Tüketicileri oldukça yakından ilgilendiren ve yeni bir kurul olarak, Koronavirüs döneminde 7244 sayılı Yasa ile oluşturulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu hakkında merak edilenlerin tümünü bu yazımızda sizler için derledik.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Nedir?
7244 sayılı Yeni Koronavirüs Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 17.04.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanması ile oluşturulan bu kurul, tüketicilerin haklarının etkili bir şekilde korunması açısından da oldukça fazla önem teşkil ediyor.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği
7244 sayılı yasa ile 2020 yılı Nisan ayında oluşturulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu ve Kurul’un çalışma düzenine ilişkin olan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği de 28 Mayıs 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu yönetmelik ile, üretici, tedarikçi ve de perakende işletmeler tarafından fahiş fiyat artışları ya da stokçuluk uygulamalarına dair düzenlemeler yapmak, gerektiği hallerde denetim ve incelemeler yaparak idari para cezaları uygulamak ve gereken her türlü tedbiri almak amacıyla kurulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun oluşumuna, görevlerine, çalışma usul ve esaslarına dair esaslar belirlenmiştir.
Haksız Fiyat değerlendirme Kurulu üyeleri yönetmelik kararlarını sadece olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma ile diğer acil durumlarda faaliyette bulunacağı açık bir şekilde belirtilmiştir.
Fahiş Fiyat Artışı ve Stokçuluk
Yönetmeliğin 3. Maddesinde yer alan “Tanımlar” kısmında Fahiş Fiyat Artışı ve Stokçuluk ayrıntılı olarak tarif edilmiştir. Madde düzenlemesine göre;
Fahiş fiyat artışı : Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artış,Stokçuluk ise : Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetler olarak tanımlanmışlardır.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Oluşumu
Yönetmeliğin 4. Maddesinde Kurul’un kimlerden oluşacağı ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Bu düzenlemeye göre, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu on üç üyeden oluşur. Bu on üç üyenin görevleri ve geldikleri kurumlar ise;
İç Ticaret Genel Müdürü,Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü,Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürü,Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından görevlendirilen birer Genel Müdür,İlgili İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı,Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Yönetim Kurulu Başkanı tarafından görevlendirilen birer yönetim kurulu üyesi ya da genel sekreter yahut genel sekreter yardımcısı,Tüketicileri temsilen 3/7/2014 tarihli ve 29049 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Reklam Kurulu Yönetmeliğinde belirlenen üye,Perakende temsilcisi ve üretici temsilcisi olarak 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 57 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan Perakende Sektör Meclisi’nin başkanı veya başkan yardımcısı ile Gıda Sektör Meclisi’nin başkanı veya başkan yardımcısı,
Olmak üzere yönetmelik çerçevesinde belirlenmiştir. Yönetmelik düzenlemesine göre kurul on üç üyeden başkan dahil yedi üyenin katılımıyla toplanabilir ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alabilir. Yine kurul toplantılarının elektronik ortam üzerinden yapılabilme imkanı da vardır.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Görev ve Yetkileri
Söz konusu Kurul’un başlıca görevi, fahiş fiyat artışı yapılması ve stokçuluk uygulanmasına karşı piyasa dengesi ile birlikte tüketicileri korumak için gereken tedbirleri almak ve alınan tedbirlerin uygulanmasını sağlamaktır.
Bu amaçla Kurul;
Fahiş fiyat artışına ve stokçuluk uygulamalarına dair ilgili denetim ve incelemeleri yapma ya da yaptırma,Denetim ve İncelemeler esnasında üretici, tedarikçi ve perakende işletme ya da işletmelerin savunmalarını alma veya alınmasını sağlama,Fahiş fiyat artışı ya da stokçuluk uygulamaları yaptıkları tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında gerekli idari para cezası kararlarını alma ve bu kararların uygulanmasını sağlama,Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile alakalı ilke ve kuralları belirleme
Yetkilerine sahiptir. Kurul, belirlenen bu görev ve yetkiler kapsamında resen ya da şikayet üzerine işlem başlatabilir.
Kurul’a yapılacak şikayetler ise elektronik ortamda ve şikayetçi ya da şikayetçilerin belge, fotoğraf veya video görüntüsü de sunabilecekleri şekilde gerçekleştirilebilir.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği Uyarınca İdari Para Cezaları
7244 Sayılı Kanun ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği uyarınca işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlığı, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususlarda dikkate alınarak, Kurul tarafından verilecek İdari Para Cezası miktarı belirlenir.
İdari para cezaları ise, fahiş fiyat artışı yapanlar için on bin Türk lirası ile yüz bin Türk lirası arasında; piyasada darlık yaratıcı, serbest rekabeti bozucu veya tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunanlar için ise elli bin Türk lirası ile beş yüz bin Türk lirası arasında yukarıda belirlenen kriterler kapsamında Kurul tarafından verilir.
Stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini korumak ve tüketicileri korumaya yönelik perakende ticaretin uygulanmasını sağlayacak olan Ticaret Bakanlığı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği hem tüketiciyi hem de üreticiyi korumaktadır.
Kurul’a yapılacak olan şikayetler dilekçe ile şikayet sistemi üzerinden veya diğer elektronik başvuru yöntemleri kullanılarak Ticaret Bakanlığı’na iletilmektedir.