İş yerinde mobbing, 80’li yıllardan beri varlığını gösteren ve günümüze kadar gelen, bir tür psikolojik şiddet ve taciz olarak adlandırılır. Aşırı edepsiz olma ve bu edepsizliğin kanuna aykırı olması olarak tanımlanabilir.
Mobbinge maruz kalan kişi hem maddi hem de manevi anlamda ciddi yaralar alabilir. Peki bu oldukça şiddetli ve yaralayıcı olan mobbing neden yapılır? İş yerinde insanlar neden mobbinge maruz kalırlar? Sonuçları nedir? Neler yapılmalıdır?
Mobbing Nedir?
Mobbing; iş yerinde grup zorbalığı ve psikolojik taciz olarak da adlandırılır. Psikolojik taciz, maruz kalan kişi ya da kişileri aşağılama, saldırgan davranma gibi durumların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Küçük işletme ya da büyük işletme olsun, mobbing belirtileri üzerinde durmalı ve çalışanlarına sağlıklı bir iş yeri ortamı sunmalıdır. Baskıya ve tacize maruz kalan kişi; itibarını kaybetmeye başlar. Sonucunda ise işini terk etmek zorunda kalabilir.
İş yerinde Mobbing Neden Yapılır?
İş yerinde mobbing yapmak, genellikle işlev bozukluğu olan yerlerde daha fazla görülmektedir. Bu sistem içindeki kişiler, konumlarını kötü yönde kullanır ve etraflarındaki kişilere, psikolojik şiddet uygulamaktan kaçınmazlar.
Mobbing kasıtlı yapılan bir eylemdir ve genellikle 6 ay – 1.5 sene arasında ciddi etkileri olan bir psikolojik baskıdır. Eğer 2.5 yıl-3 yıl boyunca yapılmaya devam edilir ise maruz kalan kişilerde etkileri oldukça kalıcı olmaktadır.
İş yerinde çalışanların birbirine karşı kıskanç tavırlar göstermesi de psikolojik baskı için bir nedendir. Bu konuda oldukça profesyonel olan bu kişiler, kendilerine yandaş toplamakta da oldukça usta kişilerdir.
İş yerinde Mobbing Nasıl Anlaşılır?
Mobbing sistematik yapılan bir eylem olarak doğar. Anlık sorun ya da davranışlar, mobbing ile aynı değildir. Sistematik olmasının yanında kasıtlı yapılması da mobbingi diğer davranışlardan ayırmaktadır.
Mobbinge maruz kalan kişilerde Güvensizlik oluşmaya başlar. İşe gitmek istememe baş gösterir.
Çalışma arzusu kaybolmaya başlar. İnsanlarla iletişimde zorlanmaya başlarlar. Mesleğe olan inanç kaybı yaşamaya başlarlar.
Mobbing ilk olarak işaretler olarak kendini göstermektedir. Çoğu zaman bu işaretler pek anlaşılmaz. Maddi ve manevi olarak zarar vermeye başlar.
Psikolojik tacize maruz kalan kişi, itibarını da kaybetmeye başlar. Performansı düşer. Zamanla performansındaki düşüşler daha fazlalaşır ve psikoljik tacize uğrayan kişiler çalışamaz hale gelirler.
İş yerinde ilk başlarda sözlü saldırganlık baş gösterir. Kaba ve hoş olmayan konuşmalar, çirkin ve yüksek ses tonuyla konuşmak, hatta cinsel tacize kadar olaylar büyüyebilir.
Çoğu zaman mobbing mağdurları; iş anlamında yaptıkları her şeyin amirleri ve çalışanlar tarafından göz ardı edildiğini görebilirler. Destek alamazlar. Dışlama hareketleri başlar. Öyle bir zaman gelir ki, mobbinge maruz kalan kişi ya da kişiler, diğer çalışma arkadaşlarından uzakta çalışmaya terk edilebilirler. Dedikodu hatta iftira atma eylemleri başlar.
Bazı durumlarda psikolojik taciz hedefinde kalan kişi ya da kişiler, fiziksel saldırılara da maruz kalabilirler. Ancak baskı uygulayanlar genelde fiziksel saldırganlığı cezai yaptırımı olduğu için nadiren kullanırlar. Dedikodu ve iftira, iş yerinde çalışan kişilerin itibarlarını yok etmeye yetmektedir.
İş yerinde Mobbing Nasıl Engellenebilir?
İş yerinde mobbing eylemleri, küçük işletmeler için oldukça yıkıcı olmaktadır. Bu yüzden iş yeri sahipleri ve yöneticileri, psikolojik baskıya karşı bazı önlemler almalıdır. Öncelikle insan kaynakları politikalarında değişiklik yapılabilir.
İnsan kaynakları personeli, mobbing eylemlerinin ciddiyetini anlamalı ve buna göre işe alımlarda daha dikkatli davranmalıdır. Baskıya ve tacize maruz kalan kişilerin hakkını koruyacak kurallar koymalı ve mağdurlara destek vermelidir.
Personel şefleri, işçilerin başkalarından ya da diğer işçilerden görebilecekleri baskı eylemlerine karşı koruyucu tavırlar sergilemelidir. Mağdur işçinin yanında olduklarını göstermelidirler. Bazı işletmelerde, ofis ortamı, mobbing eylemlerini teşvik edici konumda olabilir. Bu durum, çalışan performanslarını ya da davranışlarını periyodik olarak değerlendirmeyen, analiz etmeyen işletmelerde görülür.
Eğer bir işyerinde çalışmayan, işten kaytaran çalışanlar devamlı el üstünde tutulursa, diğer çalışanlar küsmeye başlar ve performansları düşer. Bu durum psikolojik tacizin oluşmasına neden olur. Bir başka alternatif olarak baskı uygulayan kişi ya da kişileri işten çıkarmak gerekir. Bunun yanında performans düşüklüğü gösteren çalışanlar iş yerinden uzaklaştırılabilir.
Bu nedenle özellikle küçük işletme sahipleri, danışmanlık firmalarına başvurarak, iş yerinde mobbing konusunda destek alabilirler. Profesyonel danışman; iş yerindeki olayları takip eder, analizleri yapar, moralleri artırmak ve çalışanların sağlıklı şekilde etkileşimde bulunması için elinden geleni yapar.
Aile, Çalışma ve sosyal hizmetler iletişim numarası alo 170 aranarak, iş yerinde mobbing uygulandığına dair şikayetler iletilebilir. Sosyal güvenlik bakanlığı ve sosyal hizmetler kurulu şikayetleri değerlendirerek işlem başlatacaktır. Bu kurumlara İş kanunu ve borçlar kanunu ihlalleri ile ilgili şikayetler, yazılı olarak uygun bir dil ile iletilebilir.
İş yerinde bir şekilde uygulanan psikolojik taciz veya yıldırma olarak mobbing çalışanları yıldırmakta. Kuşku uyandıracak olguları tespit ederek, ilgili kurumlara bildirerek manevi tazminat ve kıdem tazminatı talep edilebilir.