Kripto para borsası ve kripto paraların dünya üzerinde yaygın kullanılan birçok birimi mevcut. Yaşanan bazı gelişmeler yatırımcıların aklında kripto para ile ilgili soru işaretleri oluşturuyor. Ani yükselişler ve ani değer kaybedişleriyle yatırımcıların güvenini sarsıyor ve Kripto para riskli mi sorularını beraberinde getiriyor…
Durum böyle olunca yatırım yapmak isteyenler kripto para güvenli mi değil mi, başka güvenli yatırım alanları mı tercih edilmeli gibi sorular gündeme geliyor. Gelin tüm bu soruların cevabını Ödeme Sistemleri uzmanı İzzet Metcan’dan dinleyelim…
Kripto Para Borsası Nedir?
Kripto para borsası nedir sorusuna daha yakından yanıt verelim. Para denince, hemen herkesin kafasında devletlerin bastığı, günlük yaşantıda alışverişlerimizde kullandığımız metal, kağıt ya da kart gibi varlıklar canlanıyor. Bize tanıdık olan bu sistemde var olan para anlayışı güvene dayalıdır. Parayı basan devletin ve o devletin gücüne duyulan güven söz konusudur, böylelikle değerleri de artar. Bu paralar fiat paralar adıyla biliniyor.
Merkez Bankaları dışında fiat paraların basıldığı başka bir sistem daha mevcut: Bankalar. Topladıkları mevduatları dayanak göstererek o mevduatlara karşılık kredi aldırırlar. Mevduat-kredi çemberinde çarpan etkisi sekiz katına kadar yükselir. Yani yüz birim mevduat karşılığında bankadan 800 birim kredi kullanmanız gerekir. Bu sayede toplam para hacmi artar. Yoğun ekonomik krizlerin yaşandığı dönemlerde devletler fiat paraları piyasaya çıkarırken diğer yanda bankalar da sistemlerini büyütüp ekonomik krizden kurtulmanın yolunu ararlar. Haliyle verilen kredilerin kalitesi düşer, olağan durumda kredi verilemeyecek kişilere veya kurumlara krediler verilir, kredi geri ödenirken teminat olarak alınan varlıkların değerleri çok yükselir.
1- Krito Paranın Piyasa Kredite Dengesi Nedir?
Bu olaylar neticesinde kredi talep edenlerin parayı geri ödemede güçlük yaşadığı ya da teminat varlıklarının değerlerinde yaşanan ani düşüşler yaşadığı görülür. Yaşanan bu durumlar tüm sistemin eskiye dönmesine neden olur. Verilen kredi miktarları talep edilir. Ancak kredilerin kapatılmasını sağlayacak kadar para piyasada bulunmaz. Yaşanan bu döngü, ekonomik krizlerin kısa bir özetidir aslında. Böyle bir dönem 2008’de yaşanmıştı.
Yukarıda anlattığımız süreçler yaşanırken devletler bilhassa büyük finans kuruluşların kurtulabilmesi için piyasaya sürdükleri fiyat paralarla destek olmaya çalıştılar. Fakat halk, bankalardaki hesaplarına erişim sağlayamadılar. İnsanlar yalnızca günlük ihtiyaçları için çekmek istedikleri az miktarda fiat parayı bile çekemediler. Avrupa’nın birçok yerinde bankalar ATM cihazlarını kapattı hatta şubelerini dahi açmadı. Devletlerin finansal desteği sayesinde kişinin bankada ne kadar parası olursa olsun mesela Avrupa’da günde yalnızca 50 Euro para çekebilme imkanı buldular.
2- Blokchain Teknolojisi Ne Kadar Güvenilir?
Önce bankalara duyulan güven daha sonra da devlet paralarına güven sarsıldı. Ancak elbette güven sarsıntısı çoğunlukla pek uzun zaman almadı. Yalnızca uygulanan ekonomik modelin farkında olan gruplar bazı yeni problemlerin olduğunu fark ettiler. 2008’de yaşanan kriz tüm ekonomiler için sarsıcı ve güçlü bir ekonomik krizdi. Yani sadece kötü yönetilen bazı şirketler veya finansal kuruluşların batıyor olması değil, ekonomik sistemin komple çöküşe geçiyor olmasıydı tedirgin edici olan.
Yaşanan bu güvensizlik ortamında temel faaliyetleri aracılık olan finansal aktörlerin bulunmadığı bir dünyanın, teknoloji ve dijitalleşmenin yardımlarıyla nasıl mümkün olabileceğinin keşfedildiğini söyleyen Metcan, meydana gelebilecek sorunların çözümü için “blockchain” adı verilen teknolojiye ilişkin birçok farklı yöntem geliştirildiğinin de altını çiziyor. Bunlardan adını en sık duyduğumuz, belki de kripto para alanında en çok başarı elde edeninin “Bitcoin” olduğunu biliyoruz.
3- Kripto Para Kelimesi Nasıl Ortaya Çıktı?
Sahibi olmayan, hiç kimsenin politikası doğrultusunda piyasaya süremeyeceği, çoğaltıp kopyalayamayacağı, devletlerin veya bankaların kontrolünü sağlamadığı kripto paralar bu tarihten sonra hızlı bir şekilde yayıldı. Dijital para biriminin adında geçen kripto’ kelimesi, maalesef paraların arkasında gizli örgütlenmelerin, art niyetli insanların hatta kara para aklayanların bulunduğu izlenimine neden oldu.
Oysa kullanılan ‘kripto’ kelimesi yalnızca bu dijital para birimlerinin kriptografik yöntemler kullanılarak üretilmesiyle ilgiliydi. Bitcoin hakkında söylenen servet gizleme, kara para aklama gibi düşünceler şu an daha gülünç bir hale gelmiş durumda. Bugün Bitcoin’lerin toplam piyasa değeri yaklaşık 890 milyon USD. Oysa ki USD para biriminin total hacmi onlarca trilyon USD bedelindedir. Belki de en önemli noktalardan biri, dünyadaki yasadışı paranın belki de neredeyse yüzde 99 gibi bir kısmı fiat para birimlerinde, özellikle de Amerikan Doları şeklinde bulunmasıdır.
Ayrıca zannedildiği gibi fiat paraların takibi neredeyse mümkün değilken, kripto paralardan mesela Bitcoin’in madenciler tarafından çıkarılmasından başlayan tüm süreci yatırımcı takip edebilir. Hangi cüzdanlara girip çıktığı, ne kadar süreyle o cüzdanlarda bulunduğu gibi bilgiler açık bir şekilde incelenebilir.
4- Kripto Para Borsası Neden Tercih Ediliyor?
Kripto para borsası neden bu kadar tercih ediliyor? Önceleri yalnızca çevrimiçi dünyaya aşina olanların, online satın alma birimi şeklinde kullanılsa da daha sonra kontrolün paranın sahibinde bulunması, arzının sınırlı olması, 7/24 kullanılabilirliği, istenilen her yerden ve her saatte ulaşılabiliyor olması gibi sebeplerle tek başına bir varlık saklama aracı olmayı başardı.
A- Kripto Para Borsasında Ani Dalgalanmalar Neden Oluyor?
İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde kripto paralara ilginin çok fazla artmasını göz önünde bulundurmamızı isteyen Metcan, insanların bu eve kapandıkları süreçte kripto paraya yönelimin çok fazla olduğunu da belirtti. Ancak bu sorunun tek cevabı psikolojik etkenler olmadığını söyleyerek, şu şekilde açıkladı:
”Bitcoin’in her dört yılda bir 2020 yılında madencilik zorluk derecesinin yükselmesi, ödeme aracı olarak kabul görmeye başlaması, kurumsal yatırımcıların kripto paraya olan ilgisi, geleneksel bankaların saklama ve kurumsal müşterilerine satış aracılığı yapmaya başlaması gibi durumlar yatırımcıların dijital para sektörüne olan talebini arttırdı. Hisse senedi piyasalarında var olan ani fiyat değişikliklerini kripto varlıklarda da görmek oldukça olağan. Hisse senedi piyasalarının merkezi borsalar olmalarına, yükseliş ve düşüş marjinlerinin sınırlı olmasına rağmen bu tür sert fiyat değişiklikleri olur. Bu konuda örnek gösterilebilecek bir durum Ocak ayında Amerika Birleşik Devletleri’nde GameStop hissesinde yaşandı. Bitcoinle karşılaştırıldığında çok daha fazla miktarlarda kazanç sağlayan hisseleri Borsa İstanbul’da da bulabilirsiniz. Ani fiyat dalgalanmaları bugün de sonra da yaşanmaya devam edecektir, ancak bu dalgalanmanın yönü hep yukarı doğru olacaktır. Yeni parasal sistemin felsefesini anlamak kesinlikle gereklidir. Yoksa şüpheyle yaklaşmak, bu süre zarfı içinde engelleme ve yasaklamalara kadar gitmiş olsa dahi geç gelenler daima kaybedecektir.’
B-Elon Musk’ın Teslaya Yaptığı Yatırım Kripto Para Borsasına Nasıl Yansıdı?
Son dönemlerde adını sık sık duyduğumuz dünyaca ünlü iş insanı Elon Musk’un sahibi olduğu TESLA’ya yaptığı yatırımdan sonra Bitcoin’in yükselmesini değerlendiren Metcan, TESLA’nın ve dolayısıyla Elon Musk’un yeni ve dijital dünyada sembol haline geldiklerine vurgu yapıyor.
Şu an SPACEX ve TESLA gibi isimlerle tanınan Musk, aslında geçmiş dönemlerde Paypal isimli finansal sektöre hizmet sağlayan büyük bir ödeme kuruluşunu da kurup genişletmiş bir iş insanıdır. Böyle önemli bir ismin kripto para sektöründe yatırım yapmasının, bireyler ve kurumsal yatırımcılar için önemli bir teşvik kaynağı olduğunu söyleyen Metcan, TESLA’nın yaptığı bu dev yatırımın arka planında yaklaşmakta olan büyük finansal krizlerden korunma maksadı olduğunun altını çizerek şöyle ekledi:
“TESLA’nın bu yatırımından sonra büyük fonların Bitcoin’e ilgisinin artacağını tahmin etmek çok güç değil. Piyasaya sürülen devasa ölçekteki paralar gelişmiş ekonomilerde belki de daha önce hiç karşılaşmadıkları bir enflasyona ve varlık fiyatlarının yükselmesine sebep olacaktır. Günümüzde Bitcoin, değerli madenlerin yanında aynı zamanda varlık koruma aracı olarak da kullanılıyor. Buradan anlaşılıyor ki, uzun vadeli korunma hedefiyle yatırımlarını gerçekleştiren fonların ve büyük kurumların ilgisini çekmeye devam edecek.Bitcoin’in yükselişiyle temelleri sağlam olan diğer kripto para birimleri de üst sıralara yerleşecektir. Şu an yedi binden fazla kripto para bulunmakta ancak bunların büyük çoğunluğunun çok uzak olmayan bir gelecekte bile isimleri bir daha geçmeyecek duruma gelecek. Kalanlardan yalnızca arkalarında güçlü teknoloji ve doğrulama yöntemleri bulunduran küçük bir kısım kalıcı olabilecektir.”
Dünya çapında ve ülkemizde kripto para yatırımcılarının sayısının giderek arttığını söyleyen Metcan, ülkemizdeki en büyük iki kripto borsasının ikisinin de birer buçuk milyon kullanıcıya sahip olduğunu vurguluyor. Rakamların hiç de hafife alınamayacak nitelikte olduğu aşikar. Kripto paralara duyulan ilgi konulu hazırlanan birçok uluslararası anket ve raporda Türkiye’nin ilk birkaç ülke arasında olduğu dikkat çekiyor. Bunun sebeplerinden birinin dijital genç nüfusun varlığı olduğunu belirten Metcan, bu durumun sosyolojik sebeplere de bağlı olduğuna vurgu yaptı.
5- Kripto Paralar Fiat Paraların Yerini Alacak mı?
Bitcoin, Riple, Etherium ve buna benzer birkaç kripto para biriminin kullanımının arttığını söyleyen Metcan, Bitcoin üzerinden verdiği örnekle birlikte günlük yaşantımızda yaptığımız sıradan alışverişlerde kripto paraların elverişli olmayacağını belirtti. Şu sıralar kripto paralar daha çok büyük ölçekli değer saklama aracı olarak görülmeye ve bu alanda ilerlemeye başladı.
Bu açıdan bakıldığında, dünyadaki birçok devletin elinde bulundurduğu Amerikan Devleti Tahvillerinin yerini alması daha olası görünüyor. Kripto paralardan biri olan Ripple’nin işlem yapma teknolojisinin oldukça hızlı olduğunu ve bu sayede ödeme aracı ve değer transferi olma yönünden daha avantajlı olduğunu düşünen Metcan, yaşanabilecek başka problemlerle ilgili de şunları söyledi:
“Kripto para konusunda önemli olan nokta, kripto parayı engelleyebileceklerini düşünen devletlerin bu hayallerinden uyanmaları. Kripto paralarla fiat paraların dönüşebirliğinin regülasyonunun sağlanması, bu paraları alıp satacak aracı kuruluşlara lisans verilerek denetlenmesinin sağlanması orta-uzun vadede kripto para sektöründe yatırım yapmak ya da kullanmak isteyen şirketleri bireyleri risklerden uzak tutmaya yardımcı olacaktır. Devletlerin sahip olduğu temel görevlerden birinin bu olduğunu düşünüyorum.
Ödeme aracı olarak kripto paraları kullanmaya artık çok daha yakın bulunuyoruz. Adını dünya çağında devleştirmiş büyük ödeme kuruluşlarından Visa’dan sonra Mastercard da önce kendi adını bulunduran kartların kripto para alımında aktifleştirildiğini belirtirken, kısa bir zaman sonra kripto para birimlerini sahip olduğu ödeme ağında ödeme aracı niteliğinde kullanılabileceğini de duyurdu. Yani kripto para devriminin yeni başlıyor olduğunu söylesek yalan olmaz. İlerisini tahmin etmek fütüristlik olur sanırım, ancak son dört yıldır kripto para yatırımım var, bu şekilde olmaya da devam edecek. ”
6- Bonus! Sıfırdan Kripto Para Borsasına Nasıl Başlayacağınızı Biliyor musunuz?
Kripto para borsası için sıfırdan nasıl başlayabilirsiniz öğrenmek ister misiniz? İyi seyirler…