Alevilik, kelime anlamı itibariyle soy bakımından Hz. Ali ’den olan ve Hz. Ali ’ye bağlı demektir. Alevilik esasında bir düşünce sistemidir. Asla bir tarikat olarak değerlendirilemez. Yayıldığı coğrafyanın genişliği ve sahip oldukları düşünceyi savunmaları açısında adeta bir mezhep görünümü kazanmıştır. Tabi bir mezhebe benzetilmesinde birden fazla sebep vardır.
İnsanlar daima alevilik konusunda birçok sorunun cevabını ararlar. Alevilik nedir ? Alevilik özellikleri nelerdir ? İbadetleri nasıldır? Alevilik nasıl doğmuştur ? Gerçek alevilik nedir ? Kızılbaş alevi nedir ? Alevilik nereden gelir? Alevilik kötü müdür ? Alevilik bir mezhep midir ? Alevilerin dini nedir ? Alevilerin son peygamberi kimdir ? 10 Muharrem nedir ? Aleviler için 10 muharrem neden önemlidir ? Gibi birçok sorunun cevabı merak edilenler listesinde yerini alır.
O halde merak edilen tüm başlıklarla “Alevilik” konusunu detaylandıralım:
Alevilik Nedir Özellikleri Nelerdir ?
Alevilik nedir sorunun kısa ve en bilinen cevabı; Hz. Muhammed’in vefatından sonra Hz.Ali’ nin halife olmasını isteyen bir kesim vardı. Bunlar Hz. Ali’ nin Peygamber Efendimiz ile olan yakın akrabalığı aynı zamanda kendisine en yakın zatlardan olması sebebi ile ilk halifenin Hz. Ali olmasını talep etmişlerdir. Hz. Ali, tarih sahnesinde asla işleyişe karşı bir duruş sergilememiş ya da eleştiride bulunmamıştır.
O dönem Hz. Ali’ yi imam olarak kabul edenler sonrasında bu görüşü daha siyasi bir görüş ile devam ettirmişlerdir ve zaman içerisinde Alevilik ekol haline gelmiştir. Zaman içerisinde Şii-Batıniler ile bütünleşen grupların tamamı Alevi olarak adlandırılmaktadır.
Alevilik özellikleri nelerdir sorusunu doğru cevaplamak için tarihsel gelişimi doğru anlamak gereklidir. Günümüzde varsayılan söylemler ile ortaya çıkarılmış önyargının tarihteki gelişimini doğru okuyup anlamak şarttır.
Alevilik Nedir Nasıl Doğmuştur ?
Alevilik nedir nasıl doğmuştur sorusunun cevabı için öncelikle aleviliğin tarihsel gelişimi konusunda bilgi sahibi olmak gereklidir.
Hz. Peygamberin vefatına kadar olan süreçte müslümanlar asla görüş ayrılığına düşmemişlerdir. 4 halife döneminin başında Mekkeliler ve Medineliler arasında halifeliği kimin hakettiği konusunda görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Medineliler halifelik konusunda öne çıkınca Mekkeliler peygamber soyunda gelen ve aynı zamanda damadı olan Hz. Ali’ nin halifelik konusunda en uygun kişi olduğunu savunurlar.
Hz. Ali’nin İslam dini açısından yeri asla tartışılmaz tartışma konusu dahi olamaz. Çünkü peygambere akrabalık bağının olmasından ziyade efendimize ilk inananlardan olması, peygamber tarafından ilmin kapısı olarak tanıtılması, cihat meydanlarında müşriklerin korkulu rüyası olması dahi tek başına konumunun ne kadar önemli olduğunu açıkça gösterir. Ancak Efendimiz’in vefatından sonra yeini alan kişi peygamberlik öncesi ve sonrasında her daim yol arkadaşı olan Hz. Ebubebekir halife olmuştur.
Hz. Ali kendisi savunanlar gibi asla 4 halife döneminde bir isyana düşmemiş ve Peygamberden hatıra bu dostlarına her daim sonsuz saygı ile davranmıştır, sahip çıkmıştır. İşte bu dönemde Ali’ yi destekleyen kısım Aleviler olarak adlandırılmıştır. Zaman içerisinde Şii-Batıni gruplar ile hareket etmeleri sonucu Türkiye’de yer alan Aleviler hariç, düşünce ve yaşam sistemleri İslamiyet ve Sünni anlayıştan uzaklaşarak kendisini başlıca bir mezhep olarak görmeye kadar gitmiştir.
Türkiye Alevilerinin düşünce temel sistemi Bektaşilik ve Pir Sultan Abdal öğretilerine dayanmaktadır. Aleviler açısından tarihte ilk sahneyi alış sebeplerinden çok uzaklaşan ve tamamen sisteme karşı bir duruş sergileyen etnik grup olarak tanımlanmışlardır.
Oysaki tarih, Hz. Ali ile Hz. Peygamberi bir bütün olarak yaşamıştır. Hz. Peygamber Hz. Ali’yi sevmeyenin kendisini de asla tanımayacağını ifade etmiştir. Bu sebeple müslümanların yaygın Alevilik duruşu ile Hz. Ali’ye ya da onu sevenlere asla art niyet beslemesi mümkün değildir.
Alevilik Nedir? İbadetleri Nasıldır?
Alevilik nedir İbadetleri nasıldır ? En sık sorulan sorulardan birisidir. Alevilik ayrı bir ekol olarak hareket ettiği için ister istemez ibadet sistemleri merak konusu olmuştur. Aleviler, ibadetlerini yerine getirmek üzere belirli zamanlarda Cemevleri içerisinde toplanırlar. Cemevleri de bir ibadethanedir. Pir sultan abdal’ ın bir çok tavsiyesi dile getirilir.
Kur’an-ı Kerim içerisinde geçen Cuma Suresi ile anlatılan perşembeyi cumaya bağlayan gece en yi şekilde ibadet ile geçirilmelidir. Bütün müslümanlar bu gece cem olarak yani bir araya gelerek toplanmalı ve ibadet etmelidir. “CEM” sözcüğünün Aleviler tarafından kullanılması esası temelinde yatan görüş elbette ibadettir. Aleviler cem etmek üzere ibadetlerini yapmak için Cemevleri ’nde bir araya gelirler ve Allah’a kulluk vazifelerini yerine getirirler. Bununla beraber onlar da Sünniler gibi oruç tutar, zekat verir, namaz kılar. Bu yönleri ile Alevileri diğer müslüman kesimlerden ayırt etmek asla doğru değildir.
Gerçek Alevilik Nedir?
Gerçek alevilik nedir dönem dönem tartışılan konulardan birisidir. Alevi düşünceleri zaman içerisinde başka toplum ve düşünce sistemleri ile birleşerek hedefinden şaşma yoluna gitmiştir. Esasında Alevilik temelinde Hz. Ali fanatikliği ve üstün sevgisi yer alır. Tarihte Hz. Ali’yi savunanlar Hz. Peygamber’in varlığını ve peygamberliğini asla eleştirmemiş ve reddetme yoluna gitmemişlerdir. İslamiyete aykırı tek bir davranışları olmamıştır.
Bir ailenin çocukları gibi aynı sofrada aynı yemeği yiyen çocuklardır Alevilik ve Sünnilik. Bu yönü ile Cumhurbaşkanı da “eğer gerçek alevilik Hz. Ali’yi sevmekse ben dört dörtlük aleviyim” demiştir. Evet, eğer tarih sahnesinden aleviler ilk kez Hz. Ali’ yi hakettiği yere konumlandırmak amacı ile ortaya çıkmışlardır ancak bu asla düzeni yıkmak düşüncesi olmamıştır. İslamiyete zarar vermek düşüncesi asla yoktur. Herkes Anadolu coğrasyasında aynı dine saygı ile yaşamaya devam ediyor.
Kızılbaş Alevi Nedir ?
Alevilik zaman içerisinde kollara ayrılmıştır. Türkiye’de yer alan aleviler diğer alevi gruplara göre özlerini daha iyi koruyabilmişlerdir. Kızılbaş Alevi ise alevilerin Anadolu coğrafyasında yer alan kısmında verilen addır. Bu kullanılan Kızılbaş tabirinin kullanımı için iki ayrı görüş ortaya çıkmıştır.
En çok kabul edilen olay; Hz. Ali’nin, Uhut Savaşı sırasında Hz. Muhammed’den akan kanları başına sürdüğü rivayet edilen olaydır. Hz. Ali kendisini peygambere siper ederek 16 yerinden yaralanmış ve peygamberi korumuştur. Bu sırada başlığına kan bulaşmış ve kızıl renk almıştır. Hz. Ali’ nin bu yaşadığı hadise sebebi ile onu sevenlere Kızılbaş denmiştir. Tabi genel olarak da Kızılbaş Aleviler diye tanınmışlardır.
Bir diğer olay Şah İsmail’in sultan Yıldırım Bayezid ile bir anlaşma yaparak askerlerini Anadolu üzerinden Suriye’ye gönderir. Ancak ordunun tamamı alevi askerlerden oluşur. Bu geçiş sırasında Şah İsmail askerlere kırmızı asker şapkası taktırır ve bu alevi askerler ile isim Kızılbaşlar olarak kalır. Kızılbaş olan bir alevi ile diğer aleviler arasında bir fark yoktur.
Alevilik Nedir Nereden Gelir?
Alevilik nedir nereden gelir konusu ilk başta da belirttiğimiz gibi tarihsel bir sürece dayanır. Alevilik zaman içerisinde kollara ayrılarak kendi içerisinde uygulama ve inanışta ayrılıklar göstermiştir. Ancak ana hattı ile Hz. Ali’ nin sevenleri tarafından halifelik talebine uzanır.
Alevilik Kötü Müdür ?
Alevilik kötü müdür ? Bu sorunun cevabını aslında yine Aleviler vermektedir. Hayatları boyunca kul hakkı konusunda aşırı hassas oldukları herkesçe bilinmektedir. Dosdoğru davranışları, yalan ve gıybetten uzak durmaları ile aslında müslümanlar içerisinde oldukça hassas ölçülere sahiptirler. Sadece zaman içerisinde art niyetli taraflarca müslümanları birbirine düşürmek için çok kez nifak tohumları ekilmiş ve siz ayrısınız olgusu ortaya atılmıştır. Oysa ki, Hz. Ali taraftarı olmak ya da onu sevmek dine düşmanlık olarak asla sayılamaz. Allah’ın veli kullarından olabilmek için Hz. Ali’yi de çok iyi tanımak gereklidir.
Alevilik Mezhep Midir ?
Alevilik bir mezhep midir ? Değildir. Ancak yaşam tarzı, inanışları ve uygulamadaki hassasiyetleri sebebi ile adeta bir mezhep kadar hassas bir ekoldür.
Alevilerin Dini Nedir ?
Alevilerin dini nedir? Hz.Ali, Ehl-i Beyt İmamları ile beraber Hz. Muhammed’in dini İslamiyettir. Bu konuda gruplar arasında herhangi bir ayrım yoktur. Sadece Alevi gruplar arasında önemli bir düşünce ayrılığı söz konusudur. Bir toplumsal olay olarak kabul edilen yle bir düşünce sistemidir. Kendisi bir din değildir. Konu ile ilgili mezhep olduğu iddiaları belli bir süre arayla ileri sürülmektedir.