Son dönemlerde özellikle sporcular ile kulüpleri arasında imzalanan sözleşmelerde gündeme gelen ve en basit tanımı ile kulüplerin sporculara “kulübün adını duyurması ve de reklamını yapması” amacıyla ödedikleri ücret olarak ifade edilebilecek İmaj Hakkı kavramına dair merak edilenler bu yazımızda sizlerle… İşte, bilinmeyen yönleri ile yeni bir fikri mülkiyet kavramı olan İmaj Hakkı nedir hakkında bilgiler…
İmaj Hakkı Nedir?
İmaj hakkı bir başka ifade ile tanıtım hakkı, bir kimsenin ismi, görüntüsü, sesi, sloganı, jestleri ya da imza gibi kendine özgü karakteristik özellikleri için kullanılan bir kavramdır.
İmaj hakkı, kişiye bağlı olan özellikleri ile esas anlamda kişilik hakları içerisinde değerlendirilebilecek yeni bir fikri mülkiyet hakkı olarak da tanımlanabilir.
Son dönemlerde hızlı bir şekilde hayatımıza giren ve her geçen gün daha sık duyduğumuz imaj hakları, genellikle popülaritesi yüksek spor dallarında ve özellikle de futbolcu transferlerinde gündeme gelmektedir.
Dünyada ve Ülkemizde İmaj Hakkı
Büyük ölçekli pazarlama kampanyalarında, ünlü sporcuların ve özellikle de futbolcuların yer alması ile son zamanların ilgi çeken konusu olan imaj hakkı ve bu haktan elde edilen önemli gelirler, dünya gündeminde yer alıyor. Bu anlamda, gerek getirisinin yüksekliği ve gerekse de nispeten yeni bir kavram olması nedeniyle imaj haklarından kaynaklı anlaşmazlıklar ve hukuki ihtilaflar gelişmiş batı ülkelerinde görülebiliyor. Bu anlamda imaj hakkı, dünya genelinde her geçen gün daha çok ilgi gösterilen bir kavram olarak karşımıza çıkıyor.
Ülkemiz açısından bakıldığı zaman, dünya çapında ünlü bazı futbolcuların ülkemiz kulüplerine transfer görüşmelerinde imaj hakkı gündeme gelse de, imzalanan sporcu transfer sözleşmelerinin bir çoğunda imaj hakları ülkemiz açısından yer almıyor. Bu anlamda Türk Futbol Kulüplerinde ve spor dallarında imaj hakkı kavramı şu an için aktif bir şekilde kullanılmıyor. Ancak dünya üzerindeki gelişmeye paralel olarak, imaj hakkı kavramının gelecek yıllar içerisinde ülkemiz açısından da önemli bir konu olması bekleniyor.
Ticari Anlamda İmaj Hakkı
Bir sporcunun (özellikle dünyaca ünlü futbolcular) ismi, görünüşü ve bir bütün olarak temsil ettiği karakteri ile ona ait özellikler (ayırt edici jest, mimik ve davranışlarda dahil) imaj hakkı kapsamında değerlendirilir. İmaj hakkı, imzalanan sözleşmeler ile belirli bir ücret karşılığında kulübe devredilebileceği gibi imaj hakkından kaynaklı gelirleri devretmeyen sporcu bunları kendisi de kullanabilir.
Önemli bir ticari değer taşıyan ünlü sporculara ait imaj hakları, oynadığı kulübe devredilmişse, onun yeni transferinde diğer bir kulübe de devredilebiliyor. Artan önemi nedeni ile artık özellikle dünyaca ünlü liglerde, çok sayıda kulüp imaj hakkını da yaptıkları transfer sözleşmelerine dahil ediyorlar.
Marka Hakkı ve İmaj Hakkı Arasındaki İlişki
Dünya çapında tanınan firmalarda dahil olmak üzere, sporculara reklam kampanyalarında yer verilmesi ve de bu işe yüksek bütçeler ayrılması nedeniyle imaj hakkından elde edilen gelirler transfer ücretlerini dahi aşabiliyor.
Niteliği itibariyle imaj hakkı, marka hakkı ile ilişkilendirilse de esas itibariyle imaj hakkı bazı önemli farklılıklar taşıyor. Bu anlamda, marka ile tescili yapılan ürünler koruma altına alınırken, imaj hakkı ile sporcunun karakteristik özelliklerinden kaynaklı hakları korunmaktadır. Bu yönüyle imaj hakkı, hukuken daha çok fikri mülkiyetle ilişkilidir.
Türk Hukuku Kapsamında İmaj Hakkı
Ulusal mevzuatımızda, imaj hakkına dair özel ve ayrı bir yasal düzenleme şu an için bulunmadığından, ülkemizde tanınan bazı isimler adını ya da logosunu marka olarak kaydederek koruma yolunu seçiyorlar.
Ancak gerek itibari ve gerekse de ekonomik önem ve değerinden dolayı İmaj haklarının, gelecek zaman içerisinde fikri mülkiyet alanı ile ilişkilendirilerek düzenleneceği ve koruma altına alınacağına inanıyoruz. Bu anlamda, kişilik hakları ile de yakından ilgili olan imaj haklarının, ayrıntılı bir şekilde, muğlaklıktan uzak ve koruma sınırları tam olarak düzenlenmesi, hukuki güvenlik açısından da ayrıca önemli olacaktır.
Hukuk sistemimizde şu ana dek imaj hakları kapsamında, bu haktan kaynaklanan kazançların gelir vergisine tabi olacağına dair bir düzenleme yapılmıştır.
Spor Kulüpleri açısından bakıldığında, artık sporcuların sportif yetenekleri yanında popüleriteleri de dikkate alındığından, yakın zamanda transfer işlemlerinde imaj hakkının da esaslı bir konu olarak gündeme geleceği kesindir.
