Ticaret hayatında, tacirlerin ve tacirler ile ticaret ilişkisinde bulunanların korunması oldukça önem arz eder. Bu anlamda Türk Hukuk sisteminde düzenlenen ticareti usulsüz olarak terk etme suçunun detaylarının da bilinmesi gereklidir.
Bu yazımızda 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamında suç olarak nitelendirilen Ticareti Usulsüz Terk Suçu nedir hakkında merak edilenleri sizler için bir araya getirdik.
Ticareti Usulsüz Terk Suçu Nedir?
Bir tacirin, ticari hayatını sonlandırmak istemesi durumunda, ticari ilişkisi bulunan (gerçek ya da tüzel kişi) borçlu ve alacaklılarının herhangi bir mağduriyet yaşamaması adına düzenlenmiş olan bazı usulü kurallar mevcuttur. Buna ilişkin yasal düzenlemelere ise 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu 44. madde ile 337/a maddesi kapsamında yer verilmiştir.
İcra ve İflas Kanunu 44. madde ile belirlenen usulü işlemlere uyulmaksızın ticareti terk eden kişi, “Ticareti Usulsüz Terk Suçu” işlemiş olur ve İcra İflas Kanunu 337/a maddesi uyarınca tacir cezalandırılır.
Ticareti Usulsüz Terk Suçuna İlişkin Yasal Mevzuat
Ticareti Usulsüz Terk Suçu nedir anlamak için İcra ve İflas Kanunu’na bakmak gerekir. İcra ve İflas Kanunu 44. Maddesinde yer alan düzenlemede;
“Ticareti terk eden bir tacir 15 gün içinde keyfiyeti kayıtlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeye ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmaya mecburdur. Keyfiyet ticaret sicili memurluğunca ticaret sicili ilanlarının yayınlandığı gazete de ve alacaklıların bulunduğu yerlerde de mutat ve münasip vasıtalarla ilan olunur. İlan masraflarını ödemeyen tacir beyanda bulunmamış sayılır.Bu ilan tarihinden itibaren bir sene içinde, ticareti terk eden tacir hakkında iflas yolu ile takip yapılabilir.Ticareti terk eden tacir, mal beyanının tevdii tarihinden itibaren iki ay müddetle haczi kabil malları üzerinde tasarruf edemez”
Hükümlerine yer verilmiştir. Bu yasal düzenleme kapsamında, ticareti terk eden tacirin, 15 gün içerisinde söz konusu duruma ilişkin kayıtlı olduğu ticaret sicil müdürlüğüne bildirimde bulunması ve yasal çerçevede belirlenen bir mal beyanında bulunması gereklidir.
Ticareti terk eden ve bu şekilde bildirimde de bulunan tacirin, bildiriminden itibaren hakkında bir yıl süreyle iflas yolu ile takip yapılabilecektir. Yine yapılan mal bildiriminden başlayarak iki ay süre ile de tacir, haczedilebilir malları üzerinde tasarrufta bulunamaz. Ancak bozulması muhtemel ya da muhafazası masraflı veya iki aylık bekleme süresinde değeri önemli ölçüde düşebilecek mallar yönünden, tacirin istemi üzerine, bu malların satılarak bedellerinin bir bankaya depo edilmesine ise karar verilebilir.
Ticareti Usulsüz Terk Suçu Cezası Nedir?
Ticareti Usulsüz Terk Suçu nedir kadar bu suçun cezası da merak ediliyor. İcra ve İflas Kanunu 337/a maddesi düzenlemesinde ise;
“44 üncü maddeye göre mal beyanında bulunmayan veya beyanında mevcudunu eksik gösteren veya aktifinde yer almış malı veya yerine kaim olan değerini haciz veya iflas sırasında göstermeyen veya beyanından sonra bu malları üzerinde tasarruf eden borçlu, bundan zarar gören alacaklının şikâyeti üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Birinci fıkradaki fiillerin işlenmesinden alacaklının zarar görmediğini ispat eden borçluya ceza verilmez.Borçlunun iflası halinde, birinci fıkradaki durum ayrıca taksiratlı iflas hali sayılır”
Hükümlerine yer verilmiştir. Bu madde uyarınca, usulüne uygun şekilde mal beyanında bulunmaksızın ticareti terk eden ya da beyan ettiği mallar üzerinde iki aylık bekleme süresi içinde tasarrufta bulunan tacir, bundan zarar gören alacaklının şikayette bulunması üzerine ‘üç aydan bir yıla kadar hapis cezası’ ile cezalandırılır.
Bu madde uyarınca ceza verilebilmesi için, şikayette bulunan alacaklının zarar görmüş olması zorunludur. Tacir, eğer alacaklının zarar görmediğini ispat ederse, tacire ceza verilmez.
Ticareti Usulsüz Terk Suçu Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Ticareti usulsüz terk suçunda yargılama yapma konusunda görevli ve yetkili mahkeme ise, icra takibinin gerçekleştirildiği yerdeki İcra Ceza Mahkemesi olacaktır.
Ticareti Usulsüz Terk Suçu Zaman Aşımı
Ticareti usulsüz terk suçunda, fiilin öğrenilmesi tarihinden başlayarak üç ay içerisinde ve her halükarda bir yıllık süre geçmekle dava hakkı düşecektir.