İş sözleşmeleri haksız olarak iptal edilen işçiler ve çalışanlar yönünden tekrar işlerine dönme imkanı sunan işe iade davası nedir ? Bu dava hangi koşullarda, kimler tarafından açılabilir? İşe iade davası ve hakkında bilinmesi gerekenler bu yazımızda sizlerle…
Fesih Bildirimine İtiraz ve Usulü Kapsamında Düzenlenen İşe İade Davası
Söz konusu dava hakkındaki düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu’nun ‘ Fesih Bildirimine İtiraz ve Usulü ’ başlığı verilen 20. Maddesinde ayrıntıları ile düzenlenmiş ve ana çerçevesi çizilmiştir. Başvurusu kabul edilen çalışanlar, bu dava neticesi tekrar işlerine dönme imkanına kavuşurlar.
İşe İade Davasının Ana Özellikleri Nelerdir?
Davayı ancak iş akdi olan sigortalı işçiler açabilirler. İşe iade davasıyla işçilere, haksız ya da sebepsiz şekilde iş sözleşmelerinin feshi durumunda güvence sağlanmış olur. Bu davanın kabulü için geçersiz bir fesih nedeni olduğu ya da hiçbir fesih nedeninin sunulmadığı kanıtlanmalıdır.
İşe İade Davası Koşulları Nelerdir?
İşe iade davası açılması konusunda gereken koşul ve şartlar İş Kanunu kapsamında belirlenmiştir. Buna göre;
Dava açılabilmesi için iş yerinde en az 30 veya üzeri işçinin çalışıyor olması gereklidir. Daha az sayıda işçi çalıştıran iş yerlerindeki işçilerin bu davayı açma hakkı bulunmaz. Ancak bir iş yerinin farklı şubelerinde çalışan tüm işçiler bu sayıya dahil edilir.Dava açmak isteyen çalışanların, iş sözleşmelerinin İş Kanunu ya da Basın İş Kanunu hükümlerine tabi olması gerekir.Dava açabilmek için, çalışanın söz konusu iş yerinde en az 6 ay süre ile çalışması aranır. Yani 6 aylık kıdem sahibi olan işçiler bu davayı açabilir. Ancak aynı işverene bağlı olarak çalışmak koşulu ile bir işverenin farklı iş yerlerinde geçecek süre de 6 aylık kıdem açısından nazara alınır. Yine yer altı işlerinde çalışan işçiler yönünden ise bu dava için 6 ay çalışmış olma şartı aranmaz.Bu dava için işçinin, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması gereklidir. Belirli süreli iş sözleşmelerine tabi olan çalışanlar bu davayı açamazlar.Yine bu dava için, işverence çalışanın iş sözleşmesinin, işçinin yeterliliği ya da davranışları nedeniyle veya iş yerinin ya da işin gereklerinden kaynaklı geçerli bir nedenle fesih edilmemiş olması gereklidir. Yani diğer bir ifade ile iş sözleşmesinin feshedilmesinde çalışanın kusurunun bulunmaması veya işverenin bu fesih noktasında geçerli bir sebebinin bulunmaması gerekir.
İşe İade Davasını Açabilecekler Kimlerdir?
İşe iade davasını, çalıştıkları işletme ya da iş yerinde en az 6 ay süreyle çalışanlar, İş Kanunu ya da Basın İş Kanununa tabi iş sözleşmesi bulunanlar ve çalıştıkları iş yerinde sigortalı olarak görev yapan işçiler açabilirler.
6 aylık kıdem süresini doldurmayanlar, yine çalışılan iş yerinde 30 veya üzeri çalışan işçi bulunmayanlar, kendi istekleri ile işten ayrılanlar, kendi kusurları nedeni ile iş sözleşmeleri feshedilenler, iş sözleşmeleri geçerli sebebe dayalı olarak işveren tarafından feshedilen işçilerin işe iade davası kabul edilmez.
Zorunlu Arabuluculuk Kurumuna Müracaat Şartı
Dava açılmadan önce ise mutlaka zorunlu arabuluculuk kurumuna müracaat edilmesi bir dava şartı olarak 12.10.2017 tarihli değişiklik ile İş Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Bu dava öncesi zorunlu olan arabulucuya müracaat etmeyenlerin davası, dava şartı gerçekleşmemesi nedeniyle usulden İş Mahkemesi tarafından reddedilir.
Dava öncesinde başvurulması zorunluluk arz eden arabuluculuk kurumuna, iş sözleşmesinin fesih bildiriminin tebliğinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle başvurulması gereklidir. Bir aylık süre hak düşürücü süredir.
Arabuluculuk faaliyeti sonucu tarafların anlaşamadığı durumlarda ise son tutanağın düzenlenmesinden itibaren iki hafta içinde İşe İade Davası yetkili İş Mahkemesi önünde açılmalıdır.
İşe İade Davası Hangi Mahkemede Görülür?
İşe iade davası açmak isteyen ve dava açma koşullarına haiz bulunan çalışanlar, iş yerinin bulunduğu yerdeki İş Mahkemesine ya da kendi ikamet ettikleri yerdeki İş Mahkemesine başvurarak dava açabilme hakkına sahiptirler.
İşe iade davaları ivedi işler kapsamında sayılır ve İş Mahkemesi ile istinaf değerlendirmesi yapan Bölge Adliye Mahkemesinde de ivedilikle karara bağlanır.
İşe iade davalarında ispat yükü ise, sözleşmenin geçerli nedenle fesih edildiğinin ispatı açısından işverene aittir. Ancak çalışan, fesih sebebi olarak gösterilenden başka bir nedenle sözleşmesinin feshedildiğini iddia ederse, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.
İşe iade davası kabul edilen çalışan, bu mahkeme kararını gerekçe göstererek 10 gün içinde işe iadesini işverenden talep etmelidir. İşveren bir ay içerisinde işçiyi işe başlatmakla yükümlüdür. İşveren bu yükümlülüğe uymazsa çalışana en az 4 ay ile en çok ise 8 ay ücreti tutarında bir tazminat ödemekle yükümlü olur.
