Haciz, günümüz de her kesin bir bildiği bir konu. Peki, ihtiyati haciz konusunda bir bilginiz var mı? İşte, icranın bir türü olan ihtiyati haciz hakkında her şey!
İhtiyati Haciz Nedir?
Alacağın tahsili açısından ve ödenmeyen borçlar yönünden başvurulan icra yolu, ülkemizde de sıkça uygulanan bir yöntemdir. Gerek iş hayatında gerekse de ticari ilişkilerde alacağın tahsil edilmesi için icra yoluna başvurma zorunluluğu doğabilir. İcra iş ve işlemlerinin nasıl yapılacağı noktasında kaynak mevzuat ise 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümleridir.
Bu genel açıklamadan sonra uygulamada ismine sıkça rastladığımız İhtiyati haciz nedir? Hangi koşulların varlığı halinde ihtiyati haciz istenebilir? İhtiyati haciz ne demek? İşte konuya dair tüm ayrıntılar…
Borçlu Tarafın Bir Kısım Mal Varlığına El Konulması
Bir alacağın tahsili işlemleri esnasında ( Dava devam ederken ihtiyati haciz ) borçlunun mal kaçırma tehlikesinin olması ya da tahsil işlemlerinde alacaklının zorluk yaşama ihtimalinin bulunması durumunda geçici olarak borçluya ait bir kısım mal varlığına el konulması İhtiyati haciz olarak tanımlanabilir.
Bu anlamda ihtiyati haciz ile alacaklı olan kişiye, alacağının tahsili işlemlerine başlamış ise ya da başlamadan önce alacağına dair bir çeşit teminat oluşturma adına, borçlu kişiye ait bir kısım mal varlığı değerlerine icra hukuku kapsamında el koyma imkanı tanınır.
Ancak ihtiyati haciz yalnızca para alacaklarına dair icra ve takip işlemlerinde söz konusudur. Zaten İhtiyati haciz kurumu ile hedeflenen de alacaklının para alacağını tahsil edebilmesi ve borçlunun mal varlığı değerlerinde kusurlu ya da kasıtlı olarak meydana gelebilecek azalmadan alacaklının korunmasıdır.
İhtiyati Haciz Talebi İçin Gereken Koşullar
İhtiyati haciz işleminin uygulanması ise bazı şartların bulunmasına bağlıdır.
Bu anlamda ihtiyati haciz talebi için 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu 257. Maddesi düzenlemesi gereği, ancak para alacağı olan alacaklı kişiye bu hak tanınmıştır. Uygulamada da zaten en çok senet ya da çek ile teminat altına alınmış para alacaklarına yönelik ihtiyati haciz işlemine rastlanır. Yani bu anlamda alacağı ispata yarar bu tür çek ve senet gibi belgeleri bulunan alacaklı, ihtiyati haciz talep ederek icra takibi kesinleşmeksizin haciz işlemlerine başlayabilir
İhtiyati haciz için gereken diğer bir koşul ise alacaklının para alacağının vade tarihinin gelmiş olmasıdır. Yani bu anlamda alacağın vadesinin gelmesi ya da diğer bir ifade ile muaccel olması ihtiyati haciz için gereken diğer bir koşuldur. 
Ancak vadesi gelmiş borçlar dışında ihtiyati haciz uygulanabilecek istisnai durumlarda yine İcra ve İflas Kanunu 257 maddesi kapsamında sayılmıştır. Vadesi gelmemiş bir borçtan dolayı ihtiyati haciz talep edebilmek için;
Borçlunun muayyen yani bilinen bir yerleşim yeri bulunmaması,Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak için mallarını kaçırmaya ve gizlemeye kalkması ya da kendisinin kaçmaya hazırlanması ya da kaçması veya bu amaçla alacaklının haklarını ihlal edecek hileli işlemlerde bulunması gerekir.
Bu durumların varlığı halinde artık vadesi gelmemiş bir borçta muaccel hala gelmiş yani vadesi gelmiş gibi kabul edilecek ve ihtiyati haciz işlemlerine başlanabilecektir.
İhtiyati haciz talebinde bulunabilmek için gereken koşullardan biri de alacağın rehin ile teminat altına alınmamış olması halidir. Zaten rehin hakkı sahibi olan kişi, alacağını tahsil edememesi durumunda rehin gösterilen değerle alacağını tahsil etme hakkına sahiptir. Bu nedenle alacağını rehin ile teminat altına almış olan alacaklının, ihtiyati haciz ile elde edebileceği bir hukuki yarar da bulunmaz. Yani ihtiyati haciz talep etmek için alacağın rehin ile teminat altına alınmamış olması lazım gelir.
Mahkemece Belirlenen Oranda Teminat Yatırılması
Yukarıda sayılan koşullara sahip para borcu alacaklısı kişi ihtiyati haciz talebi ile mahkemeye başvurduğunda, talebi değerlendiren mahkeme, ihtiyati haciz talebinin haksız olabilmesi ve bu sebeple borçlunun zarar görme ihtimaline binaen alacak bedeline göre belirlenecek oranda bir teminatı alacaklının yatırmasını ister.
İhtiyati haciz kararı vermek için belirlenen oranda bir teminatın alacaklı tarafından yatırılması gerekir. Bunun istisnası ise eğer bir ilam yani mahkeme kararı bulunması halidir. Bu durumda ayrıca bir teminat aranmaz ( Teminatsız ihtiyati haciz )
İhtiyati Haciz Kararlarının İcrası
İhtiyati hacze karar verildikten sonra 10 gün içerisinde alacaklının, karar verilen ihtiyati haciz kararının icra edilmesini istemelidir. Eğer, alacaklı belirlenen bu on günlük süre içinde ihtiyati haciz kararının icrasını istemez ise verilen ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar ve uygulanma imkanı kalmaz.
İhtiyati haciz kararlarının da icrası, ihtiyatı haciz kararını veren mahkeme’nin yargı çevresinde bulunan İcra Dairesinden istenmesi lazımdır. İhtiyati haczin icrası işlemlerine dair şikayetler de, işlemleri yerine getiren İcra Dairesi’nin bağlı olduğu İcra Mahkemesine yapılır.