Bağırsak sağlığı koruma yolları günümüzde oldukça önemli. Çünkü yapılan bilimsel çalışmalar bağırsakların da en az yaşamsal organlarımız kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Hem yaşam kalitesinin iyileştirilmesi hem de sağlıklı bir hayat sürülebilmesi adına bağırsakların düzenli çalışması için ne yapmalı, bağırsak sağlığı için ne yemeli gibi önemli soruların yanıtları için bu yazımızı hazırladık…
Sağlıkta Bağırsakların Önemi
Tıp bilimine göre bir insanın vücudunda 78 tane organ bulunuyor. Bu organların bazıları hayati bir önem taşımazken bazıları ise yaşam için kaçınılmaz olarak gereklidir. Özellikle kalp, karaciğer, akciğer, beyin ve böbrek olmazsa olmaz organlarımızdan. Bu beş yaşamsal olarak zorunlu organlar dışında altıncı olarak ise günümüzde barsak ele alınıyor. Bu nedenle her geçen gün bağırsak sağlığı için yapılması gerekenler önem kazanıyor.
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar nedeniyle, bağırsakların ve bağırsakların içinde bulunan trilyonlarca bakterinin de başlı başına hayati bir organ olduğu düşünülmekte, kabul edilmektedir. Bu organa da mikrobiyom adı verilmektedir.
Mikrobiyota Mikrobiyom Nedir ?
Mikrobiyom veya bilinen bir diğer adıyla mikrobiyota yapısı, bağırsaklardaki binlerce türdeki, trilyonlara varan bakteriyi ifade etmektedir. Buna bağırsak florası adı da verilmektedir. Mikrobiyom kapsamındaki bakteriler hem kendi aralarında hem de insan metabolizmasıyla bir uyum içerisinde işleyişini sürdürmektedir. Bağırsak sağlığı için bağırsak bakterilerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bağırsak Bakterileri Nelerdir ?
Bağırsak bakterileri iki kategoride ele alınmaktadır. Bunlardan ilki; probiyotik bakteriler, ikincisi ise bağırsak için zararlı bakteriler. Bunlar dışında hastalık yapan bakteriler de bulunmaktadır. Bağırsak sağlığı ve genel sağlık durumu için oldukça önemli olan bakteriler, probiyotik bakteriler olarak karşımıza çıkmaktadır. Hatta probiyotik kelimesinin antik Yunancadaki anlamı yaşam veren, yaşam destekleyendir.
Bağırsak Sağlığı için Gerekli Olan Probiyotik Bakteriler Nelerdir?
Bağırsak sağlığı için gerekli olan probiyotik bakterilerin başlıcaları; Lactobacillus Acidophilus, Lactobacillus Rhamnosus, Lactobacillus Bulgaricus, Bacillus Coagnulans, Escherichia Coli, Bifidobacterium Animalis ve Lactobacillus Reuteri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bağırsak Sağlığı için Zararlı Bakteriler Nelerdir ?
Bağırsak sağlığı açısından zararlı olan bakteriler de bulunmaktadır. Bunlar da; Campylobacter, Enterecoccus Faecalis ve Clostridium Dificile olarak adlandırılmaktadır.
Probiyotik Bakterilerin Sağlığa Etkileri Nelerdir?
Bağırsaklarımızda probiyotik bateriler ile zararlı bakteriler arasında sürekli olarak bir mücadele, sürekli bir denge savaşı söz konusudur. Dolayısı ile insan sağlığı için bu bakterilerden hangisinin ön plana çıktığı çok önemlidir. Bu dengelerin üzerinde etkili olan ise tükettiğimiz gıdalardır. Kısacası; bağırsak sağlığı için beslenme oldukça önemli ve hayatidir. Bağırsaktaki faydalı bakteriler nasıl çoğalır sorusunun yanıtı, ne yediğimizle alakalıdır. Probiyotik bakterilerin sağlığımıza olan olumlu etkileri ise şunlardır:
Bağırsak duvarını hastalık yapan ve zararlı bakterilere karşı korurLif içerikli gıdalardan kısa zincirli yağ asitleri ve özellikle de bütirik asit oluştururBağırsak duvarları, kısa zincirli yağ asitleri ile beslenirBağırsak hastalıklarına ve kansere karşı koruma sağlarBağışıklık sistemini dengeler ve güçlendirirKolesterol ve şeker metabolizmasını dengelerAçlığı ve iştah duygusunu baskılarEnflamasyon oluşumuna karşı önleyicilik gösterirBağırsaklarda B vitamini ve K vitamini sentezlenirGABA, Serotonin ve Dopamin gibi beyin üstünde etkili olan hormonlar bağırsaklardan sentezlenir
Kısacası; sadece bağırsak sağlığı için değil; obezite, enflamasyon, insülin direnci, kolesterol, şeker hastalığı, hipertansiyon, kanser hastalıkları, kalp ve damar hastalıkları gibi hastalıkların önlenmesinde probiyotik bakterilerin etkisi vardır. Dolayısıyla bağırsak sağlığı nasıl korunur sorusunun öncelikli yanıtlarından biri; probiyotik bakterilerden zengin beslenmektir.
Bağırsak ve Beyin Arasındaki İlişki
Yapılan bilimsel çalışmalar, beyin ile bağırsak arasında çok özel bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Bağırsak ev beyin arasındaki ilişki; Gut Brain Axis olarak adlandırılmaktadır. Bunun Türkçe karşılığı ise; Bağırsak Beyin Yolağı olarak bilinmektedir.
Bağırsaklar ve beyin arasında hem sinirsel hem de biyokimyasal ve hormonal mekanizmalarla sürekli bir ilişki söz konusudur. Yapılan araştırmalarda, probiyotik bakterilerin zihinsel fonksiyonlar üzerinde etki gösterdiği ortaya çıkmıştır. Yani; mikrobiyota mikrobiyom üzerinde meydana gelen bozukluklar, kişilerin zihinsel fonksiyonlarında, beyin fonksiyonlarında ve ruh hallerinde değişikliklere neden olmaktadır. Özetle; bağırsak sağlığı ile beyin, zihin ve ruh sağlığı paralel olarak işlemektedir.
Bağırsak Sağlığı ve Mutluluk Arasındaki İlişki
Bağırsaklar ve mutluluk arasında bir ilişki olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Çünkü insanların ruh halini belirleyen, mutluluk hormonu serotonin büyük oranda yani yüzde 90 oranında bağırsaklarda üretilmekte ve sentezlenmektedir. Bilindiği üzere serotonin hormonu; kişilerin ruh halini belirlemekte, mutluluklarını etkilemekte, sosyal ilişkilerini düzenlemekte ve cinsel dürtüleri kontrol etmektedir.
Dolayısıyla serotoninin kalbi bağırsaklar olduğu için bağırsakların sağlığı oldukça önemlidir. Sağlıklı bağırsak belirtileri bir anlamda kişilerin mutluluk ve ruh hali durumlarına bakılarak da anlaşılabilmektedir. Tüm bu nedenlerle bağırsaklar için ikinci beyin denmektedir. Hatta tıp biliminin babası Hipokrat da ‘’Bütün hastalıklar bağırsaklardan kaynaklanır’’ diyerek aslında bağırsak sağlığının önemine vurgu yapmıştır.
Bağırsak Sağlığı Nasıl Korunur?
Anlaşılacağı üzere; neredeyse genel sağlık durumumuz bağırsaklarımızla ve bağırsak bakterilerimizle ile ilgilidir. Mikrobiyota mikrobiyom sağlığı da probiyotik bakteriler ve zararlı bakteriler dengesiyle söz konusu olabilmektedir. Bağırsak mikrobiyomu pek çok hastalığın önlenmesinde etkilidir. Bunun yanı sıra bağırsak mikrobiyomunun dengeli olması, bazı hastalıkların giderilmesi için gereklidir. Mikrobiyota mikrobiyom dengesi de yüksek oranda yaşam tarzı ve beslenme ile ilgilidir.
Bağırsaktaki Faydalı Bakteriler Nasıl Çoğalır ?
İnsan vücudunun sindiremediği lifler ve lifli maddeler, probiyotik bakterilerin yegane gıdası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakteriler, lifleri gıda olarak kullanmakta ve karşılığında da kısa zincirli yağ asitleri ismi verilen oldukça faydalı yağ asitlerini vermektedir. Bu yararlı yağ asitlerinin başlıcaları da; bütrik asit, propriyonik asit ve astik asittir. Kısacası; bağırsak sağlığı için en önemli unsur; lifli gıdalardır. Bağırsaktaki faydalı bakteriler nasıl çoğalır sorusunun yanıtlarından biri; lifli gıdalardan zengin beslenmektir. Lif açısından zengin, bağırsak sağlığına iyi gelen besinler ise genel olarak şunlardır:
Mercimek, barbunya vb. gibi bakliyatlarPatlamış mısırYulaf ezmesiKeten tohumu ve keten unuTam tahıllarBezelyeYeşil salatalarKarnabahar, lahana, brokoliBamya, kabak, ıspanak, pırasaBulgurArmut, elmahttps://www.youtube.com/watch?v=Vih3bw9HSN4
Çeşitli ve bol miktarda lifli gıda tüketimi yapmak, kabızlık tedavisi ve kabızlığın önlenmesinde etkili olduğu gibi probiyotik bakterilerin beslenmesi ve çoğalması için de oldukça önemlidir. Bu durum, direkt olarak insan sağlığına olumlu olarak yansımaktadır.
Bağırsaktaki Zararlı Bakteriler Nasıl Temizlenir ?
Bağırsak sağlığına iyi gelen besinler olduğu gibi bağırsak bakterilerine zararlı olan faktörler de bulunmaktadır. Mikrobiyota mikrobiyom için zararlı olan faktörler genel olarak şunlardır:
Antibiyotik ilaçlarSuni tatlandırıcılarAlkol kullanımıSigara kullanımıUykusuzlukStresli yaşam
Bağırsaktaki zararlı bakterilerin temizlenmesi için bu faktörlerin azaltılmasına ve mümkünse yok edilmesine dikkat edilmelidir. Bu zararlı bakteriler, probiyotik bakterilerden az beslenildiğinde çoğalma göstermekte, mikrobiyom dengesi bozulmakta ve bağırsak sağlığı da riske girmektedir. Zararlı bakteriler, probiyotik bakteriler gibi liflerle değil, protein artıkları ile beslenmekte ve çoğalmaktadır.
Proteinlerin sindirilmemiş kısımlarıyla ve özellikle de karnitin ile kolin aminoasitleri ile beslenmektedir. Zararlı bakterilerin kanrnitin ve kolin aminoasitleri tarafından sindirilmesi ile de ortaya Tri-metil-amin maddesi çıkmaktadır. Trimetilamin oldukça toksit bir maddedir ve kana karıştığında ilk olarak karaciğer tarafından zararlı etkisinin azaltılması amacıyla okside edilmekte ve ortaya trimetilamin oksit ya da TMAO maddesi çıkmaktadır.
TMAO Zararları Nelerdir?
TMAO maddesi oldukça zararlıdır ve etkileri de insan sağlığı açısından kritiktir. Çünkü TMAO maddesi oldukça güçlü bir enflamasyon yapıcıdır. Hatta damar sertliğine neden olan toksit madde olarak da bilinmektedir. Özellikle enflamasyon konusu oldukça ciddiye alınmalıdır çünkü kalp damar hastalıkları, şeker hastalıkları, kanser hastalıkları gibi pek çok hastalıkların en önemli alt yapıları arasında enflamasyon bulunmaktadır. Bu nedenle hem bağırsak sağlığı için hem de genel sağlık durumu için TMAO maddesi oluşumuna engel olunmalı, bunun için de beslenmeye dikkat edilmelidir.
Bağırsak Sağlığı için Ne Yemeli ? Bağırsakların Düzenli Çalışması için Ne Yapmalı ?
Bağırsak sağlığı için ve bağırsakların düzenli çalışması için beslenmeye oldukça dikkat edilmesi gerekmektedir. Çünkü bağırsakların sağlığı tüketilen gıdalarla direkt olarak ilişkilidir. Gıdaları lifler olan probiyotik bakterilerle, gıdaları protein artıkları olan zararlı bakteriler arasında sürekli olan hakimiyet mücadelesinde probiyotik bakterileri desteklemek, bunun için de lif ağırlık olarak beslenmek gerekmektedir.
Sağlıksız Bağırsak Belirtileri Nelerdir?
Sağlıksız bağırsak belirtileri çeşitli hastalıklar olabilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalar ciddi hastalıklarla birlikte psikolojik ve ruhsal rahatsızlıkların da bağırsak sorunları kaynaklı olarak ortaya çıkabildiğini göstermiştir. Sağlıksız bağırsaklar nedeniyle de yukarıda belirtildiği gibi pek çok hastalık ortaya çıkabilmektedir. Genel olarak bağırsakların düzenli çalışmadığının göstergesi, hazım sorunlarıdır. Kabızlık ve benzeri gibi sorunlar ilk olarak ortaya çıkabilmektedir.
Sağlıklı Bağırsak Belirtileri Nelerdir? Sağlıklı Bağırsak Nasıl Anlaşılır ?
Eğer beslenme rutininde lif ağırlıklı besinlere, sebze ve meyvelere gerektiği kadar yer veriliyorsa genel olarak bağırsak sorunları ortaya çıkmamaktadır. Bu nedenle de bağırsak sağlınızdan emin olmak istiyorsanız bu gıdaların tüketimine ağırlık vermelisiniz. Sindirim ve hazım sorunlarının yaşanmaması, sağlıklı bağırsakların belirtisidir.
Genel olarak herkesin hayvansal proteinlere ve gıdalara ihtiyacı vardır ancak belirli bir yaştan sonra bu besinleri azaltmakta bağırsak sağlığı için yarar bulunmaktadır. Bu nedenle bağırsak sağlığı için beslenme rutininde yaşın ilerlemesine bağlı olarak hayvansal gıdaların yüzde 50 oranında azaltılması, salata, meyve, sebze ve lifli gıdaların da yüzde 50 artırılması tavsiye edilmektedir.