İş Hukukunun en çok merak edilen konularından birini de ihbar tazminatı meselesi oluşturuyor. Bu yazımızda ihbar süreleri, ihbar tazminatı ve ihbar tazminatı davası açma koşulları hakkındaki detayları bir araya getirdik.
İhbar Süreleri Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nda Süreli Fesih 17. Madde kapsamında düzenlenmiş olup, düzenlemenin amacı ise iş akdinin feshi aşamasında, işçinin yeni bir iş aradığı dönemde mağduriyet yaşamaması ve işverenin de belirlenen fesih süreleri içinde işin akamete uğramaksızın yeni işçi temin edebilmesinin sağlanmasıdır.
Kural olarak, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshi aşamasında söz konusu olan ihbar sürelerine, hem işçinin hem de işverenin uyması gerekecektir. Aksi durumda ise sürelere uymayan taraf, diğer tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.
Bu kapsamda İhbar süreleri, işveren ya da işçinin iş akdini fesh ettiğine dair bildiriminin diğer tarafa ulaşmasından sonra işlemeye başlayan sürelerdir. İhbar süreleri İş Kanunu uyarınca, işçinin söz konusu işyerinde çalıştığı süreye göre değişim göstermektedir. İhbar süreleri noktasında, İş Kanunu 17. Madde de;
İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
Feshedilmiş sayılır hükmü getirilmiş ve böylece uyulması gereken İhbar süreleri belirlenmiştir.
Bu süreler boyunca iş sözleşmesi fesh edilse dahi işçi çalışmaya devam etmelidir. Ancak işçiyi, ihbar süreleri içinde çalıştırmak istemeyen işveren, ihbar tazminatı ödeyerek iş sözleşmesini derhal sonlandırabilir. Yine işverenin yanında ihbar süreleri içinde çalışmak istemeyen işçi de söz konusu tazminatı ödeyerek işyerinden derhal ayrılabilir.
İhbar süreleri emredici nitelikte olduklarından taraflar sözleşme ile bu süreleri kaldıramaz ya da azaltamazlar. Ancak İş Kanunu 17. Madde düzenlemesine göre bu süreler asgari olarak belirlendiğinden sözleşme ile artırılabilir.
İhbar Sürelerinde İşçinin İş Araması
İş sözleşmesinin işveren tarafından sonlandırıldığı durumlarda, ihbar süreleri içerisinde söz konusu işçiye yeni bir iş arayabilmesi için ücret kesintisi yapılmaksızın kendisine iş arama izni verilmesi gereklidir. Bu iş arama izni süresi ise günde 2 saatten daha az olamaz. Ancak daha uzun bir süre sözleşme ile kararlaştırılabilir.
İşverence iş arama izni kullandırılmadığı ve işçi çalıştırıldığı durumlarda, çalıştırılan sürelerin ücreti yüz yüz zamlı olarak ödenmelidir. Yine İşveren tarafından iş arama izni verilmemesi, işçi açısından haklı fesih nedeni olacak ve işçi ihbar süresinin bitmesini beklemeksizin iş sözleşmesini derhal fesh etme hakkına sahip olacaktır.
İhbar Tazminatı Ne Demektir? Şartları Nelerdir?
İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde yukarıda belirlenen ihbar sürelerine uymaksızın ve haklı bir nedene dayanmaksızın iş akdinin feshi durumunda, ihbar sürelerine uymayan işçi ya da işveren tarafından diğer tarafa ödenmesi gerekli olan tazminattır. İhbar tazminatı şartları ise şunlardır;
İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekir,İşçi ya da işveren açısından, iş akdinin haklı bir fesih nedeninin bulunmaması gerekir,İş Kanunu ile belirlenen ihbar sürelerine uyulmaksızın iş sözleşmesinin feshedilmiş olması gerekir.
Belirli süreli iş sözleşmelerinde, işyerinin devrinde ya da iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi durumunda ihbar tazminatı talep edilemez.
İhbar Tazminatı Davası Nedir? İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı, kıdem tazminatının hesaplanmasında olduğu gibi, işçinin fesih anında hak ettiği brüt ücreti (Giydirilmiş Brüt Ücret) üzerinden hesaplanarak ödenir. Giydirilmiş brüt ücrete, işçinin yol yardımı, süt parası, giyim yardımı, yemek yardımı gibi tüm sosyal hakları da dahildir. Yine ihbar tazminatından gelir vergisi ile damga vergisi dışında hiçbir kesinti yapılmaz.
İhbar tazminatında zamanaşımı süresi ise, 4857 Sayılı İş Kanunu Ek Madde 3’te yer verilen düzenleme uyarınca 5 yıldır.
İhbar tazminatının ödenmediği durumlarda, bu tazminata hak kazanan tarafça açılacak davaya ihbar tazminatı davası adı verilir. Bu davalarda yetkili ve görevli mahkeme ise işyerinin bulunduğu yer İş Mahkemesidir. İş Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi İş Mahkemesi sıfatıyla bu davayı görür. İhbar tazminatı davasında eğer koşulları oluşmuşsa kıdem tazminatı istemi de aynı dava kapsamında talep edilebilir.