Alacaklı ve borçlu arasındaki anlaşmazlıkların, maddi durum yetersizliklerinin ve borcun belirlenen sürede ödenmemesi durumunda uygulanan haciz nedir ? Haciz İşlemi Nasıl Durdurulur ? İşte, detaylar!
Haciz Nedir ?
Haciz , en genel tanımı ile icra takibine konu olan alacağın ödenmesini sağlamak amacıyla, borçluya ait olan hak ve mallara icra daireleri vasıtasıyla el konulmasıdır. Alacağı karşılayacak miktarda mal ya da hak haczedilir.
İcra dairelerinden çıkarılan ödeme emirlerine karşın borçlu ödemede bulunmazsa, alacaklı haciz yapılması talebinde bulunabilir. Haciz kararı sonrasında haciz işlemi sonucu el konulan malların satışı da icra dairesi tarafından yapılarak elde edilen parayla alacak ödenir.
Kesinleşmiş ödeme emri sonrası yapılan işlemler ise sırasıyla haciz, haczedilen malların satılarak paraya çevrilmesi, bu şekilde elde edilecek para ile alacağın ödenmesi şeklinde gerçekleşir. Peki, hukuk sistematiğimiz içerisinde haczedilmesi yasak olan hak ve mallar hangileridir?
1 – Haciz Yasağı Bulunan Mal ve Haklar
Alacaklı veya borçlu olunan kişinin alması gereken ödemeyi alamaması durumunda doğan haciz işleminde bazı püf noktaları bilmek gereklidir.
Haczedilemeyecek mallar ve haklar İcra ve İflas Kanunu 82. Madde de ve bazı özel yasalarda sınırlı sayı prensibi ile sayılmıştır. İcra ve İflas Kanunun 82. Maddesinde sayılan ve haczedilemeyen mal ve haklar ise şunlardır:
Söz konusu borçlunun mal beyanında olsa dahi herhangi bir şekilde haciz edilemeyecek ilk şey devlet mallarıdır. Devlet mallarının haczi mümkün değildir. Her ne kadar devlete karşı icra takibi mümkün olsa da devlet malları haczedilemez. Aksi durumlar kamu düzen ve hizmetlerinde aksaklıklara neden olabilir.
Ekonomik faaliyet ve çalışması sermayeden daha çok bedenen çalışmaya bağlı olan borçlunun, mesleğini devam ettirmesi için gerekli olan eşyaları yönünden de haciz yasağı vardır. Örneğin işi gereği tulum kullanan kişinin tulumu bu kapsamda haczedilemeyecek mallardandır. Vergi dairesi çalışanları bu malzemeleri haciz etmezler.
Borçlu yada birlikte yaşadığı bireyleri için gerekli olan eşya haczedilemez. Bunlar birden çok ise birinin haczi yasaktır. Ancak bu kapsama para, altın, gümüş, kıymetli evrak, antika eşya, süs eşyası ve değerli taş gibi mallar girmez. Bu kapsamda borçlu ve ailesi için lüzumlu olan eşyalar, borçlunun sosyal durumu göz önüne alınarak tespit edilir. Örneğin kullanılan yatak haczedilemez.
Ordu ve Zabıta hizmeti nedeniyle malul olanlar için bağlanmış emekli maaşları ya da ailelerine bağlanmış maaşları ile denizaltı ve hava mensuplarının dalış ve uçuş tazminatları haczedilemez.
Alacaklı veya borç veren kişi ödemesini belirttiği süre içinde alamadığı zaman dahi öğrenci haklarını ihlal edemez. Öğrenci Bursları haczedilemez. Öğrencilere ödenen burslar, krediler ve nakdi yardımlar haciz yasağı kapsamına girer.
Borçlunun, gayrimenkul ya da taşınmazları, durumuna uygun evi de haczedilemez. Borçlunun kendi ekonomik ve sosyal durumuna uygun olan evinin haczi mümkün değildir.
Yardımlaşma sandıkları ya da derneklerince zaruret, hastalık ya da ölüm gibi nedenlerle bağlanan maaşların da haczi mümkün değildir.
2022 sayılı Yasa uyarınca 65 yaşını dolduranlara ödenen ve halk arasında 65 yaş aylığı olarak bilinen aylıklar da haciz yasağı kapsamındadır.
Borçlu eğer çiftçi ise ailesinin ve kendisinin geçimi noktasında zorunlu olan arazisi, çift hayvanları, tarım aletleri, nakil vasıtaları, gelecek mahsul için gerekli olan tohumluğu ile borçlu sanat ya da meslek sahibi ise, bu sanat veya mesleği için lüzumlu eşyaları haczedilemez. Borçlunun ve ailesinin ayrıca iki aylık yakacak ve yiyecekleri de haczedilemez.
Beden ya da sağlığa verilen zararlara karşılık tazminat olarak zarar görene ya da ailesine verilen paralar da haciz yasağı kapsamındadır.
2 – İcra Nedir ? İcra ve İflas Kanunundaki Özel Durumlar
Yine İcra ve İflas Kanunu bazı hak ve mallar yönünden haciz için özel düzenlemeler getirmiştir. Bunlar ise;
Analarının bakım ve beslemesine muhtaç durumda olan yavru hayvanlar annelerinden ayrı bir şekilde haczedilemezler.Yetişmemiş her türden ağaç ve toprak ürünleri, yetişme zamanlarından en çok iki ay önce haczolunabilirlerTaşınmaz rehni kapsamında bulunan eklenti, taşınmazdan ayrı olarak haczedilemez.
3 – Özel Kanunları Gereği Haciz Yasağı Bulunan Kurumlar
Özel kanunları gereğince Sosyal Güvenlik Kurumu, BDDK, Rekabet Kurumu, EPDK, Kamu İhale Kurumu, RTÜK, Türkiye İş Kurumu, SPK, TMSF, Telekomünikasyon Kurumu taşınır ve taşınmaz malları da haczedilemez.
4 – Borçlunun Maaş Haczi
Haciz konusunun belki de en önemli kısımlarından birini maaş ve ücretlerin haczi meselesi oluşturur. Maaş ve ücretler yönünden yukarıda sayılan durumlarda olduğu gibi tam bir haciz yasağı bulunmaz. Bu maaş ve ücretlerin bir kısmı haczedilemez. Borçlu muvafakatı bulunmadıkça, borçlunun maaşının 1/4’ünden fazlasının haczi mümkün değildir.
İcra takibi kesinleştikten sonra, borçlunun maaşlı bir işte çalıştığını tespit eden alacaklı, icra dairesinden borçlunun maaşından haciz yapılmasını isteyebilir. Bu talep üzerine (Alacaklının dosyaya sunduğu maaş haciz istemi) maaş haczi kararı verilirse, borçlunun çalıştığı iş yerine İcra Dairesi tarafından maaş haciz müzekkeresi gönderilir. Bu yol en kolay haciz yöntemi olduğu için uygulamada sıkça kullanılır.
5 – Nafakalar Yönünden Haciz
Bu noktada üzerinde durulması gereken bir konuda nafakaların haczinin mümkün olup olmadığıdır. Burada ikili bir ayırım vardır.
İlama dayalı nafakalar yani bir mahkeme hükmü ile bağlanan nafakaların haczi mümkün değildir ve tam haciz yasağına tabidir.
Ancak ilama bağlı olmayan nafakalar ise kısmen haczedilebilir.
6 – Haciz Şikayet Süreleri
Bir malın haczedilip edilemeyeceğine bu işlemlerin icrası sırasında, icra müdürlükleri tarafından karar verilir. Bu kararlara karşı hem borçlu hem de alacaklı yedi gün içinde itirazda bulunabilirler. Ancak devlet mallarının haciz yasağı kamu düzeni ile ilgili olduğundan itirazları süreye tabi değildir. İtiraz üzerine karar ise İcra Mahkemeleri tarafından verilir.
Elektronik haciz takip sistemi üzerinden kontrol edilebilecek olan haciz süreci hem alacaklı hem de borçlu için önemli bir yere sahiptir. Eve haciz yasası 2019 düzenlemeleri doğrultusunda gerçekleştirilen haciz işlemlerinde istisnai durumlar detaylandırılmıştır.
Haciz ne demek , icrai haciz ne demek , ihtiyati haciz ne demek ve ne kadar borca haciz gelir 2018 aramaları için hukuk yazılarımız ile bizi takip edin.