Gelişen teknolojik dünya kapsamında önemi her geçen gün daha da artan Unutulma Hakkı nedir ? Bu hak hangi esas ve koşullarda kullanılabilir? İşte, dijitalleşen dünyada unutulma hakkı kullanımı ile ilgili merak edilen her şey…
İnternet Dünyasının Arşivleme Özelliği Karşısında Unutulma Hakkı
Teknolojinin gelişmesi, akıllı mobil cihazların ve bilgisayarların kullanımının çok yaygınlaşması neticesi dijital dünyada ve internet ortamında bulunan arşivleme özelliği ve bunun karşısında kullanılabilen unutulma hakkı önem taşıyan hukuki konular arasında yerini alır.
Uluslararası hukuk ve mevzuat kapsamında Genel Veri Koruma Tüzüğü yani GDPR 17. Maddesinde unutulma hakkı ‘silme’ olarak yer almıştır. Ülkemizde de Yargıtay kararları ve yargı uygulamaları ile gündeme gelen Unutulma Hakkı, en basit tanımı ile; üstün bir kamu yararının bulunmadığı durumlarda, dijital bellekte geçmişte yaşanan olumsuz olaylara dair bulunan bilgilerin ve kişisel verilerin silinmesinin ve de yayılmasının engellenmesini isteme hakkı olarak tanımlanabilir.
Bu kapsamda, dijital platformlarda bulunan kişisel verilerin yayımlanmasının engellenmesi ve silinmesi hakkı olarak öne çıkan “Unutulma Hakkı”, özel hayatın gizliliğinin korunmasının bir başka yönünü oluşturur.
Kişisel Veri Nedir ?
Kişisel veri, uluslararası mevzuat kapsamında “Kimliği belirli olan ya da belirlenebilir bir kişiye dair her tür bilgi” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım ve kapsam içerisinde, kişilere ait isim, soy isim, kimlik numarası, doğum tarihi ve yeri, anne ve baba ismi, yerleşim adresi, telefon numarası, mesleği, medeni hali, etnik kökeni, siyasi ya da dini görüşü, cinsel eğilimi gibi bilgiler kişisel veri olarak değerlendirilir ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında korunur.
Yasal Mevzuat Açısından Kişisel Verilerin Korunması Durumu
Uluslararası mevzuat ile uyumlu bir şekilde ülkemize ait yasal mevzuat kapsamında da kişisel verinin tanımı, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu madde 3/1-d maddesinde “Kişisel veri: Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade eder” şeklinde yapılmıştır.
Yine aynı Kanunun 7/1 maddesinde de
“Bu Kanun ve ilgili diğer kanun hükümlerine uygun olarak işlenmiş olmasına rağmen, işlenmesini gerektiren sebeplerin ortadan kalkması hâlinde kişisel veriler resen veya ilgili kişinin talebi üzerine veri sorumlusu tarafından silinir, yok edilir veya anonim hâle getirilir”
hükmüne yer vermiştir.
Unutulma Hakkı Kapsamında Kişisel Yarar
Dijital yani internet ortamında depolanan ve tutulan kişisel verilerin silinmesini isteyebilme hakkını içeren Unutulma Hakkı , kişilerin geçmişlerine takılmadan geleceklerine dair plan yapabilmelerini, kendi kişisel verileri hakkında serbest şekilde tasarruf edebilmelerini, bu ortamlarda tutulan kişisel verilerin kişilerin aleyhinde ya da zararına kullanmasının önlenmesini sağlaması açısından oldukça önemli bir konudur. Bu hak esasında, geçmişte yaşanan olumsuz olayların kişilerin geleceklerini etkilemesinin önlenmesine yönelik kişisel bir yarar olarak da tanımlanabilir.
Ancak unutulma hakkı, her somut olayda kişisel verileri kullanılan kişinin özel hayatının gizliliği, lekelenmeme, kişisel verilerinin korunması, mahremiyet gibi kişisel hakları ile toplumun bilgi edinme, haberleşme hakları ve basın özgürlüğü arasındaki denge bakımından değerlendirilmelidir.
Bu kapsamda internet ortamında yer alan bir haberin unutulma hakkı kapsamında bulunduğu platformlardan kaldırılmasını içeren bir talep durumunda, öncelikle haberin içeriği, güncelliği, tarihsel ya da bilimsel bir veri olarak kabul edilip edilemeyeceği, yayında kaldığı süre, haberin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, bilginin yayınlanması noktasında yasal zorunluluk bulunup bulunmadığı gibi birçok hususun ayrıntılı olarak incelenmesi gerekir. Yani kişisel hak ve yarar ile toplumun haber alma özgürlüğü arasında bir dengenin her somut olay bakımından değerlendirilmesi ve özenle kurulması gereklidir.
Kişilerin, kendilerine ait veri ve bilgilerin toplum hafızasından silinmesini talep etme hakkı olarak öne çıkan ‘ Unutulma Hakkı ’, gelişen hukuk düzeni içerisinde kişilerin bulundukları toplumda olumsuz bir şekilde tanınmalarına engel olabilmesi açısından son derece önemli bir kişisel haktır.
Unutulma Hakkı Nasıl Kullanılır ?
İnternet arama motoru aramasında kendisine dair çıkan kişisel verilerin kaldırılmasını yani silinmesini isteyen kişi öncelikle arama motoruna sahip şirkete bu talep ve isteğini iletmelidir. Yapılan bu talebe arama motorunun olumsuz yanıt verdiği ya da cevap vermediği durumlarda ilgili kişi unutulma hakkı kapsamında Kişisel Verileri Koruma Kurumu ’na başvuruda bulunabilir. Bu başvurular sonucu istediği sonucu elde edemeyen kişilerin daha sonraki aşamada yargı kurumlarına başvuru ve dava hakkı da bulunur.