Hayal kurmak bir işi gerçekleştirmek, bir anı güzelleştirmek için genelde geleceğe dönük olarak gerçekleştirilir.
Oluşturulan bu bilişsel süreçler kişilerin genelde kendini daha iyi hissetmesi üzerine yapılmaktadır. Özellikle geleceğe dönük olması hedeflerle alakalı olmasını sağlar.
Ancak hayal kurma görüldüğü kadar masum olmayabilir. Kişilerin kurduğu hayal yapısından tutun da hayal kurma sürelerine bağlı olarak bilimsel araştırmalar yapılmaktadır.
Her ne kadar hayal kurmanın kişiye zarar vermediği aksine iyi geldiği görüş hakim olsa da bazı noktalarda dikkatli olmak gerekiyor. Zira fazla hayal kurmanın insan sağlığına karşı ciddi tehditler oluşturduğunu söylemek mümkün.
Hayal Nedir? Hayal Kurmak Ne Anlama Gelir?
İnsan beyni içerisinde hala gizli sırları barındıran bir o kadar da mükemmel yapıda bulunan organdır. Sadece bir organ olarak görmek ise çoğu uzmana göre yetersiz kalır.
Zira beynimiz sadece vücudumuzun işleyişi gibi otomatik komutlarla ilgilenmez. Aynı zamanda duyuşsal anlamda da tatmin olmamız adına süreçleri kontrol eder.
Temel görevleri düşünmek gibi bilişsel ağırlıklı olsa da hayaller de bunlar arasında yer alır. Hayal kurmak aslında bilişsel bir süreçtir. Kişinin beyninde kurguladığı olaylar zincirinden oluşur.
Hayal kurmanın sınırı yoktur. Fakat şüphesiz ki kurulan hayallerin duyuşsal ve hatta davranışsal anlamda da tepkiler oluşturması mümkündür. Üstelik bu durum her yaştan birey tarafından yaşanabilmektedir.
Hayal Nasıl Kurulur?
Aslında hayal kurmak için izlemeniz gereken adımlar gibi bir durumdan bahsetmek neredeyse imkânsızdır. Zira bunun için belirli bir koşul yaratılmıştır.
Bulunduğunuz alan, ruh haliniz fark etmeksizin farkında bile olmayarak hayaller alemine atılabilirsiniz. Burada önemli olan sizin nasıl hissettiğiniz ve kurduğunuz hayallerdir.
Küçük yaşta çocukların özellikle çok fazla hayaller kurduğu görülür. Bu hayaller elbette her zaman iç açıcı olmayabilir. Fakat küçük dünyalarını süsleyen hayaller de kurulabilir.
Yetişkinlere baktığımızda ise hayal kurmak konusunda çok geniş sınırlara sahip olduğu görülür. Özellikle stres faktörlerine bağlı olarak hayal kurmak konusunda her an hazır olduklarını söylemek mümkün.
Zira hayal kurmak, Sigmund Freud tarafından da belirtildiği üzere aslında bir kaçış mekanizmasıdır.
Yetişkinlerin En Çok Düşlediği Hayal Türleri Hangileri?
Temel olarak bir araştırma yapılmasa da çevrenizden de göreceğiniz üzere yetişkin hayalleri belirli alanlarda daha çok yoğunlaşmaktadır.
En azından kendi kurduğunuz hayalleri düşünerek de bu konuda bir çıkarım yapabilirsiniz. Çünkü getirilen sorumluluk ya da stres noktalarınız hayallerinizi yönlendirecektir.
A- Sevgiliyle Hayal Kurmak
Özellikle 20-25 yaş arasındaki genç bireyler tarafından sevgiliye dair hayaller kurma potansiyeli yüksektir. Elbette diğer yaş grupları tarafından da hayaller kurmak olasıdır.
Fakat, Ericson’un hayat çizelgesi incelediğinde bu dönemler ‘Yakınlığa Karşı Uzaklık’ yani artık bir hayat eşi bulma dönemidir.
Eğer bir de sevgiliniz varsa onunla ilgili geleceğe dair planlarınızı hayallerinize aktarabilirsiniz. Sürekli gelecekte neler yapabileceğinize dair düşleriniz oluşabilir.
B- Kariyer Hayalleri
Belirli bir yaşa indirgemenin zor olduğu lise döneminden belki de ölene kadar kurulabilecek hayal türlerinden birisi de kariyere yöneliktir.
Daha iyi bir işte, kariyerde olduğunuza dair hayaller kurmanız oldukça doğaldır. Hatta üniversite sınavına çalışan öğrenciler tarafından kendini motive etmek adına bu tarz hayaller sık sık düşlenir.
C- Aileye Dair Güzel Hayaller Kurmak
Ailenizle ilgili güzel hayaller kurmak elbette doğal karşılanacak bir durumdur. Var olan ailenizle daha mutlu bir alanda ve mekanda kendinizi düşünebilirsiniz.
Üstelik hayallerin sınırları yoktur. Henüz bir aileniz yoksa bile ileride kurmayı düşündüğünüz ailenizi dahi düşleyebilirsiniz.
D- Yarım Kalmışlıklara Dair Hayaller
Hayalleri sadece geleceğe indirgemek yanlış olabilir. Zira geçmişe dair yarım kalmışlıklarınız da hayal kurmak konusunda size yol gösterici olabilir.
Bitirilmemiş işler olarak adlandırılan bu durum kişinin rahatsızlık yaşamasına neden olur. Bu açıdan kişi yarım kalmış tarafını hayallerle doldurmaya çalışır.
Örneğin; kavga sırasında söylemediğiniz söz, hiç göremediğiniz anne ya da babanız, ‘keşke şunu yapsaydım’ dediğiniz her ana dair hayal kurabilirsiniz.
Hayal Kurmak Önemli mi? Hayal Kurmak Neden Önemli, Kime Göre Önemli?
Hayal kurmak her zaman için önemli olarak kabul edilir. Fakat bu kime göre önemli kime göre değil? Bu ayrımı iyi yapmak gerekiyor.
Zira hayal kurmanın da belirli çizgileri olmalı. Aksi takdirde kişiye zarar verici boyutlara girmektedir. Bu durumda destek almak gerekebilir.
Ciddi hayal kurmalar genelde ergenlik dönemiyle artık hayat bulur. Çünkü daha erken yaşlarda hayalleri gerçekleştirmek için yapılabilecekler kısıtlıdır.
Örneğin bir ergenin üniversite sınavına hazırlanırken, meslek seçiminde hayal kurması oldukça doğaldır. Bu sadece mesleki anlamda değil başkasına zarar içermediği müddetçe kabul edilebilir.
Mesleği elde etme konusunda size motivasyon sağlarsa evet hayal kurmak önemlidir. Ancak bu hayalleri hayata geçirebildiğiniz, kendinizde gücü bulduğunuz sürece önemlidir.
Aksi durumda karşı tarafa zarar verici hayaller kuran bir insanın hayal kurmasını önemli ve doğru bulmak elbette mümkün olmayacaktır. Bu gibi durumlarda kişinin hayallerine dikkat kesilerek sadece yarattığı duyuşsal durumlara bakmamalı.
Yine aynı örnekten gidilecek olursa şayet ergen mesleğe dair sadece hayal kuruyor ve bunu abartıyorsa hayalini gerçekleştirmek adına bir adım atmayacaktır. Bu durumda hayalleri bir öncü değil aksine engel olacaktır.
Bu yüzden tüm bunlar düşünüldüğünde hayallerinizin sizi sınırlandırıp sınırlandırmadığına dikkat etmeniz gerekiyor. Eğer bir zararı yok aksine faydası var ve motivasyon sağlıyorsa önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Hayal Kurmanın Faydaları Nelerdir?
Hayal kurmak faydaları açısından fazla olacaktır. Elbette fazla hayal kurmanın hayallerine daha sonra değinilecek.
Hayal kurarken farklı faydaları elde edebilirsiniz. Bu faydalar arasında genellikle:
Beynin çalışmasında etkilidir,Görselleştirmeleri sağlar,Hedeflere yönelik dikkati arttırır,Yönetildiği müddetçe planlama yaptırır,Çoğunlukla mutlu eder,Motivasyon sağlar,Geleceğin planlarını netleştirir,Olası durumların düşünülmesini sağlar.
Düşler Sadece Güzel Hayal Örnekleri ile Sınırlı mı?
Hayaller çoğunlukla ‘olumlu’ ve ‘mutlu’ olarak düşlenir. Fakat tüm hayallere iyi demek yanlış olacaktır. Zira kimi durumlarda olumsuzluğun ağır bastığı hayaller de meydana gelir.
Kişinin özellikle hiçbir sebep yokken ya da yaşadığı en ufak olumsuz durum neticesinde olumsuz hayaller kurarak mutsuz oluyorsa orada bir sorun olabilir.
Bu duruma örnek vermek gerekirse toplumda da çok sık karşılaşılan bir durum vardır. Kişi ailesini, sevdiklerini, eşini/sevgilisini ölmüş olarak düşünür. Hatta bu o kadar ileri gider ki cenazelerini dahi hayallerinde ayrıntılara boğar.
Aynı şekilde durum ölümle sonuçlanmak zorunda değil kendisinin ya da çevresindeki insanlara zarar gelebilecek düzeyde hayaller de kurulur. İşte bu aşamada hayal kurmak artık farklı şeylere hizmet edecektir.
Bu tarz hayallerin yaşantılara ya da kişinin yaşına bağlı olarak farklı yorumlanması mümkün. Fakat bu durum hayatınızı etkileyecek boyuta geldiyse bir psikiyatri randevusu almanız gerekebilir.
Zira yetişkinlerde bu tarz hayallerin sebebi yaygın kaygı bozukluğu/ anksiyete belirtileri arasında bulunur. Kabuslarınız olmasa da bilinç halindeyken kendi kabuslarınızı kendiniz oluşturmuş olursunuz.
Çok Hayal Kurmak Nedir, Normal mi? Hayal Kurma Hastalığı Var mı?
Hayal kurmak olumlu tarafından bakıldığı kadar diğer tarafından da bakılması gereken bir olaydır. Zira hayal kurmanın psikolojik alanda çeşitli yorumlamaları mevcuttur.
Hayal kurmanın günlük yaşamdan sizi uzaklaştırdığını hissedebilirsiniz. Sınırlı olabilecek düzeyde kurulan hayallerin bir zararı olmayabilir. Fakat bu sınır aşıldığında bazı olumsuzluklarla karşılaşabilirsiniz.
Çoğunlukla ‘gündüz düşçüleri’ olarak adlandırılan bir şeyi daha önce duymuş muydunuz? İşte gündüz düşçüleri hayalin sınırını kaçırıp yaşamına engel koyan kişilerdir.
Gündüz düşçülerini şöyle tanımlayabiliriz; gündüz herhangi bir ortamda, iş başındayken ya da odaklanması gereken durumlarda hayal kuran kişilerdir.
Hayalleri iyi odaklı olsa da sürekli olarak gerçekleşmesi yaşamlarına odaklanmaya engel olur. Bu durumda bir günün %57’sini hayallere ayırırlar.
Tahmin edersiniz ki bu derece hayal kurmak artık işleri tamamen zorlaştırır. Kişiyi gerçeklikten de uzaklaştırır. Bu gibi durumlarda gerçeklik algısının kaybolması istenmeyen bir durumdur.
Hayal Kurmak Örnekler ile Gündüz Düşçülerini Yakından Tanıyalım
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki gündüz düşçüleri belirli alanlardaki hayallerine bağlı kalıyor. Ortalama olarak hayalleri belirli konularda yoğunlaşıyor.
Buna göre en çok kurduğu hayal türleri; bulunduğu ortam ya da duygudan kaçış, sıkılmaktan uzaklaşma, arzularının doyurulması en baskın olanlar. Bunlarla birlikte; aşık olma, güçlü ve baskınlık kurma, kahramanlık bulunuyor.
Ve hatta fiziksel şiddetin kurbanı olmayı düşünenler de var!
Gündüz Düşçüleri Belirtileri Neler?
Literatürde psikolojik olarak net bir tanısı henüz bulunmasa da yapılan araştırmalara göre gündüz düşçüleri sadece hayal kurmak ile ayrılmıyor.
Bu yüzden belirli başka belirtileriyle de kendilerini öne çıkardıkları oluyor. Örneğin;
Hayallerinin çoğu zaman belirli temalar üzerine olması,Hayal sürelerinin günün yarısına yakınını kaplaması,Sürekli hayal kurmak için ortam yaratması,Hayal kurmaya sebepler üretmesi,Hayal kurarken belirli jest- mimikler yapması,Düşlediği sırada konuşmaları bizzat gerçekleşmesi (dışından konuşması),Mutlu hayallerinde zıplayarak dışarıdan ani tepkiler vermesi bulunuyor.
Gündüz Düşçülerinden Olmak Zararlı mı?
Buna kesin olarak bir şey söylemek zor olsa da hayatınızın olağan gidişatını olumsuz etkileyeceğinden olumlu cümleler kurmak pek de doğru olmaz.
Genel anlamda kendinizi bir yerlerde rahatsız hissedeceğiniz için olumsuz duygulara kapılabilirsiniz. Fakat gündüz düşçüsü olmak kişiyi başkalarına karşı zararlı yapmaz.
Burada zarardan kasıt daha çok vakti değerlendirememek ve günün büyük kısmını hayal kurmaya, hayal kurmak için uyumaya ayırmak bulunur.
Çocuklarda Hayal Kurmanın Etkileri Neler? ‘Çocuğumun Hayali Arkadaşı Var, Ne Yapmalıyım?’
Hayal kurmak tahmin ettiğiniz gibi sadece yetişkinlere özgü değil. Aksine çocukların hayal dünyası daha geniş olduğu için fazla hayal kurarlar.
Ancak bazı durumlarda anne ve babaları korkutan olaylar yaşanabilir. Örneğin çocuğunuz hiç olmayan bir varlığı sanki varmışçasına davranabilir.
Hatta ona isim koyup seslenebilir, onunla konuşabilir. Bu durumda öncelikle sakin olmanız ve durumu irdelemeniz gerekiyor.
Çocuğunuzun hayali arkadaşları ne zaman ortaya çıktı ve en çok ne zaman sesleniyor bu önemli bir ayrım noktasıdır. Şayet herhangi bir sebep olmadan sürekli ortaya çıkıyorsa buna göre yol izlenmeli.
Çoğu zaman kavga dolu bir aile içinde ya da farklı kaygı durumlarından uzaklaşmak adına çocuklar hayal kurabilir. Bu aşamada kesinlikle çocukların kaygılardan uzak tutulması gerekir.
Herhangi bir sebep olmadan da hayallere kapıldığını düşünüyorsanız ve bu artık ileri gitmeye başladıysa bir psikiyatristten yardım almalısınız.
Fakat bir konuda bilgi vermek gerekiyor. Çocukların 4 yaşına kadar hayali arkadaşlarının olması ‘normal’ kabul edilen bir durumdur. 4 yaşını geçmesine rağmen bu sürüyorsa o zaman doktora başvurmalısınız.
