Mantar görünüşüyle sevimli, türleriyle hayret verici ve oldukça lezzetli bir yiyecek. Mantar; yenilebilir ve zehirli mantar türleri olarak ikiye ayrılır. İşte, yenilebilir ve zehirli mantar türleri!
Yenilebilir Ve Zehirli Mantar Türleri Nelerdir?
Mantarların Latince ismi fungi’dir. Mantar türleri, tek hücreli ve çok hücreli olan ökaryotik canlılara verilen isimdir. Bu canlı türü hayvanlar ile bitkiler arasında bir tür olarak kabul edilebilir. Hayvanlar gibi hareket özellikleri yoktur fakat bitkiler gibi klorofilde taşımamaktadırlar. Genellikle zehirli mantar türleri ve yenilebilir mantar türleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Mantar türleri Türkiye ve Dünya’nın bütün ülkelerinde yetişebilmektedir.
Mantarlar yapılarına göre 3 farklı türe ayrılmaktadırlar. Şapkalılar, küfler ve tek hücreliler olarak çeşitlendirilen mantar türlerini inceleyen bilim dalına mikoloji denilmektedir. Mantar türleri fotosentez yapamadıkları için besin ihtiyaçlarını dışarıdan alırlar.
Mantar türleri, dünyanın neredeyse tamamında yetişir ve nemli ortamları severler. Hemen hemen bir buçuk milyon kadar mantar türü olduğu söylenirken, bunların 69.000 adedi günümüzde bilinmektedir. Mantar türlerinin isimleri ülkemizde genellikle bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. Yenilebilir ve zehirli mantar türleri, değerli mantar çeşitleri, toprak altı mantar çeşitleri gibi pek çok mantar türünden bahsedeceğimiz içeriğimizi beğeneceğinizi umuyoruz.
Yenilebilen Mantar Türleri Nelerdir?
Öncelikli olarak şunu belirtmek gerekir ki yenilebilir mantar türü sayısı zehirli mantarlara göre oldukça fazladır. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta zehirli mantarlar yenilebilir mantarların hemen yanında da yetişebilmektedir. Bu yüzden bir bölgede yetişen mantarların tamamı yenilebilir türlerdir düşüncesi son derece yanlıştır. Sadece bizim ülkemizde yenilebilir 40 çeşit mantar bulunur.
1. Ayı Mantarı
Bolet mantarı ve çörek mantarı isimleri ile de bilinen ayı mantarı, kahverengi bir şapka kısmına sahiptir. Son derece etli bir yapıya sahip olan bu mantar türünün sap kısmı kalın ve açık renktedir. Türkiye’nin neredeyse her yerinde yetişir.
2. Kanlıca Mantarı
Ülkemizde en çok bilinen mantar türleri içerisinde yer alır. Kırmızımsı bir renge sahiptir. Daha çok çamlık ve düz alanlarda yetişir. Sadece yemeği değil aynı zamanda turşu ve kızartması da yapılır.
3. Sığır Dili Mantarı
Dış görünümü itibari ile sığır dilini andıran bir yapıya sahip olduğu için halk içerisinde bu isimle bilinir. Farklı renklerde yetişebilen bu mantar türü ülkemizin birçok yerinde yetişebilmektedir. Çam ormanları gibi iğne yapraklı ağaçların sık olduğu yerlerde genellikle karşımıza çıkmaktadır.
4. İmparator Mantarı
Halk arasında duvaklıca mantarı olarak da isimlendirilebilmektedir. Kastamonu ve çevresinde sıkça karşılaşılabilmektedir. Genellikle yaz mevsimlerinde çam ve gürgen ağaçlarının dip kısımlarında yetişmektedir. Şapka kısmı kırmızı renge sahipken sap kısmı daha çok sarı tonlarındadır. Kızartması yapılarak tüketilebilen bu mantar türünü çiğ olarak da yemek mümkündür.
5. Huni Mantarı
Huniye benzeyen şeklinden dolayı halk arasında bu isimle anılmaktadır. Siyah renge sahip mantar türleri içerisinde yer almaktadır. Toprak altı mantar çeşitleri arasında yer alan huni mantarı ilkbaharda yağan her yağmur sonrasında toprak yüzeyine yükselerek karşımıza çıkabilir. Genellikle kestane ve palamut ağacı diplerinde yer alan bu mantar türünün sadece böreği yapılabilmektedir.
6. Cincile Mantarı
Yaz mevsiminde yetişen bu mantar türü sarı ve tonlarında ki renklere sahiptir. Küçük ebatlara sahip olması ve yüksek otların arasında yetişmesinden dolayı zor bulunan bir mantar türüdür. Bu mantar türü de huni mantarı gibi sadece börek yapılarak tüketilebilen mantarlar arasında yer alır.
7. Pelit Mantarı
Genellikle meşe ağaçlarının dip kısımlarında bu mantar türü ile ülkemizde sıkça karşılaşabilirsiniz. Yemeği yapıldığında gayet lezzetli bir tada sahip olan bu mantar türünü yağmur sonrasında kolayca bulabilirsiniz.
8. İstiridye Mantarı
Kavak mantarı olarak da bilinen istiridye mantarı halkımızın en çok bildiği mantar türleri isimleri arasında yer almaktadır. Tat olarak kırmızı ete benzediği için evlerde sık sık tüketilmektedir. Özellikle kalp ve tansiyon hastalıklarına karşı iyi geldiği bilinmektedir. İstiridye mantarı pazarda satılan mantar çeşitleri arasında yer aldığı için kolayca ulaşılabilmektedir.
9. Trüf Mantarı
Bu mantar türü nadir görülür. Toprak altı mantar çeşitleri arasında yer almaktadır. Bu özelliği trüf mantarını en değerli mantar çeşitleri arasına sokmaktadır.
10. Kestane Mantarı
Ülkemizde en çok karşılaşabileceğiniz mantarların başında kestane mantarı gelmektedir. Markette ya da pazarda satılan mantar çeşitleri arasında yer almaktadır. Avrupa ülkelerinde de sıkça tüketilen mantar türleri içerisindedir.
Zehirli Mantar Türleri Nelerdir?
Yukarıda belirttiğimiz gibi zehirli mantar türleri yenilebilir mantar türlerine göre daha azdır ama bu tip mantarları ayırt edebilmek kimi zaman oldukça zorlaşmaktadır. Her ihtimale karşı doğada karşılaştığınız mantar türlerine karşı ücretsiz bir besin kaynağı gözü ile bakmamanızı tavsiye ederiz. Mantar zehirlenmesi gibi bir durumdan şüpheleniyorsanız da acil olarak en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.
Zehirli mantar türleri yüzünden mantar zehirlenmesi yaşayan kişilerde genellikle kusma, ishal, karın ağrısı, kramplar ve görmede bulanıklık gibi etkiler gözlemlenebilmektedir. 24 saat sonrada ortaya çıkabilen bu belirtilerin yüzde 20’si ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu tip belirtilerle karşılaştığınızda vakit kaybetmeden Sağlık Bakanlığı’nın 114 numaralı hattını aramalısınız.
1. Ağulu Mantar
Halk içerisinde cüce kız ya da horoz mantarı olarak bilinen bir mantar türüdür. Zehirli mantar türleri arasında yer alan bu mantar, yaz başından sonbahar sonuna kadar yapraklı ağaç gövdelerinde çıkmaktadır. Ağulu mantarın zehirlenme belirtileri 30 dakika ile 3 saat arasında kendisini mide bulantısı, kusma ve ishal şeklinde göstermektedir.
2. Ölüm Meleği
Zehirli mantar türleri içerisinde en tehlikelilerden bir tanesidir. Ülkemizde köygöçüren mantarı olarak da bilinir. Etkilerini 8-12 saat arasında gösterir ve 3-4 gün içerisinde böbrek ve karaciğer yetmezliğinden ölüme sebep olabilir. Ülkemizde mantar zehirlenmesinden meydana gelen ölümlerin yüzde 90’ı bu mantar yüzünden gerçekleşmektedir.
3. Şeytan Mantarı
Genellikle Karadeniz ve çevresinde görülen bir zehirli mantar türüdür. Dünya’nın en zehirli 20 mantar türünden birisidir. Doğrudan sindirim sistemini yok ederek ölümlere sebep olmaktadır. Bu mantar türüne karşı son derece dikkatli olunması gerekmektedir.
4. Sinek Mantarı
Efsane atari oyunu Süper Mario’nun peşinde koştuğu mantarlara benzeyen bu mantar türü son derece zehirlidir. Yenilmesi durumunda ilk belirtileri 30 dakika ile 3 saat arasında kendisini gösterir. Bağırsak ve mide bozulması, kısmi felç belirtileri arasındadır. Bu zehirli mantar türü aynı zamanda halüsinojen mantar türleri arasında yer almaktadır.
5. Bal Mantarı
Halüsinojen mantar türleri arasında yer alan bu mantar çeşidi son derece zehirlidir. İçerisinde yer alan alfa-amanotoksinler ölümcül etkilere sebebiyet verebilmektedir. Dış görünüm olarak yenilebilir bir mantarı andırsa da son derece dikkatli olunmalıdır.
6. Yalancı Dede Mantarı
Son derece tehlikeli olan mantar türleri arasında yalancı dede mantarı da sayılabilir. Yiyen kişiyi önce komaya sokan ardından da ölümüne sebebiyet veren bu mantar türü Bursa ve çevresinde yetişir. İlk belirtilerini karın ağrısı, bulantı ve kusma şeklinde gösteren bu mantar türüne karşı son derece dikkatli olunmalıdır.
Zehirli mantar türleri listesini sizler ile paylaştık. Değerli mantar çeşitleri oldukça para kazandıran ürünlerdir. Kültür mantar çeşitlerinin bazıları yenirken bazıları zehirli olabilir. Pazarda satılan mantar çeşitleri yenilebilir mantarlardır. Halüsinojen mantar türleri de listemizde yer alan türlerden. mantar çeşitleri 5. sınıf ödevi için bu içerikteki bilgilerden yararlanmanız mümkündür.
