2009 yılında Bitcoin sisteminin Satoshi Nakamoto ismini kullanan bir yazılımcı tarafından geliştirilmesi ile ortaya çıkan kripto paralar, blok zinciri teknolojisi ile daha kolay, düşük maliyetli ve hızlı transfer aracı olarak dünya piyasalarında ger geçen gün daha fazla yer buluyor.
Kripto paraların yatırım değerlerinin en köklü yatırım birimlerinden olan altın gibi araçlar ile kıyaslanmaya başlanması ile global bankalar ve dünya devletleri de, kripto paralar noktasında tutumlarını belirlemeye başladıkları gözlemleniyor. Bazı ülkeler kullanımını suç olarak açık şekilde düzenlerken, Japonya gibi bazı ülkeler ile kripto para kullanımına hukuk sistemlerinde yer veriyorlar
Kripto Para Nedir ?
Çalışma prensiplerinde kriptografi yani şifreleme yöntemleri esas alınan kripto paralar, sanal bir ödeme yöntemi olarak karşımıza çıkıyor. Bu anlamda kripto paralarda diğer sanal ödeme araçlarında olduğu gibi bir mal ya da hizmet karşılığında dijital ortamda ödeme yapma amacıyla kullanılıyorlar. Kripto paralar konusunda şu an için en sık kullanılanları Bitcoin, Ethereum, LiteCoin olarak ön plana çıkıyor.
Kripto Para Çalışma Sistemleri
Bu kripto paralar şifreye sahiptirler, şifrenin kaybolması, unutulması ya da çalınması bu paralarında kaybına neden olur. Kripto paralar yine dijital cüzdanlar içerisinde muhafaza edilirler ve sahip oldukları dijital imzalar sayesinde karşılıklı alım satıma olanak tanırlar. Kullanıcılarının dijital cüzdanlardaki hareketleri ise blockchain yani blok zinciri olarak isimlendirilen sanal sisteme kaydedilir.
Kripto Para Elde Etme Yöntemleri
Kripto paraların gönderilmesi ve dolaşımı mobil cihazlar ya da bilgisayarlar aracılığı ile sağlanır. Bu paralar bir mal yahut hizmet karşılığı ödeme, takas noktaları üzerinden para birimi kullanılarak alınma, takasta bulunma ya da madencilik yolu ile edinilebilir. Kripto paraların yer aldığı dijital cüzdan vasıtası ile kullanıcıların para gönderip alması, ödeme yapması ve coin biriktirmesi de mümkün olmaktadır.
Anonim Kullanım İmkanı
Kripto para kullanımında gerçek isimlerin kullanılmaması, kullanıcıların herhangi bir kişisel verilerini paylaşmaksızın yalnızca dijital cüzdan numaraları üzerinden işlemlerini yapmaları anonim kullanıma neden olur. Yani kripto paralarla yapılan işlemlerin başkaları tarafından takibi ya da devlet otoritelerince izlenmesi de oldukça zordur.
Kripto Para Kullanım Avantajları
Kripto paralar ile son derece kolay ödeme yapılabilir ve alınabilir. Kart okutma, imza atma, kimlik ya da kart bilgilerinizi verme gibi hiçbir işleme gerek kalmadan transferi mümkündür. Kripto paralar her yerden ve her zaman kullanılabilirler, süre ya da yer sınırlanması bulunmaz. İşlemlere bankaların dahil olmasına, ücret alınmasına gerek olmaz.
Kripto para sirkülasyonu açısından bir kontrol merkezi ve yönetimi bulunmaz. Bu kripto paraların fiziksel bir varlığı da yoktur ve çok hızlı şekilde noktalar arasında elektronik olarak transferi mümkündür.
Ödeme aracı olarak kullanıcılarına anonim kalma özgürlüğü getirir. Kredi kartı ya da benzer uygulamalarda olduğu gibi isim ve kimlik bilgileri ile irtibatlandırılma zorunluluğu bulunmaz. Kripto para işlemlerinin takibi yapılamaz ve kullanıcının kripto para miktarı da bilinmez. Devletlerin, vergi ya da beyan ve kayıt gibi kurumsal açıdan yaptırımlarına tabi bulunmaz.
Kripto paralar uluslararası düzeyde bir ödeme aracıdır ve Master/Visa gibi kullanım ya da harç sınırlarına da tabi değildir.
Türk Hukuk Sistemi Düzenlemesi ile Kripto Para İlişkisi
Türk Hukukunda yer alan kripto paralara ilgili 6493 sayılı Ödeme Ve Menkul Kıymetler Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun bulunur. Bu kanun ile elektronik para tanımı getirilmiş ise de kripto paralar, bu kanunda belirtilen elektronik para ihracı yapan kuruluşça kabul edilen fon karşılığı olarak ihraç edilme kriterine uymadığından elektronik para olarak kabul edilmemektedirler.
Ayrıca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu yani BDDK’da yaptığı açıklama ile Bitcoin’in yani kripto paraların 6493 sayılı Kanun’un kapsamında değerlendirilemeyeceğini belirtilmiştir. Kripto paraların adı geçen Kanun çerçevesinde denetimi mümkün değildir.
Kripto Para Kullanımı Ceza Hukuku Kapsamında Suç mudur?
Ülkemizde halen daha kripto paralar ile ilgili yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, suç olarak tanımlanmamış hiçbir eylem nedeniyle kişilere ceza verilemeyeceğini son derece açık biçimde genel bir hüküm olarak getirmiştir. Bu genel hükme göre, Kanun tarafından açık şekilde suç sayılmayan bir fiil nedeni ile kimseye herhangi bir ceza verilmeyeceği gibi güvenlik tedbiri de uygulanamaz. Bu düzenlemeye göre kripto para kullanımı ülkemizde suç olarak kabul edilmez ve ceza hukuku anlamında sorumluluk getirmez.
Ancak kripto paraların Türk Hukuk sisteminde suç olarak kabul edilmiş eylemlerde aracı olarak kullanılması durumunda ise ( Kara para aklama, dolandırıcılık, vergi kaçakçılığı, hırsızlık ve benzeri) ceza verilmesi söz konusu olacaktır.
Kripto Paralar Nasıl Vergilendirilir?
Vergi hukuku alanında bir kazancın vergilendirilebilmesi için en önce vergiye konu olayın yani vergiyi doğuran işlemin bilinmesi gerekir. Ülkemiz açısından kripto paraların hukuksal bir zeminde yasal çerçevesi belirlenmediğinden, vergi hukuku anlamında vergiyi doğuran bir olay olarak kabulü mümkün görülmektedir.
Kripto Paralar Maaş Ödemesinde Kullanılabilir Mi?
İş Kanunu düzenlemesine göre işçinin ücretleri ancak para ile ödenebilir hükmü yer alır. Para dışında bir maaş ödemesi hukuk sistemimiz açısından mümkün değildir. Kural olarak işçilerin ücretleri ise Türk parasıyla ödenir. Maaşın ancak ve yalnızca para ile ödenmesi mümkün olduğundan ve kripto paralar hukuk sistemimiz içerisinde para olarak sayılmadığından maaş ödemelerinde kripto para kullanılması mümkün değildir.
Bir kişinin ölümü ile intikali mümkün olan malvarlığı değerlerinin terekesine eklenerek mirasçılarına geçeceği düzenlemesi kapsamında, kripto paralar yasal olarak para olarak kabul edilmese de maddi karşılıkları bulunduğundan terekeye eklenerek hisseleri oranında mirasçılara geçer.
Kripto paralar , hukuk sistemimiz içerisinde yasal olarak para olarak kabul edilmediğinden, bu paralarda sahtecilik yapılması Ceza Hukukumuz kapsamında parada sahtecilik olarak kabul edilemez ancak kripto paralarda sahtecilikler bilişim suçları kapsamında değerlendirilebilir.
