İş yönetiminin önemli unsurlardan biri olan muhasebede senet ve çek kavramı hakkında merak edilenler için okumaya devam ediniz. Senet nedir ? Senet nasıl doldurulur? Senet ile çek özellikleri birbirinden nasıl ayırt edilebilir? Herhangi bir amaçla senet ya da çek teslim alırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? İşte, detaylar…
Senet Nedir ? Nasıl Doldurulur? Senet ile Çek Arasındaki Fark Nedir?
En kısa tanımı ile senet nedir , senet borçlunun tek taraflı olarak imzaladığı ve alacaklıya verdiği, mali bir yükümlülük altına girildiğini gösteren yasal bir belgedir. Senet özü itibari ile kıymetli evrak niteliğindedir. Senet, iki tarafın karşılıklı anlaşmasına ve imzalarına dayalı olarak kurulan sözleşmeden farklı olarak tek tarafın (borçlunun) imzasından oluşan bir belgedir. Peki, senet nasıl doldurulur? Senette bulunması gereken zorunlu unsurlar nelerdir?
1- Senet Nedir ? Senet Nasıl Doldurulur?
Bir senet üzerinde bulunması gereken unsurlar ise şöyledir.
Ödeme Günü : Ödeme günü ya da diğer bir ifade ile vade, senet ile yükümlülük altına girilen borcun ödenme gününü gösteren tarihtir. Ödeme gününün senet üzerinde el yazısıyla yazılması gerekir. Ancak ödeme günü senet için zorunlu unsurlardan değildir eğer ödeme günü boş bırakılan bir senet var ise bu senet ibraz edildiği tarihte ödenmelidir. Senette ödeme gününün ay kısmı harf ile gün ve yıl ise sayıyla yazılmalıdır. ( 1 Ocak 2020 gibi)Tutar :Tutarda ödeme günü gibi el yazısı ile yazılı olmak zorundadır. Tutar, borçlunun senet karşılığında ödemeyi kabul ve vaat ettiği miktarı gösterir. Tutarın rakamlarla değil harflerle yazılması gerekir. Hem rakamla hem harfle yazılmış bir tutar varsa ve bunlar birbirlerinden farklı ise harfle yazılmış olan esas alınır.
Hamil : Senedin kime ödeme yapılmak üzere düzenlendiğini yani senedin alacaklısını gösteren bölümdür. Bu kısma isim yazılabileceği gibi senet hamiline de düzenlenebilir. Hamiline düzenlenmiş senetler açısından senet kimin elinde bulunuyorsa ödeme de o kişiye yapılır.Nakden/Malen Kaydı : Bu kısım senedin bir mal karşılığında mı yoksa hizmet karşılığında mı düzenlendiğini ayırmaya yarar. Yani senedin bir anlamda düzenlenme sebebi bu kısımda görülebilir. Ancak bu kısımda ödeme günü gibi zorunlu olmayan unsurlardandır. Doldurulmasa da senet geçerliliğini korur fakat bu kısmın doldurulması, taraflara ispat kolaylığı sağlar.
Düzenlenme Yer ve Tarihi : Düzenleme tarihinin yazılması senet için zorunludur. Senette düzenleme yeri gösterilmemiş ise düzenleme yeri borçlunun adresi olarak kabul edilir. Ancak borçlunun adresi de senette yoksa bu durumda senet geçersiz olur.Borçlu : Belirli miktarda ödeme yapmayı üstlenen borçlu, senet üzerinde ad ve soyad şeklinde yazılır.İmza : Senedin geçerliliği için zorunlu olan alanlardan biri de imzadır. Borçlunun imzasının senet üzerinde bulunması gereklidir. İmza olmayan senedin geçerliliği de bulunmaz.
2 – Senette Bulunması Gereken Zorunlu Özellikleri Nelerdir?
Senedin zorunlu unsurları, senedin geçerliliğini etkileyen olmazsa olmaz unsurlarıdır. Zorunlu unsurlardan birinin bulunmadığı durumlarda senet geçerliliğini kaybeder. Senette bulunması gereken zorunlu unsurlar ise şunlardır;
“Bono” veya “Emre Muharrer Senet” ibaresi. Bu ibarelerden birinin senet metninde geçmesi gereklidir.Kayıtsız şartsız olarak belli bir bedel ödeme vaadi. Senet karşılığında ödeme yükümlülüğü altına girilecek tutar Türk lirası cinsinden olabileceği gibi yabancı para cinsinden de olabilir.Senedin Lehtarı.Borçlunun imzası. İmzanın mutlaka el ile atılması gereklidir.Düzenlenme tarihi.
Bu zorunlu unsurlardan biri bulunmayan senet geçersiz olur.
3 – Senet ve Çek Arasındaki Farklar
Çekin tanımını yapmak gerekirse, çek bir kimsenin, bankada bulunan hesabından çek üzerinde yazılı miktar kadarının, çekte adı yazılı olana veya onun belgeyi havale ettiği kişiye ya da belgeyi taşıyan kişiye ödenmesi için düzenlediği ve belirli şekil şartlarının bulunması gereken bir kıymetli evraktır.
Peki, ticari hayatta oldukça sık kullanılan çek ile senet arasında doldurulması yönünden benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
Senedin metin kısmında “bono” ya da “emre yazılı senet” ibaresi bulunması gerekirken, çek metninde ise “çek” ibaresinin yer alması gerekir.Senede bir vade yazma imkanı varken, çeke ise vade belirlenip yazılamaz.Senet üzerinde lehtar bulunurken, çekte ise banka unvanı bulunur.Hem senet ve hem de çekte bulunması gereken benzer özellikler ise, her ikisinde de kayıtsız ve şartsız bir tutarın ödeme vaadi bulunması, ödeme yeri, düzenleme yeri, düzenleme tarihi ve düzenleyen kişinin imzasının bulunmasıdır.
Çekte ödeme alacak kişi yani borçlu muhatap kişi bu ödemeyi bankadan tahsil ederken, Senette ise ödemeyi senedin borçlusu yapar. Çek, bu anlamda bir ödeme vasıtası iken senet ise bir borçlanma vasıtasıdır.
Senette bulunan koruma ile çekte bulunan koruma birbirinden çok farklıdır. İkisi de kambiyo yani kıymetli evrak vasfına sahip olmasına karşın çek banka kanalı ile ödeneceği için çek sahibi, karşılığını bankada bulundurmalıdır. Bulundurmadığı durumda ceza ile karşılaşır ve bu nedenle çek, senede oranla daha kuvvetli bir belgedir.