Otopsi, hemen hemen herkesin duyduğu sözcüklerden biridir ve içeriği merak edilmektedir. Bu yazımızda, adli tıp denilince hemen akla gelen işlemlerden biri olan “ölü muayene” ve otopsi nedir? Bu işlemler nasıl yapılır gibi sorulara cevap arayacağız…
Ölü Muayene Nedir?
Adli vaka kaydı düşülen ölümlü olaylarda, olay yeri incelemesi ile birlikte ilk yapılması gerekenlerden biri de ölü muayene işlemidir. Ölü muayene, yapılan dış gözleme dayanır ve neşter değdirmeden yapılır. Ölü muayene işleminde cesedin kimliği ile beraber ölüm nedenini ve ölüm zamanını belirlemeye yönelik bulgular tespit edilir. Ölü muayene işlemi Cumhuriyet savcısı huzurunda, bir hekim tarafından yapılır.
Ölü muayene işlemi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 86/2 maddesinde düzenlenmiştir. Madde düzenlemesine göre şu denmektedir:
“Ölünün adlî muayenesinde tıbbî belirtiler, ölüm zamanı ve ölüm nedenini belirlemek için tüm bulgular saptanır”
Ölü Muayene Neden Yapılır?
Engelleyici sebepler bulunmadıkça, ölü muayenesinden ya da otopsiden önce, ölen kişinin kimliği her suretle ve özellikle de kendisini tanıyanlara gösterilmek suretiyle belirlenir.
Ölü muayenesinde hekim, cesedin ölüm nedeni, ölüm zamanı gibi konulardaki tıbbi kanaat ve yorumlarını ortaya koyar ve otopsi yapılması gerekip gerekmediği konusundaki görüşlerini belirtir.
Otopsi Nedir?
Ölümlü adli olaylarda, ölünün dış muayenesi ile kesin ölüm sebebinin saptanabilmesi oldukça nadirdir. Bu nedenle, adli vakalarda genellikle, ölen kişi üzerinde otopsi işlemi yapılmasına karar verilir. Otopsi yapılma kararını Cumhuriyet savcısı verir. Otopside cesedin kesin ölüm nedeni ve ölüm zamanının saptanabilmesi, ceset üzerindeki bulguların tam olarak tespit edilebilmesi, kimlik tespiti ve delillerin toplanabilmesi açısından oldukça önemlidir.
Otopsi, Ceza Muhakemesi Kanunu 87. Madde de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Madde düzenlemesi şu şekildedir;
“Otopsi, Cumhuriyet savcısının huzurunda biri adlî tıp, diğeri patoloji uzmanı veya diğer dallardan birisinin mensubu veya biri pratisyen iki hekim tarafından yapılır. Müdafi veya vekil tarafından getirilen hekim de otopside hazır bulunabilir. Zorunluluk bulunduğunda otopsi işlemi bir hekim tarafından da yapılabilir; bu durum otopsi raporunda açıkça belirtilir”
Otopsiyi Kim Yapar?
Madde düzenlemesinde geçtiği gibi, ölen kişinin kesin ölüm nedeni ve zamanının saptanmasına yönelik yapılan otopsi işlemi biri adli tıp uzmanı olmak üzere iki hekim tarafından yapılır. Ancak zorunluluk bulunduğu durumlarda otopsi işlemi tek hekim tarafından da yapılabilir.
Otopsi İşlemi Nasıl Yapılır? Otopside Nereler Kesilir?
Otopsi işlemi, cesedin durumu olanak verdiği takdirde, mutlak surette baş, göğüs ve karın boşluklarının açılması suretiyle yapılır. Bu boşlukların açılması, uygulamada iç muayene olarak adlandırılır.
Otopside, belirtilen üç boşluğun açılmasından yani iç muayeneden önce, dış muayene yapılır. Bu dış muayenede, ölüm belirtileri (Ölü sertliği gibi), ceset üzerindeki eski – yeni travmatik bulgular ve cinsel suçlar yönünden muayene bulguları gibi gözlemler kayda geçirilir.
Dış muayene sonrasında, ölenin baş, göğüs ve karın boşlukları açılarak iç muayeneye geçilir. Bu aşamada iç organlar (beyin, kalp, karaciğer gibi) incelenir, gereken laboratuvar incelemeleri yapılır ve bu şekilde ölenin kesin ölüm nedeni ile zamanı tespit edilir. Cinayet gibi adli olaylarda, varsa ateşli silah yaraları ya da kesici alet yaraları gibi bulgular, tüm ayrıntılarıyla otopsi raporuna geçirilir.
Yine ölen kişinin kimliği tespit edilememişse, otopsi esnasında alınan örnekler ile gerekli DNA incelemeleri de ilerleyen süreçte yapılabilir.
Otopsi esnasında, gerçekleştirilen işlemlerin görüntüleri kayda alınır. Ölen kişinin, ölümünden hemen önceki hastalığında, kendisini tedavi etmiş olan doktora, otopsisini yapma görevi verilemez. Ancak, bu doktorun otopside esnasında hazır bulunması ve de hastalığın seyri hakkında bilgi vermesi istenebilir.
Gömülen Kişiye Otopsi Yapılabilir mi?
https://www.youtube.com/watch?v=liXm1ibfW5E
Gömülmüş bulunan bir ceset üzerinde de, inceleme ya da otopsinin yapılması için, ceset mezardan çıkarılabilir. Bu konudaki kararı, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı verirken, kovuşturma aşamasında mahkeme verir. Mezardan çıkarmaya dair karar, eğer araştırmanın ve incelemenin amacını tehlikeye düşürmeyecek ise ve yine ulaşılması da zor değilse, ölünün bir yakınına derhal bildirilir.
Otopsi İlk Defa Nerede ve Ne Zaman Yapılmıştır?
Grekçede Autopsia (kendi gözü ile görmek) kelimesinden türeyen ve vücut boşluklarının açılarak incelenmesine dayalı olan ilk otopsi işlemi, 1374 yılında Fransa’da yapılmıştır.
Türkiye’de İlk Otopsi Ne Zaman Yapıldı?
Ülkemizde ise ilk otopsi, Profesör Charles Ambroise Bernard tarafından, 1843 yılında başına sırık düşmesi neticesi ölen bir kişinin cesedi üzerinde gerçekleştirilmiştir.