Ötanazi nedir? Ötanazi ne demek? Ötanazi yalnızca hukuk biliminin konusu olmayıp, disiplinlerarası bir konu olarak tıp, etik, felsefe, sosyoloji ve din bilimleri gibi alanlarıda ilgilendiren önemli bir tartışma konusudur.
Bu yazımızda öncelikle ötanazi nedir, yaşam hakkının ne olduğuna ve hangi yasalar ile güvence altına alındığına bakacak, daha sonra da ötanazinin ne olduğu, türleri ve ülkemiz hukuk sistemi içerisindeki yerini yani ötanazi ne demek sorusunun yanıtını sizlere aktaracağız…
Ötanazi Nedir?
Ötanazi nedir, ne değildir? Ötanazi, iyileşemeyeceği ve bu anlamda ölümün kaçınılmaz olduğu, dayanılmayacak derecede acıların ölüme dek süreceği tıbben kabul edilen ve durumu kendisi ile yakınları tarafından bilinen hastanın; hukuki anlamda geçerli rızası neticesi, acısız bir şekilde tıbbi yollar ile ölümünün gerçekleştirilmesi ya da hekim tarafından tıbbi yardımın kesilmesi suretiyle ölüme terk edilmesi olarak tanımlanabilir.
Öyleyse ötanazi nedir sorusuna cevap verirken ötanazi için gereken koşulları sıralayalım;
Bir hastanın bulunması,Tedavisi mümkün olmayan bir hastalığın mevcut olması,Hastalığın dayanılmaz acılara yol açması,Öldürme filinin, hastanın ıstıraplarına son vermek amacıyla işlenmesi,Hastanın ötanazi uygulanmasına dair rızasının bulunması,Ötanazi uygulayıcısının hekim olması olarak sayılabilir.
Yaşam Hakkı Nedir?
Ötanazi nedir, yaşam hakkı nedir? Yaşama hakkı, insanın kişiliğine bağlı olan ve vazgeçilmez bir temel anayasal haktır. Bu açıdan bakıldığında, kişiye tanınan tüm diğer haklarında anlam kazanabilmesi, yaşam hakkının varlığına bağlıdır. Bu nedenle yaşam hakkı, tüm çağdaş hukuk sistemlerinde korunan ve güvence altına alınan temel insan hakkı olarak tanımlanabilir.
Hukuk sistemimiz açısından bakıldığında, Türk Anayasası’nın 17. Maddesinde;
“Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz”Hükmü getirilmiş ve bu şekilde yaşam hakkı, hukuk sistemimiz açısından Anayasal güvence altına alınmıştır.
Yine ülkemizinde tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 2. maddesi ile de yaşama hakkının hukuken korunması gerekliliği düzenlenmiş ve taraf devletlere yaşama hakkının korunması konusunda mükellefiyet yüklenmiştir.
Ötanazi Çeşitleri Nelerdir?
Ötanazi çeşitli ayrımlara tabi tutulmakla beraber en bilinen ayrım, ölüme neden olan tıbbi yöntemin doğrudan uygulanmasını ifade eden aktif ötanazi ve tedavinin ya da tıbbi desteğin kesilmesiyle oluşan pasif ötanazi ayrımıdır.
Yani aktif ötanazi, ölümü sağlayacak tıbbi yöntemin hasta üzerinde doğrudan doğruya kullanılması (örneğin ilaçlı iğne yapılarak) ile ölümün meydana gelmesi durumudur.
Peki pasif ötanazi nedir? Tedavisi mümkün olmayan hastalığa sahip kişinin tedavisinin ve tıbbi yardımın kesilerek, söz konusu hastalığın hızlı olarak ilerlemesi ve de ölümle sonuçlanmasıdır. Bir başka ifadeyle hasta tedavi edilmeyerek ölümün hızlandırıldığı durumdur. Aynı şekilde beslenme ihtiyacına karşın besin verilmemesi durumu da pasif ötanaziye örnektir.
Türk Hukuk Sisteminde Ötanazi
Ötanazi nedir konusu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında özel olarak düzenlenmemiştir.
Ancak Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 13. Maddesinde;
“Ötanazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez”
Ötanazi Türkiye için hükmü getirilmiş ancak yasak bir uygulama olarak kabul edilmiştir. Yani hukuk sistemimize göre ötanazi uygulaması suç oluşturacaktır. Bu anlamda; aktif ötanazi uygulanması durumunda Türk Ceza Kanunu 81. Maddesi kapsamında kasten insan öldürme suçu oluşabilecek, pasif ötanazi uygulanması halinde ise Türk Ceza Kanunu 83. Maddesi kapsamında ihmali davranışla kasten insan öldürme suçu meydana gelebilecektir.
Diğer Ülkelerde Ötanazi
Bilim ve etiği karşı karşıya getiren ötanazi nedir konusu, ülkemiz gibi birçok farklı ülkede yasak olarak merak edilip kabul edilmekle beraber, Hollanda, Belçika, Kanada, Avustralya, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin bazı eyaletlerinde yasal bir işlem olarak uygulanmaktadır.
Ötanazi uygulamasının yasal olduğu bazı ülkelerde, bunun için bir mahkeme kararı aranırken, bazı ülkelerde ise hekim kararı ile ötanazi uygulaması (Hollanda) mümkündür.