Günümüzde sıkça duyduğumuz iyi hal indirimi TCK düzenlemeleri neleri içerir? Türk Ceza Kanunu takdiri indirim nedenlerini hangi şartlar ile açıklamıştır? İşte, iyi hal indirimi hakkında merak edilen her şey!
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Kapsamında Takdiri İndirim Nedenleri
Türk Ceza Kanunu 62 maddesi
“Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir. Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir”
düzenlemesini getirmiştir.
Bu yasal düzenleme kapsamında takdiri indirim nedenleri olarak ‘failin geçmişi’, ‘sosyal ilişkileri’, ‘fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları’, ‘cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri’ gibi hususlar sayılmıştır. Madde düzenlemesindeki bu tarif, kanunda sayılan nedenler yanında benzer başka nedenler ile de takdiri indirim uygulanmasını mümkün kılar.
İyi Hal İndirimi TCK Nasıl Uygulanır?
Hukuk sistemimiz içerisinde hakimin iyi hali indirimi uygulayıp uygulamaması noktasındaki takdir yetkisi, hakime sınırsız bir yetki tanımaz. Özellikle takdiri indirim nedenlerinin uygulanmadığı durumlarda hakim, bu uygulamama kararını denetime elverişli bir şekilde ve gerekçeli olarak vermek mecburiyetindedir.
Türk Ceza Kanunu 62. Maddede sayılan ve bir anlamda hakime yol gösterici olarak belirlenen indirim nedenleri birlikte göz önüne alındığında, hukuk sistemimizde hakimin takdiri indirim nedenlerini yasada sayılanlar ve buna benzer nedenler olarak serbest şekilde değerlendirebilir. Bu kapsamda sanık hakkındaki yargılamayı yürüten hakim, failin geçmişi veya sosyal ilişkileri ya da fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları yahut cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri yanında, ayrıca her somut olaya göre değişebilmesi muhtemel ve önceden öngörülmesi beklenmeyen takdiri indirim nedenlerini de birlikte değerlendirecektir.
Zira hakim, yürüttüğü yargılama sürecinde maddi gerçeğe tam anlamı ile ulaşmayı ve bu şekilde adaleti tamamıyla sağlama yolunda çaba harcar. Bu anlamda, sanığı birebir gözlemleyen hakim, takdiri indirim nedenlerini de uygulama ya da uygulamama noktasında yetkilidir fakat bu yetkisini kullanırken gerekçelerini de kararında tüm açıklığı ile göstermek zorundadır.
Yani hakim, takdiri indirim uyguladığında ya da uygulamadığında gerekçelerini, denetime elverişli olacak şekilde, hukuka ve dosya içeriğine uygun olarak kararında göstermelidir.
Soyut Gerekçeler Takdiri İndirim Uygulama ya da Uygulamama Gerekçesi Kabul Edilmez
Türk Ceza Kanunu madde 62 uygulamasında, sanık yararına Takdiri İndirim uygulanması ya da uygulanmaması konusunda soyut ve basmakalıp gerekçeler ve genel geçer ifadeler kullanılmamalıdır. Hakim, dosya kapsamında “cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesi” adına kanun koyucunun öngördüğü sınırlar dahilinde cezada indirime gidip gitmeyeceğini takdir etmeli ve bunun gerekçelerini de kararında göstermelidir.
Takdiri İndirim Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
TCK 62 maddesi kapsamında takdiri indirim nedenleri, hakkında karar verilecek sanık açısından değerlendirilmeli ve bunlarda verilecek kararda açık bir şekilde gösterilmelidir.Sanığın üzerine atılı suçu işlemediğini beyan etmesi yani suçu inkarı, takdiri indirim nedenlerinin uygulanmamasına gerekçe yapılamaz. Yerleşik Yargıtay uygulamasında da bu konudaki yaklaşım bu şekilde olup, TCK 62. Madde de sayılan indirim nedenleri ve benzerlerinin sanık açısından değerlendirilmeden sadece suçu inkarı nedeni ile hakkında takdiri indirim uygulanmaması yasanın lafzına ve amacına aykırıdır.
Duruşma süreci içerisinde sanığın hakkında lehe hükümleri uygulanmasını istemesi takdiri indirim uygulanmasını istediğini de gösterir. Bu şekilde bir talep durumunda TCK 62. Madde kapsamında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesi de gereklidir.Sanık hakkında cezanın bireyselleştirilmesi adına uygulama yapma yetkisi bulunan hakim, takdiri indirim nedenlerine dayanarak mutlaka cezada indirim yapmak zorunda olmadığı gibi, bu konudaki yetkisini de keyfi bir şekilde kullanmamalıdır. Sanık yararına cezada indirim yapılmasını gerektirecek bir takdiri nedenin olup olmadığını incelemeli ve bunu da kararında göstermelidir.
Hakim mutlak bir şekilde her olayda takdiri indirim nedeni bulmak ve bu şekilde cezayı azaltmak zorunluluğunda değildir Fakat takdiri indirim nedeninin olup olmadığına dair araştırma yapmak zorundadır.
Bu anlamda, gerekli araştırma yapılmadan ve gerekçeleri gösterilmeden, Türk Ceza Kanunu madde 62 kapsamında takdiri indirim nedenlerinin sanık lehine otomatik bir şekilde uygulanması ya da toplumda oluşan tepkiler sebebi ile şartların varlığına karşın sanık aleyhine olacak şekilde uygulanmaması kanuna ve hukuka uygun olmayacaktır.