İnfodemi nedir? Koronavirüs ile önemi daha çok ortaya çıkan İnfodemi nasıl yayılır? İnfodemi zararları nelerdir?
Hepimiz, doğruluğu kanıtlanmamış ve daha çok duyuma dayalı yanlış bilgilerin teknolojik gelişim nedeni ile hızla yayılmasına şahit olmuşuzdur. Bunun önemli bir örneğini de, Covid -19 küresel pandemisi sırasında gördük.
Bu kapsamda, 5G’nin koronavirüse neden olduğundan, tedavide kullanılan ilaç ya da aşıların kalp krizine yol açtığına dek çeşitli bilgiler hızla yayıldı. Peki, bu yanlış ve yanıltıcı bilgilerin yayılması olarak tanımlanabilecek “İnfodemi” ne demektir? İnfodemiye karşı çözüm yolları nelerdir?
İnfodemi Nedir?
İnfodemi nedir; en kısa tanımı ile pandemi, afet, deprem, sel, terör saldırıları tarzı kriz dönemlerinde hızla yayılan yanlış bilgi nedeniyle toplumun güvenilir ve de doğru bilgiye ulaşamaması ve bu şekildeki yanlış bilgilerin çok hızlı yaygınlaşması olarak ifade edilebilir.
İnfodemi, info yani bilgi ve epidemi yani salgın kelimelerinin birleşmesinden türetilen bir kelimedir. İnfodemi, özellikle dijital ortamlar üzerinde yanıltıcı, yalan ve yanlış bilgilerin, doğru bilgiler ile beraber hızla ve geniş bir şekilde yayılmasını ifade eder.
Bu tabir yani infodemi ilk olarak siyaset bilimci olan David J. Rothkopf tarafından 2003 yılında yaşanan SARS salgını esnasında kullanılmış ve bu şekilde literatüre kazandırılmıştır. Daha sonraki önemli sağlık krizleri yanında büyük afetlerde de karşılaşılan infodemi, genel bilinirliğe ise Covid -19 küresel pandemisi esnasında kavuşmuştur.
Çünkü hem yaşanılan salgının tüm dünyaya yayılması ve yılları bulan etkisi, hem de akıllı telefonların ve sosyal medya platformlarının yaygınlaşması nedeniyle Covid -19 pandemisi, infodemi kavramını açıkça ortaya çıkarmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü de (DSÖ), 2 Şubat 2020 günü yayınladığı özel raporunda, pandemiye ilişkin devasa boyutlara ulaşan dijital içerik yığını içerisinden doğru bilgileri ayırt edebilmenin sıradan insanlar açısından, her geçen gün zorlaştığına vurgu yapmış ve bu krizi ‘infodemi’ olarak adlandırmıştır.
İnfodemi Zararları ve Tehlikeleri
İnfodemi olarak sayılan bilgiler, alanında uzmanlığı ve akademik eğitimi bulunmayan kişilerce dijital platformlarda yayınlanmasından sonra, karşısına çıkan bilgileri sorgulamaksızın kabul etme ve inanma eğiliminde olan geniş kitleler tarafından hızla yaygın hale getirilebiliyor.
Bu da özellikle sağlık gibi konularda yanlış bilgi nedeniyle insanların sağlıklarını daha çok kaybetmelerine yol açabiliyor ki, Covid -19 salgını esnasında bu durum yaşandı. Yani gördük ki, infodemi yaşanan salgın kadar tehlikeli bir boyuta ulaşabiliyor.
İnfodemi Nasıl Yayılır?
İnfodemi de tıpkı bir virüs gibidir ve bulaştığı insan zihni aracılığı ile hızla yayılabilir. Teknoloji çağını yaşadığımız günümüzde insan zihni, dış dünyadan sürekli gelen yazılı ve görsel bilgi yağmuru altındadır. Ancak zihnimiz, normalde mantıksız ve absürd nitelikteki bilgilere şüpheyle yaklaşır ve rasyonel düşünme sonucunda yanlış bilgilerin çoğunu elemine eder.
Fakat, korku ve panik anlarında insanlar, normal zamanlarda kabul etmeyecekleri bilgileri, zihinlerinde gerçek gibi algılayabilirler. Covid -19 infodemisi sırasında da, normal zamanlarda şüphe ile yaklaşılacak çok sayıda bilginin insanlarca kolay bir şekilde içselleştirildiğini ve paylaşıldığını gördük.
İnfodemiye Karşı Çözüm Yolları Nelerdir?
Peki, infodemiye karşı ne yapılabilir? Bu önemli tehlikeye karşı çözüm yolları nelerdir?
Özellikle sosyal medya ve internet ortamlarında, salgın, deprem gibi olaylardan sonra akademik titri bulunan, alanlarında uzman olan ve de verdikleri bilgiler yönünden kaynak paylaşan kişileri takip etmek, infodemiye maruz kalma riskini önemli derecede azaltır.
Bunun yanında karşılaştığımız bilgiyi, akıl süzgecinden geçirmek, şüphe ile yaklaşılabilecek bilgiler noktasında güvenilir kaynaklardan teyite ulaşmak ve konu ile ilgili bilim insanlarının görüşlerini dinlemek de infodemiye karşı başlıca çözüm yolları olarak öne çıkar.
Son olarak belirtelim ki özellikle sağlık alanı gibi her bir bireyin kendi vücut ve beden özelliklerine göre hareket etmesi gereken konularda, ne kadar konunun uzmanı da olsa sosyal platformlardan gelen genel bilgiler ile hareket etmek yerine, kendi doktorumuzun bize verdiği özel bilgi, ilaç ve uygulamaları yapmak gerekeceğini de hatırdan çıkarmayalım.