İkamet izni nedir? Türkiye’de oturma izni başvuruları sık sık yapılmaktadır. Hukuksal kapsamda araştırılan bir durumdur. İşte oturma izni hakkında bilgiler!
Ülkemize gelen yabancılar yönünden, vize ile sağlanan süreden veya vize muafiyetinden ya da doksan günlük süreden daha uzun kalma durumlarında oturma izni alma zorunluluğu getirilmiştir.
Yani bir diğer ifade ile uzun süre ülkemizde kalmak isteyen yabancıların, belirli bir süreci takip ederek ve yetkili makamlara başvuru yaparak oturma izni almaları gereklidir.
Bu anlamda alınacak oturma izni yani ikamet izni, geçici süreli muafiyetler dışında ülkemize gelen yabancıların, daha uzun süreler boyunca Türkiye’de kalmalarına olanak sağlar.
Oturma izni ile ilgili yasal düzenleme 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında düzenlenmiştir.
İkamet İzni Türleri Nelerdir?
Oturma izni yani ikamet izninin, yabancı kişinin ülkemizde kalma amacına göre değişen farklı türleri bulunmaktadır. Bu ikamet izni türleri;
1) Kısa Dönem İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 31 ve devam maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Buna göre,
a- Bilimsel araştırma için gelenler,
b- Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar,
c- Ticari bağlantı ya da iş kuracaklar,
d- Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar,
e- Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar veya öğrenci değişim programları uyarınca eğitim ya da benzeri amaçlarla gelenler,
f- Turizm amaçlı kalacaklar,
g- Kamu sağlığına tehdit olabilecek hastalıklardan birini taşımamak koşuluyla tedavi görecekler,
h- Adli ya da idari makamların talep veyahut kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekli olanlar,
i- Aile oturma izninden, kısa dönem oturma iznine geçenler,
j- Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar,
k- Kamu kurumları aracılığı ile Türkiye’de eğitim, araştırma, staj veya kurslara katılacaklar,
l- Türkiye’de yüksek öğrenimini tamamlamış olanlardan mezuniyetten itibaren altı ay içerisinde müracaat edenler,
m- Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan ya da bağımlı yabancı çocuğu,
n- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları,
Kısa dönem ikamet izni için başvuru yapabilirler. Kural olarak kısa dönem oturma izni en çok iki yıl süreliğine çıkarılır.
2) Aile İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 34 ve devam maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Buna göre, Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların (Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin) veya oturma izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin,
a- Yabancı eşine,
b- Kendisinin ya da eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
c- Kendisinin ya da eşinin bağımlı yabancı çocuğuna,
Her defasında üç yılı aşmamak üzere aile oturma izni verilebilir.
3) Öğrenci İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 38 ve devam maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Türkiye’de ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öğrenimi alacak kimseler için çıkarılan ikamet yani oturma izni türüdür.
4) Uzun Dönem İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 42 ve devam maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Türkiye’de kesintisiz olarak, herhangi bir ikamet izni türüne bağlı olarak sekiz yıl kalmış olan veya Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayı ile valilikler tarafından süresiz oturma izni verilir.
Ancak mültecilere, şartlı mültecilere, ikincil koruma statüsü sahiplerine, insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara uzun dönem oturma iznine geçme hakkı tanınmaz.
5) İnsani İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 46 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre,
a- Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda,
b-Haklarında sınır dışı etme ya da Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınmasına karşın, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında veya Türkiye’den ayrılmaları makul ya da mümkün görülmediğinde,
c- 55. madde uyarınca yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında,
d- 53., 72. ve 77. maddelere göre yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda,
e- Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi ya da güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince,
f- Acil nedenlerden dolayı ya da ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer oturma izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında,
g- Olağanüstü durumlarda,
Bakanlıkça belirlenen süreler ile sınırlı olmak kaydıyla ve Genel Müdürlüğün onayı alınarak valiliklerce insani oturma izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir.
6) İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni; 6458 sayılı Kanun’un 48 ve devam maddelerinde düzenlenmiştir. İnsan ticareti mağduru olduğu ya da olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle işbirliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri amacıyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir.
Verilen ikamet izni, mağdurun güvenliği, sağlığı ya da özel durumu nedeniyle en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir. Ancak, bu süreler hiçbir şekilde toplam üç yılı geçemez.
İkamet İzninden Muaf Olanlar Kimlerdir?
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca oturma izninden muaf olanlar ise şu şekilde belirlenmiştir;
- Doksan güne kadar vizeyle ya da vizeden muaf olarak gelenler, vize süresi ya da vize muafiyeti süresince,
- Vatansız Kişi Kimlik Belgesi sahibi olanlar,
- Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurları,
- Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarının ailelerinden Dışişleri Bakanlığınca bildirilenler,
- Uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde çalışan ve statüleri anlaşmalarla belirlenmiş olanlar,
- Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalarla oturma izninden muaf tutulanlar,
- 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanlar (Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler),
- Uluslararası koruma başvuru sahibi kimlik belgesi ve Uluslararası koruma statüsü sahibi kimlik belgesi sahibi olanlar, ülkemizde oturma izninden muaftırlar.
İlginizi Çekebilir: Ötanazi Nedir? Türk Hukuk Sisteminde Ötanazi Mümkün mü?