“Hiçbir yasak, korkutma, hiçbir ağır ceza adaletsizliği ortadan kaldırmaya yetmez, bunu biliyorum, çünkü oldukça derinlerimize işlemiş bu duygu bizim”
Bu can alıcı cümleleri ile adaletsizliğe vurgu yapan “Ölü Canlar”, Rus edebiyatı denince ilk akla gelen dev isimlerden Nikolay Vasilyeviç Gogol ’un belki de en ünlü romanıdır.
Bu romanın baş kahramanı olan Pavel İvanovich Chichikov ’un hikayesini ve onun gözünden dönemin Rusya’sını bizlere olduğu gibi gösteren bu yapıt, yergi türünün de başlıca eserleri arasında yerini alır.
Ölü Serflerin Üzerinden Kazanç
https://www.youtube.com/watch?v=G8QkokSJo-k
Romanın ana karakteri Chichikov, tüm Rusya’yı şehir şehir dolaşarak, toprak sahiplerinden ölen kölelerini satın alan bir sahtekardır. Köleliğin kaldırılmasından önceki dönemi işleyen eser, dönemin çarpık yapısını da gözler önüne serer. Bu sistem içerisinde toprak sahibi olan zenginler, çalıştırdıkları köle sayısı kadar vergi ödedikleri gibi bu köleler üzerinden devletten de para alabilirler. Sistemin ve yasaların bu yönüyle açığını yakalayan sahtekar Chichikov, bu yolla ölmüş olan serfleri (köleleri) satın alarak devletten para sızdırır.
Bu sahtekar adam, ne kadar çok yer dolaşıp ne kadar çok ölmüş köylüyü satın alırsa o kadar çok kazanır. Ölmüş serflerin kayıtlarını satın alarak onları canlı gösteren listeler halinde devlete sunan Chichikov, para ve toprak sahibi olmak peşindedir.
Hediye ve İkramlar
Oldukça iyi laf yapan Chichikov, güzel giyinişi ve asil tavırları ile bu alışverişleri sırasında uğradığı kasabalardaki toprak zenginlerinden, önemli memurlara, generallere ve makam sahiplerine kadar üst düzey çevrelerin içine girer. Bu kasabalarda düzenlenen ziyafetlerden, sunulan ikram ve hediyelere dek yararlanan Chichikov’un hikayesini okurken, önemin Rusya’sının başıboş düzenini, memurların rüşvet üzerine kurulu sistemlerini, eğlence ve zevk düşkünü hayat tarzlarını ve toplumun çürümüşlüğünü de okuyucu gözlemleyebilir. Gogol’un usta kaleminden komik bir şekilde bu çarpıklıkların yergisini de okuma şansı okura sunulur.
Bitmemiş Bir Eser
Ölü Canlar romanının konusu Nikolay Vasilyeviç Gogol’a, büyük hayranı olduğu ve modern Rus Edebiyatının kurucusu sayılan ünlü yazar Puşkin tarafından önerilen bir eserdir. Roman iki ya da üç cilt olarak Gogol tarafından tasarlansa da 1842 yılında tamamlanan kısmı dışındaki bölümleri ne yazık ki tamamlanamamıştır. Bazı önemli kaynaklar bu eserin el yazması diğer bölümlerinin yaşadığı ruhsal bunalımlar esnasında yazarı Nikolay Vasilyeviç Gogol tarafından yakıldığını ve daha sonra da tamamlanmasının mümkün olmadığını aktarırlar.
19. asır Çarlık Rusya’sında yaşayan Rus köylüsünün iç burkan acıklı yaşamlarını oldukça gerçekçi bir şekilde içinde barındıran roman, aslında oldukça sahtekar bir karakter olan Chichikov’un ilginç kişiliğini de ince bir mizahi yaklaşım ile ele alarak onu ve toplumun çürümüşlüğünü yerer.
Oldukça realist bir bakış açısından roman sayesinde, ülkedeki sahtekarlıkları, eşitsizlikleri ve çarpıklıkları görebilmenin yanında feodaller ve asiller ile sırdan köylüler ve serflerin yaşadıkları hayatların arasındaki uçurumları ve adaletsizlikleri de bütün ayrıntısıyla okuyabilme şansı sunulur. Dönemin idaresine bir anlamda eleştiri niteliği de taşıyan Ölü Canlar, ülkemizde de Milli Eğitim Bakanlığı 100 Temel Eser listesinde yer alan ve okunması tavsiye edilen bir romandır.
Roman, anlattığı olayları dışarıdan gözlemleyen ve betimleyen bir bakış açısı ile sunan bir üslupla kaleme alınmıştır. Nikolay Gogol, bu eserinde mizahi unsurlardan da yararlanmıştır. Kara mizah olarak da adlandırılabilecek bir tarzda yergi ve esprilerin içinde bulunduğu yazım dili romanın genelinde hakimdir.
Nikolay Gogol ve Eserleri
Dünya edebiyatı klasikleri içerisinde yer alan bu eseri kaleme alan Nikolay Vasilyeviç Gogol, 1809 yılında Ukrayna’da dünyaya gelmiştir. Yazım hayatında Puşkin’in etkisi altında kalan roman, öykü ve hikaye yazarı Gogol için onun yorum ve değerlendirmeleri de oldukça önemlidir.
Gogol 1836 yılında yayınlanan büyük komedi eseri “Müfettiş” ile bürokrasiyle adeta dalga geçer. Bu eserin yayınlanmasından sonra oluşan tepkiler üzerine Rusya’dan Roma’ya taşınmak zorunda kalan Gogol, burada en büyük eseri Ölü Canlar’ı Puşkin’in tavsiyesi ile yazmaya başlar. Bu dönemde Puşkin’in ölüm haberi ile yıkılsa da 1842 yılında hem “Ölü Canlar” romanını ve hem de “Palto” isimli uzun hikayesini yayınlar.
Puşkin’in ölümü sonrası Gogol’ün popülaritesi daha fazla artsa da kendi ruhsal bunalımları arasında farklı yollara başvurur. 1852 yılında yaşadığı bir sinir krizi esnasında Ölü Canlar isimli romanının ikinci bölümüne ait el yazmalarını da yakarak imha eder. Bu olaydan birkaç gün sonra ise 1852 yılında hayatını kaybeder. Ölü Canlar isimli büyük eseri yanında Nikolay Gogol, Bir Delinin Hatıra Defteri, Taras Bulba, Palto ve Müfettiş gibi oyun, hikaye ve romanları da edebiyat dünyasına kazandırmıştır.
Ölü Canlar kitabının tamamını buradan dinleyebilirsiniz.
Orta halli toprak sahibi bir ailenin çocuğu olan Nikolay Gogol’un hem yukarıda adı geçen tüm eserlerini hem de Ölü canlar nikolay, bir delinin hatıra defteri nikolay, palto nikolay şeklinde internette aratarak D&R gibi kitapçılardan sepete ekle opsiyonuyla kitaplarını satın atabilirsiniz.