Evlilik birliğini sonlandıran boşanma süreci, çoğu evli çift açısından son derece sancılı bir süreç olabiliyor. Ortak çocuk bulunuyorsa velayetinden nafaka işlemlerine ve mal paylaşımına dek oldukça çekişmeli olması mümkün bu süreçte, eşlerin kanuni haklarının bilincinde olarak hareket etmesi de önem taşıyor. Bu yazımızda, boşanma sürecinde sıkça karşılaşılan durumlardan biri olan eşten mal kaçırma girişimlerine karşı yapılabileceklere ve mal paylaşım davalarına değineceğiz. İşte, son derece önemli ve merak edilen bu süreçte yapılabilecekler…
Kanuni Mal Rejimi
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 202. Maddesi uyarınca, Türk hukuk sisteminde kanuni mal rejimi olarak “edinilmiş mallara katılım rejimi” belirlenmiştir. Aksini istemeyen ve bu konuda bir sözleşmede yapmayan eşler, evlilik birliği içinde kanuni mal rejimi yani edinilmiş mallara katılım rejimine tabi olurlar. Yani malların yönetim ve paylaşımında bu rejim esasları uygulanır. Kanuni mal rejimi olan bu edinilmiş mallara katılım rejiminde, evlilik sonrası eşlerin kazandıkları mallar her iki eşin de ortak malı olarak kabul edilir. Evlilik öncesi eşlerin sahip oldukları malları ise kişisel mal olarak kabul edilir ve eşler kendi isteğine göre tasarruf edebilirler.
Evlilik birliği süresince her iki eşin karşılıklı olarak dayanışması ve yardımı ile edindikleri malları, ‘edinilmiş mal’ olarak kabul edilir. Mal rejimi başlangıcı öncesinde eşlerden birine ait olan ya da sonradan miras yoluyla veya karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar, eşlerden biri için kişisel kullanıma yarayan eşyalar, manevi tazminat alacakları ile kişisel malların yerine geçebilecek değerler ise ‘kişisel mal’ olarak kabul edilir.
Boşanma sürecinde mal kaçırmaya konu olabilecek mallar edinilmiş mal ve para değerleridir. Kanuni mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılım rejimi” uyarınca edinilen mallar eşler arasında eşit olarak paylaştırılır.
Mal Kaçırma Nedir?
Evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımını da içeren boşanma sürecinde, mallarını paylaşmak istemeyen eşler gerek devir ve satış gibi işlemler ile ve gerekse de hukuka uygun olmayan yollarla paylaşımı gereken malları diğer eşten kaçırmak isteyebilirler. Çekişmeli boşanma davalarında mal kaçırma girişim ve iddiaları ile sıklıkla karşılaşmak mümkündür.
Aile Konutuna Şerh Konulması
Evli eşlerin ikametleri niteliğine haiz olan evleri üzerine aile konutu şerhi konulmasını sağlamaları, bu evin diğer eşten izinsiz bir şekilde elden çıkarılması, satılması gibi istenmeyen durumların önlenmesi açısından oldukça gerekli bir yoldur. Ortak ikamet edilen evi tanımlayan aile konutu üzerine şerh düşülmesi bu anlamda boşanma sürecinde mal kaçırılmasının engellenmesi açısından yapılması gereken hususlardan biridir. Aile konutu hakkında daha ayrıntılı bilgiye, yine sitemizde 6 Mart 2020 tarihinde yayınlanan “Aile Konutu Üzerinde Eşlerin Hakları ve Bilinmesi Gerekenler” başlıklı yazımızdan ulaşılabilir.
Mal Paylaşımı Davası Nedir? Hangi Mahkemede Ne Sürede Açılmalıdır?
Boşanma sürecinde mal kaçırılmasının önlenmesi amacı ile başvurulabilecek bir diğer önemli yol ise mal paylaşımı davasıdır. Bu dava, boşanma davası ile birlikte ayrı bir dava olarak veya boşanma davasının açılmasından sonra yine ayrı bir dava olarak açılabilir. Mal paylaşımı davası ile birlikte eşin tasarrufu altındaki malların son durumunun tespiti ve boşanan eşler arasında paylaştırılması sağlanır.
Mal kaçırma amacıyla hareket eden ve diğer eşin hakkını almasını engellemek için kötü niyetle taşınır veya taşınmaz mallarını düşük değerler ile elden çıkaran, bağışlayan veya hileli ya da muvazaalı olarak satan eşin, bu gibi işlemlerinin geçersizliği ilgili mahkeme önünde ileri sürülebilir. Bu şekilde, kaçırılmak istenen bu mallarında, mal paylaşımına girmesi sağlanabilir.
Bu anlamda, mal rejimi sona ermesinden 1 yıl öncesine dek eşlerden birinin diğer eşin rızası olmaksızın, olağan kabul edilebilecek hediyeler haricinde 3. kişilere kazandırdığı mallar ve değerlerde, talep üzerine paylaşıma konu olacak “edinilmiş mallara” eklenebilir. Mal paylaşımı davalarında görevli mahkeme ise Aile Mahkemesidir. Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren en geç 10 yıl içinde açılmalıdır.