Kardeş kıskançlığı Doğan Cüceloğlu tarafından sıklıkla işlenen konuların başında gelmektedir. Yeni bir kardeşi olan büyük çocuğun yaşadığı bu önemli ruhsal değişim karşısında anne ve babalar ne yapmalıdır? Ne yapmamalıdır? Kardeş kıskançlığı nedir ? Nasıl aşılabilir?
Kardeş Kıskançlığı Nedir ?
Kardeş kıskançlığı kalabalık ailelerde son derece sık görülen bir durumdur. Kardeş kıskançlığını önlemek için bazı psikolojik adımlar uygulanabilir. Uzman psikologlar kardeş kıskançlığını şöyle tanımlıyor.
“Anne ve babanın ilgisini çekmek için birbirleri ile olan üstünlük kurma yarışı.”
Kıskançlık duygusunun başlıca nedeni ebeveynin sevdiği tek çocuk olma arzusundan kaynaklanır. Kıskançlık oldukça doğal bir eylemdir. Bir çocuğun kardeşini kıskanması onun kötü bir çocuk olduğunu göstermez. Çocuk yeni gelen kardeşiyle birlikte sevgiyi, evi, her şeyi paylaşmak zorunda olduğunu öğrenince dünyası başına yıkılır. Onun için anne ve baba sevgisini paylaşmak kolay değildir.
Çocuğun Kardeşini Kıskandığı Nasıl Anlaşılır?
Çocuklar kıskançlık hislerini bastırdıklarında her ne kadar dışa vurmaktan çekinseler de çoğunlukla şu belirtiler görülür;
Kardeşine zarar verme iç güdüsü,Kabuslar,Parmak emmek,Alta kaçırmak,Asabilik hali,Tırnak yemek,Yemek yemeyi reddetmek,Baş ağrısı,İçe kapanıklık veSaç yolma eylemi şeklinde dışa vururlar.
Kardeş Kıskançlığı Çözüm Yolları
Kardeş kıskançlığı çözüm yolları, Kardeş Kıskançlığı Adem Güneş ve Kardeş Kıskançlığı Doğan Cüceloğlu kitaplarında detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Kardeş kıskançlığı çözüm yollarından sıkça ve adım adım bahseden bu kitaplarda ve uzmanlar tarafından açıklanan aşamalar özetle şu şekildedir:
1 – Çocuk Yapma Kararını durumda anne ve baba hem maddi hem de manevi olarak 2. çocuğa sahip olmak isteyip istemediklerini ve iki çocuğa aynı anda yeterli olabileceklerinden emin olmalıdırlar. 2 – Kardeş Kıskançlığı Yaşayan Çocuk Bastırılmamalıdır
Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuk kesinlikle bastırılmamalıdır. Yani çocuğun duygularının dışa vurmasına izin verilmelidir. Kıskançlık davranışı kınanmamalı ve ayıplanmamalıdır. Azar işittiğinde çocuk bundan kendisi sorumluk tutacak ve kardeşine karşı daha kötü duygular besleyecektir.
3 – Kıyas Yapılmamalıdır
Çocuklar arasında kıyaslama yapmaktan kaçınılmalıdır. Kıyaslama yapıldığında bir yönden daha güçsüz olduğunu düşünen çocuk kardeş kıskançlığı yanında düşmanlık ya da rakiplik de besleyecektir.
4 – Eşit Davranılmalıdır
Çocuklara aynı zamanda ayrı oyun yerleri hazırlayarak onlara eşit davranıldığı gösterilmelidir. Eğer kardeşlerin kendi arasındaki kavgayı ayırmak zorunda kalınırsa kimin haklı olduğu konusunu değil de ortak bir çözüm bulma konusunda onları uzlaşmaya yönlendirmek daha iyi olacaktır. Böylece çocukların birbiriyle olan kavgasını bitirilebilir.
5 – Kendisini İfade Etmesine Yardımcı Olunmalıdır
Kardeş kıskançlığı çözüm yolları arasında en önemlilerinden biri de çocuğun kendisini ifade etmesine imkan vermektir. Çocuk kendisinin neden üzgün olduğunu anlatabilirse, aile de bu duruma bir çare bulabilir ya da çocukla aslında yanlış düşündüğünü ifade edecek şekilde konuşabilir.
6 – Biricik Olduğuna İkna Edilmelidir
Kıskançlık yaşayan çocuğun ne kadar sevildiğini hissetmesi, biricik olduğunun farkına varması, kardeşini kıskanmasının önüne geçecektir. Bu noktada ona en iyisin, seni en çok seviyoruz, gibi söylemler değil; her çocuğun kendisine ait özelliklerinin olduğuna onun şu özelliklerinin sevildiğine dikkat çekilmelidir.
7 – Kardeşinin Ona İhtiyacı Olduğu Belirtilmelidir
Kardeş kıskançlığı yaşanmasının en sık görüldüğü yaşlar 3 – 4 – 5 yaşlarıdır. 4 yaş kardeş kıskançlığı durumunda çocuğun kardeşinin bakımına yardımcı olabileceği ifade edilmelidir. Biberonunun temizlenmesinde, düşen emziğinin getirilmesinde ya da kardeşinin beşiğinin sallanmasında anne ve babaya yardımcı olabileceği ona anlatılmalıdır.
8 – Büyük Kardeşle Doğru Şekilde İlgilenmek
Bir yenidoğan bebek ne kadar bakıma ihtiyaç duyuyor olsa da büyük olan kardeşin çok daha fazla ilgiye ve sevgiye ihtiyacı vardır. Bu noktada büyük kardeşin kardeş kıskançlığı yaşamaması için ona doğru şekilde davranmak ve değerli olduğunu hissettirmek önemlidir.
9 – Ev Düzeni Değişmemeli
Kardeşi gelmeden önce nasıl yaşıyorsa, kardeşinden sonra da büyük çocuğun aynı oranda yaşamaya devam etmesi sağlanmalıdır. Kardeş kıskançlığı çözüm yollarından önemli bir tanesi olan bu maddede, çocuğun yaşam düzenine dokunulmamalıdır. Çocuk, standart düzeninden bir şey kaybetmemelidir.
10 – Kardeş İçin Alışveriş
Kardeş için alışveriş yapılırken, büyük çocuğun da fikri alınarak kardeşini kabullenmesi sağlanmalıdır. Bu noktada büyük çocuğun beğendiği kıyafetler eğer uygun değilse neden uygun olmadığı anlatılmalıdır.