Dünyada büyük bir öneme sahip olan Hayvanları Koruma Kanunu kasıtlı bir davranış sonucunda zarar gören ya da görme olasılığı olan hayvanları korumak amacı ile kabul edilen kanunlara sahiptir.
Doğal yaşamın bütün halinde devam edebilmesi, ekolojik dengenin korunması adına dünyayı paylaştığımız diğer canlıların korunması ve onlara zarar verilmesinin önlenmesi oldukça önemlidir. İstek ve ihtiyaçlarını anlatamayan bu canlıların korunması doğal yaşam düzeninin devamı için de gereklidir.
Ancak ne yazık ki, başta sokak hayvanları olmak üzere, dünyayı paylaştığımız diğer canlılara karşı uygulanan şiddet, eziyet ve işkence görüntülerine sosyal medya ortamlarında sık rastlıyoruz. Bu insanlıktan uzak yaklaşıma, yasal sistemimiz içerisinde de karşılık olarak maalesef caydırıcı cezalar bulunmuyor.
Peki, şu an geçerli mevzuat içerisinde hayvanları öldüren, onlara eziyet eden ve işkence yapan, hayvanlara karşı şiddet eylemi gerçekleştirenlere hangi cezalar verilebilmekte? Konu ile ilgili yeni yasal düzenleme hazırlıkları var mı? İşte tüm merak edilenler ve cevapları…
Hayvanları Koruma Kanunu Konusundaki Geçerli Mevzuat ve Yasal Düzenlemeler
1) 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu
Hukuk sistemimiz içerisinde, hali hazırda 24.06.2004 tarihinde kabul edilen 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu bulunmaktadır. Bu kanun içerisinde, hayvanların sahiplenmesi, bakımı, korunması, ticareti gibi konular düzenlenirken yasak olan fiillerde sayılmıştır.
Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında yasaklar başlığı altında düzenlenen bazı eylemler ise, hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek, hayvanları gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak, hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, işkence yapmak olarak sayılmıştır.
Ancak 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında belirtilen bu yasaklar suç olarak değil kabahat olarak kabul edilmiş ve bu yasaklara aykırı davrananlara da idari para cezaları ile yaptırım getirilmiştir.
2) Türk Ceza Kanunu Madde 151
Hayvanlara karşı şiddet eylemleri açısından suç olarak düzenlenen tek eylem ise, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 151 maddesinde bulunur. Madde metninde;
“Madde 151- (1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.(2) Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır”
düzenlemesine yer verilmiştir.
Bu belirtilen yasal düzenleme uyarınca suç olarak kabul edilen eylemler, haklı bir nedene dayanmaksızın sahipli hayvanı öldürme, işe yaramaz hale getirme ya da değerinde azalmaya neden olma fiilleridir. Bu yasa kapsamında hayvanlar, hukuki meta (eşya) gibi değerlendirilmiştir.
Meclis Gündemine Gelmesi Beklenen Yeni Yasa Teklifi
Yukarıda ayrıntılı olarak sayıldığı gibi hayvanlara karşı şiddet, eziyet, işkence gibi eylemler ile hayvanların sahipli olup olmadığına bakılmaksızın öldürülmesi gibi durumların idari para cezasına tabi kabahat kapsamından çıkarılarak hapis cezası ile müeyyideye bağlanan suç kapsamına alınması yıllardır ülke gündeminde yer alıyor.
Bu kapsamda 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu üzerinde değişiklikler yapacak, kabahat olarak sayılan eylemleri suça çevirecek, idari para cezalarının yerine hapis cezası getirecek yasa taslağı üzerinde çalışmalar ise devam ediyor.
Önümüzdeki günlerde Meclise sunulması beklenen ve üzerinde değerlendirmelerin devam ettiği bu yasa taslağında ise hayvanlara eziyet etmek, işkence etmek, hayvanları kasten öldürmek, cinsel ilişkide bulunmak, dövüştürmek, nesli tehdit altında bulunan hayvanları öldürmek gibi eylemler suç olarak tanımlanıyor.
Üzerinde çalışmalar devam eden tasarıya göre hayvanlara zalimce ve acımasızca muamelelere altı aydan üç yıla, hayvanları kasten öldürmeye altı aydan dört yıla, hayvanla cinsel ilişkide bulunma davranışına dört aydan üç yıla, hayvanları dövüştürenlere üç aydan iki yıla, nesli tehdit altındaki hayvanı öldürene bir yıldan beş yıla, hayvanın neslini yok edenlere beş yıldan on yıla kadar uzanan sürelerde hapis cezaları verilmesi düşünülüyor. Yine bahse konu suçların ertelenmemeleri ya da para cezalarına çevrilememeleri de düzenlemede planlanan konular arasında yer alıyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu önünde bulunan 33 maddeden oluşan bu tasarıda ayrıca hayvanların hukuki meta (eşya) olarak görülmemesi, kısırlaştırma uygulamaları , hayvanlara yönelik suçlar için hayvan kolluğu kurulması, barınaklarda asgari standartların sağlanması gibi konular da yer alıyor.
Bizim de temennimiz ve umudumuz, bu yeni yasal düzenleme ile hayvanlara uygulanan vahşetin önlenmesi konusunda caydırıcı cezaların bir an önce getirilerek, kendilerini ifade edemeyen ve hayatı paylaştığımız canlıların korunmasının etkili bir şekilde sağlanmasıdır.