Veba hastalığı veya diğer ismi ile kara ölüm tarihte insanlığın karşılaştığı en büyük salgın hastalıklardan birisidir. Antik çağlarda ortaya çıkmış ve özellikle Ortaçağ Avrupa’sının en önemli düşmanı olmuştur. Halen varlığını sürdüren bu hastalık günümüz antibiyotikleri ile tedavi edilebilmekte. Fakat geri kalmış Asya ve Afrika ülkelerinde halen can almaya devam etmektedir.
Çin ve Orta Asya’da ortaya çıkıp bütün Dünya’yı etkisi altına alan bu salgın hastalık 100 milyondan fazla ölüme sebep olmuştur. Her ne kadar hastalığın ortaya çıkmasında fareler suçlu olarak gösterilseler de farelerde hastalığın en büyük mağdurlarından olmuşlardır.
Pireler aracılığı ile Pestis adı verilen bir bakteriden ortaya çıkan kara ölüm veba pek çok hayvanın ölmesine de sebep olmuştur. Avrupa’da ölen farelere temas edilmesiyle bulaşmış ve kısa sürede tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Veba, 1347 ve 1353 yılları arasında Avrupa nüfusunun üçte birinin ölüm sebebi olmuştur.
Vebanın Hastalığı Avrupa’da Yayılışı
Kara ölüm olarak bilinen vebanın, Avrupa’ya Moğol işgali ile beraber geldiği biliniyor. Moğollar ilk olarak Kırım’ı ele geçirmekte zorlanınca salgından ölen cesetleri mancınıklarla kale içlerine atmışlar ve hastalığın kaledekileri öldürmesini keyifle izlemişlerdi. Sonrasında zorlandıkları bütün kalelerde bu taktiği kullanan Moğollar kısa süre içerisinde Avrupa içlerine kadar ilerlediler. Özellikle Ceneviz gibi tüccar toplumları hastalığın tüm Dünya’ya yayılmasını hızlandırdılar.
Avrupa’da 50 milyona yakın insanın ölmesini sağlayan bu hastalık kara lakabını alarak kara ölüm adıyla anılmaya başladı. Vebanın ölümler dışında ilk mağduru Yahudiler olmuştu. Avrupalılar Yahudilerin suları zehirlediği ve bu yüzden salgının hızla ilerlediğini iddia etmişlerdi. Bu sebeple Avrupalılar, Avrupa’da yaşayan Yahudileri canlı canlı yakarak cezalandırdılar.
Kara Ölüm Ve Kapitalizm
Veba hastalığı Avrupa’da hızla yayılırken sistemin yüklü olduğu Feodalite rejiminin temellerini de sarsmaktaydı. Özellikle dışarıya kapalı saraylarda kendilerini güvence altına alan burjuva sınıfı bir şekilde kendilerini izole ettiler.
https://www.youtube.com/watch?v=F4S-SH2Ds9o
Çiftçi kesim ise salgının vurduğu ve yok ettiği bir sınıf haline gelmişti. Feodalite rejimine güvenleri sarsılan Avrupalı çiftçiler artık senyörlerin işini yapmak istemiyordu. Bu da Feodal rejimde işçi maliyetini arttırıyor ve Avrupalı zenginleri farklı arayışlara itiyordu.
Bu döneme kadar tarıma dayalı olan Avrupa ekonomisinde salgın hastalık sadece insanların değil rejimlerinde ölmesini sağlıyordu. Avrupalı zenginler tarım sisteminin çökmesi ve salgından kaçmak amacıyla başka yerlerde ticaret yapma arayışına girdiler. Bu da Coğrafi Keşiflerin ve doğacak olan Kapitalizm sisteminin ilk adımlarını oluşturuyordu.
Veba Hastalığı Belirtileri Ve Tedavi Yöntemleri
Kara ölüm hastalığı, insana bulaştıktan 2 ile 8 gün arasında kendisini gösteren bir hastalıktır. İlk belirtisini şiddetli baş ve sırt ağrısı ile gösteren hastalık sonraki süreçte ateş, titreme, kusma ve deride ortaya çıkan lekelerle kendisini göstermektedir. Bir diğer belirtisi de lenf bezi şişmesidir. Müdahale edilmediği takdirde, son evrede dilde kahverengileşme ve kuruma, nefes darlığı, kan kusma ile beraber acı bir ölüm getirir.
Hastalığın ortaya çıkmasına neden olan yersinia Pestis bakterisi 1894 yılında Aleksandre Yersin tarafından keşfedilmiş ve tedavisi için çalışmalara başlanmıştır. Bu döneme kadar tecritten başka tedavisi olmayan hastalığı yenmek için antibiyotikler devreye girmiştir. Antibiyotiklerin kullanılması ile beraber kara ölüm eski gücünü kaybetmeye başlamıştır.
Veba Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?
Hastalığın farklı özelliklerde ve farklı isimlerde çeşitleri vardır. Bu hastalıklar, akciğer vebası, septisemik veba, bubonik veba gibi birkaç türden oluşmaktadır. En yaygın olarak görülen bubonik veba olarak bilinir. Tüm hastalığın %75 lik kısmını oluşturur ve büyük ölümlere neden olur.