Mobbing, çağımızın en sık karşılaşılan çalışan sorunları arasında yer alıyor. Belli bir çalışanın ya da işçinin hedef alınarak, huzurlu olarak çalışmasının sistematik şekilde engellenmesi, dışlanması, yıldırılması, bezdirilmesi gibi farklı şekillerde karşımıza çıkan mobbing karşısında işçinin hakları nelerdir? İşte, merak edilen tüm yönleri ile Mobbinge uğrayan işçinin hukuk sisteminde sahip olduğu hakları ve yapabilecekleri…
Mobbing Nedir?
Mobbing, iş hayatında karşılaşılması muhtemel, çalışanı ya da işçiyi bezdirmek kastıyla ve de sistematik şekilde uygulana gelen psikolojik, fiziksel, cinsel ya da duygusal baskı ve tacizler olarak tanımlanabilir. Peki, mobbinge maruz kalan işçinin yapabilecekleri nelerdir?
Mobbinge Uğrayan İşçinin Başlıca Hakları Nelerdir ?
Mobbinge maruz kalan işçinin başvurabileceği yollar ve haklarına kısa bir şekilde değinmek gerekirse, bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
İş sözleşmesini feshetme hakkı,Çalışmadan kaçınma hakkı,Uğradığı maddi ve manevi zararın tazminini isteme hakkı
1- İş Sözleşmesini Feshetme Hakkı
4857 sayılı İş Kanunu 24. Maddesinde “İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı” düzenlenmiştir. Madde düzenlemesine göre; sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri ile zorlayıcı sebepler fesih hakkı veren durumlar olarak sıralanmıştır.
İşçinin, psikolojik olarak tacize maruz kalması, işçiye veya aile üyelerine sataşma, gözdağı, şeref ve haysiyet kırıcı asılsız isnat ve itham ya da mobbinge uğraması durumunda, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri düzenlemesi kapsamında iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak derhal sona erdirme hakkı doğacaktır.
2- Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 13. Maddesinde ise “Çalışmaktan Kaçınma Hakkı” düzenlenmiştir. Madde düzenlemesine göre, ciddi ve yakın bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçiler ve çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak söz konusu durumun tespit edilmesini ve de gereken tedbirlerin alınmasına karar verilmesini isteyebilirler.
Kurul ya da işverenin çalışanın istemi doğrultusunda karar vermesi durumunda çalışan yani işçi, gerekli tedbirler alınana dek çalışmaktan kaçınabilir. Bu dönemde çalışanların ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer tüm hakları saklı kalır.
İş sözleşmesi ile çalışanlar, talep etmelerine karşın gereken tedbirlerin alınmadığı durumlarda, bağlı oldukları kanun hükümleri uyarınca iş sözleşmelerini fesh etme hakkına da sahiptirler.
Mobbinge maruz kalan işçilerin, durumlarının iş sağlığı ve güvenliği açısından fiziksel ya da ruhsal sağlıklarını bozucu ciddi ve yakın bir tehlike oluşturup oluşturmadığı, her somut olay bakımından ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Böyle bir tehlike oluşturması durumunda işçi, çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecektir.
3- Uğranılan Zararların Tazminini İsteme Hakkı
İşveren ya da başka bir işçi tarafından mobbinge maruz kalan ve bundan dolayı da zarara uğrayan işçi, işverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Türk Borçlar Kanunu 417. Maddesinden kaynaklanan gözetim ve koruma borcuna aykırı davrandığı iddiası ile maddi ve manevi zararlarının karşılanmasını işverenden isteyebilecektir.
Bu tazmin istemi, kusurlu sorumluluğa dayalıdır. İşveren eğer hukuka aykırı eylemler ve doğan zarar noktasında hiçbir kusuru bulunmadığını yani işçisini koruma ve gözetme borcunu gerektiği gibi ifa ettiğini kanıtlayabilirse sorumluluktan kurtulacaktır.
Son olarak ifade edelim ki; maalesef günümüzde mobbing ile, cinsiyet ya da hiyerarşi farkı olmaksızın neredeyse tüm iş yerlerinde karşılaşma riski herkes açısından mevcuttur. Bu nedenle mobbing karşısında kişinin haklarını bilmesi ve gerektiğinde bu haklarını kullanabilmesi de büyük önem taşımaktadır.