Türk hakimiyeti 1878 yılına kadar devam etmiştir. Ülkemizle Bulgaristan’ı ayıran sınır kapısı Kapıkule Sınır Kapısı’dır.
7- Ermenistan
Türkiye’nin komşuları arasında yer alan Ermenistan Batı Asya’da yer almaktadır. Türkiye’nin doğu komşusu olan ülke ile sınırımız Dilucu Sınır Kapısı ile ayrılır.
Başkent Erivan ve Gümrü gibi önemli şehirlere sahip Ermenistan’ın nüfusu 2.98 milyondan oluşmaktadır. Ekonomisi bakır, çinko ve altın madenciliğine dayanan Ermenistan güçlü bir ekonomiye sahiptir. Özellikle sahip olduğu maden rezervleri ile Dünya’nın sözü geçen ülkeleri arasında yer almaktadır.
https://www.youtube.com/watch?v=toCcivHoUds
Bugünkü Ermenistan topraklarını uzun yıllar egemenlik altında tutan Rusya’dan ayrılarak ayrı bir devlet kuran Ermeniler bağımsızlıklarını 1918 yılında kazanmışlardır. Türkiye Cumhuriyeti ile dönem dönem alevlenen Ermeni soykırımı ve Ermeni Tehcir Kanunu gibi tartışmalar iki devletin arasının soğuk olmasını sağlamaktadır.
8- Gürcistan
Ülkemizin kuzey doğusunda yer alan Gürcistan, Türkiye’nin komşuları arasında yer almaktadır. İki ülke arasında yer alan Sarp Sınır Kapısı ile ayrılmaktadır.
2013 yılında yapılan nüfus sayımına göre 4.483 milyonluk nüfusa sahip ülke Gürcü, Acara, Laz gibi etnik kökenlerden oluşmaktadır. Nüfus büyük oranda Başkent Tiflis ve Batum’da toplanmış durumdadır.Sovyet Rusya’nın dağılmasından sonra ekonomik olarak istikrar yakalayamayan Gürcistan, tarım faaliyetlerine bağlı bir ekonomi modeli izlemektedir.
Uzun yıllar İran ve Osmanlı Devleti arasında egemenlik mücadelesine sahne olan ülkenin batı kesimlerini Osmanlı, doğu kesimlerini ise İran Devleti yönetmiştir. 1747 yılında kendi bağımsızlığını ilan eden Gürcistan 1801 yılında Rusya hakimiyetine girdiler. Sovyet Rusya’nın dağılması ile Gürcistan 1991 yılında bağımsızlığınız ilan etmiştir.