Miras, ölen bir kişiden yakınlarına intikal eden maddi değerler bütünüdür. Bu kapsamda para, mülk ve maddi değeri bulunan her tür meta miras konusu olabilir. Ölen kişinin mirasçıları ise hukuk sistemimiz içerisinde yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar olarak ikiye ayrılır. Atanmış mirasçılar, miras bırakan tarafından vasiyetname gibi işlemlerle belirlenen ve mirastan pay alan kişilerdir.
Ancak biz bu yazımızda ölenin yasal mirasçıları konusuna değineceğiz. Peki, ölenin yakınları olan yasal mirasçıların, mirastan pay oranları nelerdir? Hangi akrabalar ne kadar miras alırlar? İşte konu hakkında merak edilenler…
1. Yasal Mirasçılar Kimlerdir?
Türk Medeni Kanunu 495 ve devamı maddelerinde düzenlenen yasal mirasçılık, miras bırakanın ölümü üzerinde bıraktığı mirastan pay alma hakkı bulunanlardır. Hukuk sistemimiz içerisinde sayılan yasal mirasçılar ise;
Miras Bırakan kişinin kan hısımları,Miras bırakan kişinin sağ eşiMiras bırakanın evlatlığıdır.
2. Yasal Mirasçıların Pay Oranları Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu içerisinde düzenlenen mirasçılık müessesinde yani hukuk sistemimizde zümre bir başka ifade ile derece sistemi uygulanır. Kanun düzenlemesinde mirastan pay alabilecek yasal mirasçılar üç zümre halinde sıralanmıştır.
Birinci Zümrede Yer Alan Mirasçılar
Miras bırakan kişinin birinci zümrede sayılan mirasçıları ölenin altsoyudur. Altsoy ise, miras bırakan kişinin kendi çocukları, torunları ve onlardan doğanlar olarak sıralanır. Bu zümre içerisinde miras hakkı kademeler şeklinde geçer. Yani miras bırakanın çocukları var ise torunlarına miras hakkı düşmez. Örneğin miras bırakanın iki çocuğu ve bu iki çocuğundan ayrı ayrı üçer torunu olsa da, ölenin mirasında yasal mirasçılar kendi iki çocuğu olacaktır.
Ancak altsoylardan biri miras bırakandan önce ölmüş ise onun hakkı kendi altsoyuna geçer. Bir önceki örnekte iki çocuktan biri ölmüşse onun payı kendi çocuklarına (verilen örneğe göre miras bırakanın ölen çocuğundan olan üç torununa) kalır. Altsoy mirasçılar, mirastan eşit olarak pay hakkına sahiptirler. Ayrıca evlilik dışında doğan çocuklar ile soybağı, tanıma ya da hakim kararı gibi yollarla yasal bağ kurulmuş ise bu çocuklarda, evlilik içinde doğan çocuklar gibi eşit olarak mirastan pay alırlar.
İkinci Zümrede Yer Alan Mirasçılar
Miras bırakanın, ikinci zümrede yani derecede bulunan mirasçıları ise onun anne ve babasıdır. Anne babanın mirasçı olabilmesi için miras bırakan kişinin birinci zümrede yani altsoy mirasçılarının bulunmaması gerekir. Anne ve baba da eşit olarak miras payı alırlar. Anne ve babanın miras bırakandan önce ölümü durumunda, onların yerini de kendi altsoyları alır. Somut bir şekilde açıklamak gerekir ise, altsoyu bulunmayan miras bırakanın anne ve babası da kendisinden önce ölmüşse, miras bırakanın mirasında anne ve babasının alt soyu yani kendi kardeşleri mirasçı olurlar.
Üçüncü Zümrede Yer Alan Mirasçılar
Miras bırakan kişinin, birinci ve ikinci derece (zümrede) mirasçılarının bulunmaması durumunda miras bırakanın üçüncü derece mirasçıları ise büyükanne ve büyükbabasıdır. Yani miras bırakanın kendi altsoyu yoksa, anne ve babası da miras bırakan kişiden başka altsoy bırakmadan ölmüş ise ölenin mirası büyükanne ve büyükbabasına kalır.
Büyükanne ve büyükbaba da miras bırakandan önce ölmüş ise, onların kendi altsoyları mirasa hak kazanırlar. Bu durumda miras bırakanın, mirasından dayı, teyze, amca, hala ve onların altsoyu pay alırlar.Zümreler halinde mirasçılık sisteminde, bir zümrede mirasçı var ise diğer zümreye miras hakkı geçmez. Bu anlamda miras bırakanın kendi çocuk ve torunları varken, anne ve babasına miras payı düşmez.
3. Sağ Kalan Eşin Miras Payı Nasıl Hesaplanır?
Sağ kalan eş, miras bırakanın mirasında her zümreden mirasçı ile beraber pay alır. Daha basit bir ifade ile yukarıda sayılan üç zümreden hangisi mirasçı olacak ise sağ kalan eşte o zümre ile birlikte mirastan pay alır.Miras paylaşım oranları açısından ise, miras bırakanın sağ kalan eşi, birinci zümre mirasçılar ile birlikte pay alacaksa yani miras bırakanın altsoyu ile eşi mirasçı olmuş ise, eş 1/4 , altsoy ise 3/4 oranında pay sahibi olur.
Somut bir örnekle miras bırakanın beş çocuğu ile sağ kalan eşi birlikte mirasçı olacaksa, mirasın 1/4’ü sağ kalan eşe, 3/4’ü ise beş çocuğa kalır. Miras bırakanın tek çocuğu varsa, sağ kalan eş 1/4, tek çocuk ise 3/4 oranında pay alır. Sağ kalan eş, ikinci zümre mirasçılar (miras bırakanın anne ve babası ya da onların altsoyu) ile birlikte mirasçı olursa yasal mirasın 1/2’sini alır. Diğer yarıyı ise ikinci derece (zümre) mirasçılar alır.
Sağ kalan eş, miras bırakanın üçüncü zümre mirasçıları (büyükanne ve büyükbaba ya da onların altsoyu) ile mirasçı oluyorsa yasal mirasın 3/4’üne sahip olur. Kalan 1/4’ünde ise büyükanne ve büyükbaba, bunlarda ölmüşse onların altsoyları pay sahibi olur. Ölen kişinin üç zümrede de mirasçısı yoksa sağ kalan eş tüm miras üzerinde tek başına hak sahibi olur. Boşanmış eş, miras bırakanın yasal mirasçıları arasında yer almaz ve mirastan pay alamaz.
4.Evlatlık Çocuğun Miras Payı Var mıdır?
Miras bırakanın evlat edindiği evlatlığı ile onun altsoyu da kan hısımı gibi mirastan pay alırlar. Ayrıca evlatlık hem evlat edinen kişiye mirasçı olurken, hem de kendi öz ailesindeki mirasçılık haklarına sahip olmaya devam eder. Evlat edinen ise evlat edindiği çocuğun mirasçısı olamaz. Evlatlık olarak alınan çocuğun miras hakkı kanunda bulunan yasal bir mirasçılık durumudur.
5. Devletin Mirasçı Olması Mümkün müdür?
Herhangi bir yasal mirasçı bulunmayan ve atanmış bir mirasçısı da olmayan kişinin mirası devlete geçer.