Miras hukuku alanında yer alan ve vasiyetnamenin aksine iki taraflı bir işlem olan “Miras Sözleşmesi” hakkında merak edilenleri bu yazımızda sizler için bir araya getirdik. Miras sözleşmesi nedir? Ölüme bağlı olarak sonuç doğuran bu sözleşme nasıl yapılır? Miras sözleşmesi hangi hallerde iptal edilebilir? İşte, tüm ayrıntıları ile Miras Sözleşmesi nedir, nasıl yapılır hakkında bilgiler…
Miras Sözleşmesi Nedir?
Türk hukuk sisteminde, ölüme bağlı tasarruflar iki şekilde düzenlenmiştir. Bunlardan ilki miras bırakanın tek taraflı gerçekleştirdiği vasiyetname, diğeri ise miras bırakan ile kendisi mirasçı olarak atanacak ya da kendisine miras bırakılacak arasında karşılıklı olarak (iki taraflı) yapılan miras sözleşmesidir. Bir başka ifade ile miras sözleşmesinde, mirasçı olarak atanacak ya da kendisine belirli bir mal kalacak kişinin kabulü de gereklidir.
Miras sözleşmesi nedir cevabı için iki farklı noktadan ele alınır çünkü bu sözleşme de kendi içinde iki türe ayrılır. Bunlardan ilki “olumlu miras sözleşmesi” olarak adlandırılan miras sözleşmesidir ki, bu sözleşme ile ya mirasçı ataması yapılır ya da belirli bir mal vasiyeti yapılır. Miras sözleşmesinin diğer türü ise “olumsuz miras sözleşmesi” olarak da bilinen mirastan feragat sözleşmesidir.
Miras sözleşmesi nedir; lehine mal bırakılan ya da mirasçı olarak atanan kişiyi, miras bırakan ve onun yasal mirasçıları karşısında daha korunaklı hale getirir. Çünkü miras bırakan, miras sözleşmesinden serbestçe ve dilediği zaman dönemez. Oysa vasiyetnameden miras bırakan, her zaman tek taraflı iradesi ile serbestçe vazgeçebilmektedir.
Miras sözleşmesinde, mirasçı olarak atanan ya da lehine mal bırakılan kişi, miras bırakanın ölümünün ardından hak elde edebilir ki, bu da miras sözleşmesinin ölüme bağlı tasarruf yönünü gösterir. Miras sözleşmesi, bir karşılığa (örneğin ölene kadar bakma gibi) bağlı olarak yapılmışsa, bu tür sözleşmelere de ivazlı sözleşmeler adı verilir.
Miras Sözleşmesinin Yasal Dayanağı Nedir?
Miras sözleşmesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) 527 ve devamı maddelerde düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu 527. Maddesi olumlu miras sözleşmesi nedir;
“Mirasbırakan, miras sözleşmesiyle mirasını veya belirli malını sözleşme yaptığı kimseye ya da üçüncü bir kişiye bırakma yükümlülüğü altına girebilir”
Şeklinde tarif etmiştir. 4721 sayılı TMK 528. Maddesinde ise olumsuz miras sözleşmesi yani mirastan feragat sözleşmesi düzenlenmiştir.
Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Miras sözleşmesinin nasıl yapılacağı da Türk Medeni Kanunu 545. Madde kapsamında düzenlenmiştir. Bu yasal düzenleme uyarınca, miras sözleşmesinin geçerli olabilmesi için resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi gereklidir.
Yani bir başka ifade ile miras sözleşmesi noter huzurunda, sözleşmenin taraflarının katılımı ile düzenlenir ve düzenlenen sözleşme noter ile iki tanık önünde taraflarca imzalanarak geçerli hale gelir.
Miras Sözleşmesi Hangi Durumlarda Sonlandırılabilir?
Miras sözleşmesi nedir; karşılıklı bir işlem olması nedeniyle bazı istisnai durumlar dışında, taraflarca tek taraflı olarak sona erdirilemez olan bir sözleşmedir. Sözleşmenin sona erdirilebileceği durumlar ise şu şekilde sayılabilir:
- Miras sözleşmesi taraflarının karşılıklı olarak yazılı bir şekilde sonlandırma konusunda anlaşmaları durumunda,
- Mirasçı olarak atanan ya da lehine mal bırakılan kişinin miras bırakandan önce ölmesi halinde,
- Mirasçı olarak atanan ya da kendisine belirli mal bırakılan kişinin, mirasbırakana karşı mirasçılıktan çıkarma nedeni oluşturacak davranışta bulunması halinde, miras bırakan tarafından sonlandırılabilir.
Miras Sözleşmesi Hangi Durumlarda İptal Edilebilir?
Yukarıda sayılan sonlandırma halleri dışında, miras sözleşmeleri bazı durumlar söz konusu ise iptal de edilebilirler. Bu iptal nedenleri ise;
- Miras sözleşmesi yapmaya ehliyeti olmayan kişiler tarafından sözleşmenin yapılması hali,
- Miras sözleşmesinde irade bozuklukları, hata, korkutma ya da hile (örneğin miras bırakanın yanıltılması gibi) durumlarının oluşması durumu,
- Miras sözleşmesinin içeriğinin hukuka veya ahlaka aykırı olması hali,
- Miras sözleşmesinde vaat edilenler yerine getirilmediği durumlar (örneğin ölene kadar bakma karşılığı yapılan sözleşmede mirasçı olarak atanan bu yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa)
Olarak sayılabilir. Bu gibi durumların varlığı halinde, taraflar karşılıklı olarak sözleşmenin sona ermesi konusunda yazılı olarak anlaşmasalar dahi miras sözleşmesi iptal edilebilir.
Miras Sözleşmesi ile Vasiyetname Arasındaki Farklar Nelerdir?
Miras sözleşmesi ile vasiyetname arasındaki farklardan biri ehliyet olarak karşımıza çıkar. Yani vasiyetname düzenlemek için 15 yaşını doldurmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak yeterli iken, miras sözleşmesi yapabilmek için kişinin reşit olması, ayırt etme gücüne sahip olması ve de kısıtlı olmaması gerekir.
Yine vasiyetname el yazılı, sözlü ya da resmi olarak yapılabilirken, miras sözleşmesi ise ancak resmi şekilde yapılabilir.
Ayrıca vasiyetname, vasiyet bırakan tarafından ölüm anına dek geri alınabilir, değiştirilebilir, ekleme ya da çıkarma yapılabilirken, miras sözleşmesi karşılıklı bir işlem olduğundan istisnai haller dışında tek taraflı olarak geri alınamaz.
İlginizi çekebilir: Miras Payının Devri Ne Demektir?