Piri Reis dünya haritası ile bir tarihte ilki başararak Amerika kıtası ve Güney Kutbunu da gösteren sonuçlar verdi. Türk denizciliğinin en büyük isimlerinden biri olarak tarihe geçen, da gösteren ilk dünya haritası ve eşsiz eseri “Kitab-ı Bahriye” isimli denizcilik kitabıyla ünlü olan Piri Reis, Gelibolu’da kaynaklara göre 1465 ile 1470 arasında dünyaya gelmiştir. Asıl adı Ahmet Muhyiddin olan Piri Reis’in amcası ise yine Türk Denizciliğinin ünlü ismi Kemal Reis’tir. Piri Reis’te denizciliğe ilk adımlarını, Akdeniz’de amcası Kemal Reis’in yanında atmıştır.
Piri Reis Dünya Haritası ve Denizcilik Mesleği | Piri Reis Dünya Haritası Neden Üretildi?
Piri Reis dünya haritası bazı yorumculara göre denizcilik mesleğinin geldiği son nokta olarak düşünülmektedir. Hatta Piri Reis’in dünya barışını kalıcı şekilde getirmek için Yavuz Sultan Selim’e bu kitabı hediye ettiği düşünülmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşayan ve sonrasında denizci ve kartograf olarak büyük üne kavuşan Piri Reis, 1487 ile 1493 yılları arasında amcası Kemal Reis’in yanında Akdeniz’de deniz korsanlığı yapmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu adına katıldığı ilk sefer ise Endülüs’te bulunan Müslümanların kurtarılması seferidir. Osmanlı’dan yardım isteyen Endülüslü Müslümanlara gönderecek deniz aşırı sefer yapabilecek donanması bulunmayan Osmanlı Devleti, bu sefer için Kemal Reis’i ve yanında bulunan Piri Reis’i Osmanlı bayrağı altında İspanya’ya göndermiştir. Burada bulunan Müslümanların Kuzey Afrika’ya tahliye edilmesiyle sefer başarıya ulaşmıştır.
Daha sonra 1494 yılında Osmanlı tahtında bulunan II. Bâyezîd’in çağrısı ile amcası Kemal Reis ile birlikte Osmanlı donanmasına katılan Piri Reis, ilk savaş kaptanlığını ise Venedik Donanması karşısında yapmıştır.
Osmanlı Donanması ile 1495 ve 1510 yılları arasında Rodos, Midilli, İnebahtı, Koron, Moton ve Navarin seferlerinde görev alan bu büyük denizci, bu seferlerinde ve deniz seyirlerinde yaşadığı olayları ve gördüğü yerleri Kitab-ı Bahriye isimli eserinde kullanmıştır.
1511 yılında amcası Kemal Reis’in, deniz kazasında ölümünün ardından bir dönem Gelibolu’ya yerleşen Piri Reis dünya haritası ve denizcilik kitabı üzerinde çalışmıştır.
Dünya Denizciliğinin İlk Kılavuz Kitabı Kitab-ı Bahriye
Osmanlı Kaptan-ı Deryası (amirali) olan Piri Reis, denizciler için Akdeniz kıyılarını, tarihi ve coğrafi özelliklerini, adalarını, geçitlerini, körfezlerini, boğazlarını, sığınma yerlerini, limanlarını ve limanlar arası kesin rotalarını gösterir tarzda hazırladığı önemli eseri Kitab-ı Bahriye’yi 1521 yılında tamamlamıştır. Piri Reis dünya haritası kitabı dünya denizciliğinin ilk kılavuz kitabı olma özelliğine de sahiptir.
Piri Reis, bu önemli eserinin genişletilmiş halini ise 1526 yılında dönemin Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman’a takdim etmiştir.
1. Piri Reis Haritası Dünya Haritası İlk Kez Yapıldı
Denizcilik kadar haritalama (kartografya) konusunda da eşsiz bir deha olan Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği harita ilk dünya haritası olarak bilinmektedir. Bu harita, çeşitli gizem teorileri de olmak üzere birçok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Çünkü harita üzerinde, çizildiği dönemde henüz keşfedilmeyen Güney Kutbu ve daha önce gidilmeyen Amerika Kıtası da bulunmaktaydı ve çağının çok ötesinde bir denizcilik bilgisi ve birçok detay içeriyordu.
Piri Reis, 1513 yılında tamamladığı bu haritayı 1517 yılında Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’e takdim etmiştir. Piri Reis dünya haritası, 1929 yılında Topkapı Sarayı’nın müzeye dönüştürülmesi çalışmaları esnasında keşfedilmiştir ve halen orada saklanmaktadır. Topkapı Sarayında bulunan bu haritanın Piri Reis’in ilk dünya haritası olduğunu ise Türk Denizciliği alanında uzman olan Alman bilim adamı Prof. Paul Kahle teşhis ve tespit etmiştir.
2. Piri Reis’in Ölümü Ardından Kitap
Piri Reis, Barbaros Hayreddin Paşa’nın 1533 yılında Kaptan-ı Derya olması üzerine Derya Sancak Beyi olmuştur. 1546 yılında Mısır Kaptanlığı (Hint Denizleri Kaptanlığı) görevine getirilmiştir.
Piri Reis, 1552 yılında Mısır seferi sonrasında, Basra körfezinde bakım ve onarım ihtiyacı bulunan gemileri bırakarak yalnızca ganimet yüklü gemilerle Mısır’a dönmüştür. Bu hareketi kusur sayılan Piri Reis, politik hırsları bulunan Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa’nın olumsuz raporları sonrasında Kanuni Sultan Süleyman’ın fermanıyla 1554 yılında Kahire’de idam edilmiştir.
Kitab-ı Bahriye ve Piri Reis dünya haritası yanında Hadikat’ül Bahriye, Bilad-ül Aminat ve Eşkalname gibi eserleri de bulunan Piri Reis, Türk ve dünya denizciliğinin en büyük isimlerinden biri olarak tarihteki yerini almıştır.
Korsan gemileri geçmiş dönemlerdeki yaşanan denizlik olaylarına dair ipuçları verebilir. Piri Reis hakkında daha çok detay isteyenler için de çok sayıda araştırma bulunmaktadır.