Uluslarası Adalet Divanı, dünya genelinde kabul gören bir hukuk kurumudur. Fakat son zamanlarda konuşulma sebebi oldukça farklı!
Ukrayna’nın, Rusya saldırılarına karşı başvuruda bulunması ile tekrar dünya gündemine gelen Uluslararası Adalet Divanı, ülkemiz kamuoyunda da merak edilen uluslararası teşkilatlar arasında yer alıyor.
Birleşmiş Milletler’in başlıca yargı organı niteliğine sahip olan ve Hollanda’nın Lahey kentinde kurulu bulunan Uluslararası Adalet Divanı nedir? Hangi davalara bakar? Yargı yetkisi neleri kapsar? Uluslararası Adalet Divanı ile Uluslararası Ceza Mahkemesi arasındaki farklar nelerdir?
İşte, tüm merak edilen yönleriyle Uluslararası Adalet Divanı…
Uluslararası Adalet Divanı Nedir?
Hollanda Lahey’de kurulu olan Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler (BM) nezdindeki başlıca yargı organı niteliğine sahiptir. Değişik ülke yargıçları arasından BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Kurulu tarafından seçilen onbeş yargıçtan oluşur.
Uluslararası bir mahkeme olan ve 1946 yılında kurulan Divan, taraf ülkelerin önüne getirdikleri konularda yetkilidir. Bu anlamda, devletler arasında bulunan anlaşmazlıkların çözüm mercii olarak da Uluslararası Adalet Divanı öne çıkar.
Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletlere üyeliği olan devletlerin başvurusuna açıktır. Ancak uluslararası örgütlere ve kişilere ise açık değildir. Bir başka ifade ile Divan önündeki davalarda ancak devletler taraf olabilirler.
Uluslararası Adalet Divanı Görev Alanı Nedir? Uluslararası Adalet Divanı Hangi Davalara Bakar?
Birleşmiş Milletler Antlaşmasında veya yürürlükte bulunan uluslararası anlaşmalarda ve sözleşmelerde yer alan konular Divan’ın görev alanı içerisindedir. Bu kapsamdan olarak;
Uluslararası antlaşmaların yorumlanması,Uluslararası hukuka dair her türlü konu,Uluslararası yükümlülüklere aykırılık oluşturabilecek her tür olayın gerçekliğinin araştırılması,Uluslararası yükümlülüklere aykırı davranılması sonucu oluşan zarar gideriminin kapsamı ve niteliğinin belirlenmesi gibi konular Uluslararası Adalet Divanı görev alanında kalır.
Uluslararası Adalet Divanı bir ceza mahkemesi değildir ve bireysel suç ve suçluların üzerinde ise hiçbir yetkisi yoktur. Yani, Uluslararası Adalet Divanı, insanlığa karşı suç işleyenleri ya da savaş suçlularını yargılama görev ve yetkisine sahip değildir. Bu anlamda savaş suçlularını ve insanlığa karşı suç işleyenleri yargılama yetkisi Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne aittir.
Uluslararası Adalet Divanı ile Uluslararası Ceza Mahkemesi Arasındaki Farklar Nelerdir?
Uluslararası Adalet Divanı gibi yine bir uluslararası mahkeme niteliğine sahip olan Uluslararası Ceza Mahkemesi’de, Hollanda’nın Lahey kentinde bulunur. Uluslararası Ceza Mahkemesi 1 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuştur, çalışmalarına ise 11 Mart 2003 tarihinde başlamıştır.
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), insanlığa karşı işlenen suçlar, savaş suçları, saldırı suçları ve soykırım suçlarına bakar. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Uluslararası Adalet Divanı’ndan farklı olarak yalnızca kişileri yargılayabilir, Devletleri ise yargılama yetkisine sahip değildir. UCM önünde yargılanacak kişinin de taraf ülke vatandaşı olması gereklidir.
Uluslararası Adalet Divan (UAD) ise bireysel yargılama yapmayan, uygulamada daha çok taraf devletler arasında meydana gelen geçiş hakları, nükleer silah kullanım tehditi, devletler arası güç kullanılması, diplomatik ilişkiler, sığınma, vatandaşlık konuları, rehine sorunları gibi uluslararası konuları ele alan bir yargı organıdır.
Uluslararası Adalet Divanı Üyeleri Kaç Kişidir?
Taraf devletler imzalamış oldukları anlaşmalar ile UAD’ın kararlarının bağlayıcılığını kabul ederler. Uluslararası Adalet Divanı, farklı ülkelerden seçilen on beş yargıçtan oluşur, aynı ülkeden iki yargıç Divan’da bulunamaz. Divan yargıçlarının görev süreleri ise dokuz yıldır ve ikinci defa seçilme hakları vardır.
İlginizi Çekebilir: 2022 Yılı İtibariyle Türk Vatandaşı Olma Yöntemleri Neler? Türk Vatandaşlığı Kazanma Yolları Hangileri?