Vakıflar kafi derece mal ve hakların belirli ve devam eden bir amaca tahsis etmesi ile oluşan tüzel kişiliğe sahip topluluklardır. Bu kuruluşlar, vakıf senetlerinde yazılı amaçları doğrultusunda faaliyet göstermek zorundadır. Vakıf senedinde, vakfın hangi yönetim organına sahip oldukları, mal ve haklarını nasıl harcamaları gerektiği, tüzel kişiliğin nasıl son bulacağı, vakfın ismi, yerleşim yeri ve kurucu bilgileri yer almaktadır.
Vakıf, senedinde yazılı şekilde hareket etmek zorundadır. Vakıf, kendi iradesini ancak sahip olduğu organları aracılığı ile açıklayabilmektedir. Her amaç için vakıf kurmak mümkündür. Türk Medeni Kanunu’nda yer alan 101.maddede ifade edilen koşullara uygun olarak vakıf kurulabilir. Vakıf tüzel kişiliğinin vakıf senedine uygun bir şekilde faaliyet gösterip göstermediği Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından denetlenmektedir.
Vakıflar Hangi Kanuna Göre Yönetilir ?
4721 sayılı kanun ve 5737 sayılı Vakıflar Kanunu ve Vakıflar Yönetmeliği vakıf yönetiminde dikkat alınmalıdır. Bu kanunlarda belirtilen şartlara uygun olarak vakıf tüzel kişiliği faaliyet göstermelidir. Vakıf kavramı, 5737 sayılı kanunda yönetimlerine göre 5’e ayrılmıştır. 5737 sayılı kanunda sayılan vakıf türleri; mazbut vakıf, mülhak vakıf, cemaat vakfı, esnaf vakfı ve yeni vakıf olarak belirtilmektedir. Vakıf tüzel kişiliği sahip olduğu mal varlığı ile yeni mal ve hak edinme hakkına sahiptir. Mevcut olan mallar için de istediği gibi işlem yapma olanağı bulunmaktadır. Çok farklı amaçlara hizmet eden çok sayıda vakıf bulunmaktadır.
Nasıl Vakıf Kurulmaktadır ?
Vakıf, resmi bir senede dayanarak ya da ölüme bağlı bir özgüleme sonucunda kurulmaktadır. Düzenleme şeklinde noterde hazırlanan resmi senet için vakfın yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde kuruluş için dava açılmalıdır. Dava sırasında Vakıflar Genel Müdürlüğü olumlu görüşü de alınmaktadır. Olumlu görüşün ardından mahkeme kararı ile vakıf kurulmaktadır.
Karar sonucu kurulan vakıf, mahkeme siciline ve vakıf denetim makamının vakıf kütüğüne kaydedilmektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre oluşturulan vakıf, yeni vakıf olarak adlandırılmaktadır. Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra Türk Medeni Kanunu’na göre kurulan herhangi bir vakıf, yeni vakıftan başkası olamamaktadır. Diğer vakıf türlerinin günümüzde kurulmasına hukuki anlamda imkan bulunmamaktadır.
Vakıf Nasıl Ortadan Kalkar ?
Vakıf kuruluşunun bazı hukuki prosedürleri bulunduğu gibi, vakıf tüzel kişiliğinin ortadan kaldırılması için de hukuki düzenlemeler bulunmaktadır. Vakıf müessesi ya sona erebilmektedir ya da sonlandırılabilmektedir. Vakfın sona ermesi için amaçlarını yerine getirmekten yoksun bir durumda olması gerekmektedir. Vakfın mal ve hakları, amaçlarını yerine getirmek için yeterli değilse ve bu amaçları değiştirmek mümkün olmuyorsa vakıf tüzel kişiliği sona ermiştir.
Durumun tespiti için vakfın yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesine başvurulması gerekmektedir. Vakıf, 4721 sayılı kanunun 101 numaralı maddesinde belirtilen niteliklere aykırı olarak faaliyet göstermesi sonucunda ise sonlandırılmaktadır. Sona eren vakfın mal varlığı, vakıf senedinde yazılı olan şekilde sarf edilmektedir. Vakıf sonlandırıldığında ise mevcut mal ve hakları Vakıflar Genel Müdürlüğü kurumuna geçmektedir. Kurum, vakıf denetimi ve süreçlerini yönettiği gibi kendisi de maddi yardımlarda bulunmaktadır. Kurum bu yardımları VAKIFLAR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ aracılığı ile 25 bölge müdürlüğü üzerinden yerine getirmektedir.
Vakıflar Genel Müdürlüğünün Görevleri Nelerdir?
Vakıflar Genel Müdürlüğü, Türkiye ekonomisi için büyük öneme sahip olan kamu kurumları arasında yer almaktadır. Vakıf malları ve vakıf faaliyetlerini denetlemek ve yönetmek işlerini üstlenen kurumun çok sayıda asıl ve yan görevi bulunmaktadır.
İşte, Vakıflar Genel Müdürlüğünün Görevleri :
Vakıf mallarının Türkiye ekonomi yasalarına uygun şekilde işletilmesini sağlamak,Vakıf mallarının tarihi ve mimari değerlerinin canlı tutulması,Vakıflar ve faaliyetlerinin amacına uygun ve doğru şekilde yönetilmesini denetlemek,Vakıf eserlerinin zarar görmeden uzun süre tutulmasına imkan vermek,Vakıf gelir ve giderlerinin belgelendirme süreçlerini denetlemek ve doğru yapıldığından emin olmak,Mütevelli görevlilerini doğru şekilde atamak ve tayin etmek,Hüccet, Berat, Ferman gibi vakıflar için önemli belgelerin hazırlanmasını ve bu belgelerin doğruluğunu denetlemek,Vakıflar kurulurken verilen sözlerin ve hedeflerin yerine getirilip getirilmediğini denetlemek ve bu amaçların doğru zamanda yerine getirildiğinden emin olmak,Vakıf ve vakıf eserlerinin tadilatını organize etmek,Devlete karşı sorumlulukları içerisinde olan görevleri, kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygun şekilde gerçekleştirmek ve Vakıfların kazançlarını artırmayı hedefleyen projelere destek olmaktır.
