Etkin pişmanlık indirimi, hükümlü veya davası devam eden kişiler tarafından sıklıkla merak edilen konular arasındandır. Terör örgütüne üye olan kişilerden sonra daha çok belirginleşen yasa ile pişman olan kişilerin cezalarında indirime gidiliyor. Bu indirimden yararlanmak için bazı şartlar öne sürülüyor ve detaylı bir ifade vermesi isteniyor.
Cezalarda bazı koşullara göre indirim söz konusudur. Bu cezalar kişinin pişmanlık durumuna ve suçunun hafifliğine göre değişebilmektedir.
Etkin Pişmanlık Nedir?
Bir kişinin işlemiş olduğu suçtan sonra kendi özgür iradesi ile sonradan pişmanlık duyabilir. Suça konu fiilin ortaya çıkardığı olumsuzlukları telafi etmek isteyebilir. Bu şekilde pozitif bir katkıyı sağlaması durumu pişmanlık olarak tanımlanabilir.
Pişmanlık gösteren kişiye, suçun niteliği de göz önüne alınarak ceza indirimi yapılabilir. Ayrıca ceza verilmemesi durumu da ortaya çıkabilir. Esasen bir ceza indirim kurumu durumundandır ve aynı zamanda cezanın bireyselleştirilmesi noktasında da önem taşır.
Etkin Pişmanlık İndiriminin Uygulanması
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu düzenlemelerinde iki farklı şekilde pişmanlık indirimi ve hükümlerinden yararlanma imkanı bulunur.
Bunlardan ilki, kişinin soruşturma ya da kovuşturma aşamasında diğer suç ortaklarını veya suça karışan kişileri bildirmesi istenir. Ve yardım edenleri ya da azmettirenleri adli makamlara bildirerek işlenen suçun tüm yönleri ile açığa çıkmasını sağlar. Faillerin cezalandırılmasına yardım ederek pişmanlık durumun sergilemiş sayılır.
Diğer pişmanlık göstergesi şekli ise işlenen suç sonrası mağdurun uğramış olduğu zararın tazmin ya da aynen geri verme yoluyla giderilmesi durumudur.
Uygulamanın amacı, işlenen suçun tüm yönleri ile aydınlatılmasını ve suça katılan herkesin cezalandırılmasının sağlanmasıdır. Yani mağdurun uğradığı bir zarar bulunuyorsa bunun giderilmesidir. Yine bu kurumun amaçlarından biri de eylemlerinden pişman olarak suç faillerinin yeniden topluma kazandırılmasının sağlanmasıdır.
İndirimden; suçu işleyen, azmettiren, suça katılan ya da yardım eden kişilerden her biri pişmanlık duyarak yukarıda açıklanan davranışları ortaya koyarak yararlanabilirler.
Ancak unutulmamalıdır ki etkin pişmanlık yasası her işlenen suç açısından mümkün değildir. Bu ceza indiriminden yalnızca madde düzenlemesinde açık olarak yasanın hükümlerinin yer aldığı suçları işleyenler faydalanabilirler. Yani bir başka ifade ile etkin pişmanlık ceza indirimi tüm suçlar yönünden uygulanması mümkün, genel bir indirim hükmü değildir. Kanunda belirlenen özel suç tipleri açısından uygulanma şansı bulunan istisnai bir ceza indirim kurumudur.
Etkin Pişmanlık Uygulaması Açısından Koşullar
Gerek Türk Ceza Kanunu ve gerekse de özel ceza kanunlarında yer alan hükümler açısından bir değerlendirme yapıldığında, yasanın uygulanabilmesi için gerekli olan koşullar ise şu şekilde sıralanabilir.
Öncelikle etkin pişmanlık kurumunun o suç yönünden düzenlenmiş olması,Söz konusu pişmanlık düzenlemesini de içeren suçun tamamlanmış olması,Pişmanlık yasasından faydalanmak isteyen failin, kanunda belirtilen şekilde davranışlarının olması ve bu davranışların iradi yani kendi isteği ile yapılması,
Bu koşullar incelendiğinde ilk koşul, yasanın uygulamasına imkan veren hükümlerin ilgili suç yönünden de açıkça belirtilmesidir. Bu bazen suçu düzenleyen madde içerisinde pişmanlık yasası başlığı altında düzenlenebileceği gibi bazen de madde fıkraları içerisinde yer alabilir.
İkinci koşul ise suçun tamamlanmış yani bitirilmiş olmasıdır. Aksi durumda yani teşebbüs aşamasında kalan suçlar yönünden pişmanlık yasası hükümleri uygulanamaz. Teşebbüs aşamasında kalan suçlar yönünden bir başka indirim müessesi olan ‘gönüllü vazgeçme’ kurumu şartları bulunuyorsa gündeme gelebilir.
Bir diğer koşul ise, failin iradi yani gönüllü olarak kanunda belirtilen davranışı göstermesidir. Pişmanlık yasası hükümleri incelendiğinde;
Suçun ve diğer suç faillerinin ortaya çıkmasına yardım etmeVe yakalanmalarına yardım etme,Mağdurun zararını aynen ya da tazmin yolu ile giderme
Gibi davranışların bu kurumdan yararlanmak isteyen fail tarafından yerine getirilmesi gerekir.
Etkin Pişmanlık Uygulanabilecek Suçlar
Türk Ceza Kanunu düzenlemelerinde birçok farklı suç için pişmanlık hükümleri düzenlenmiştir. Suç yönünden hangi davranışların gerçekleştirilmesi halinde ne kadar indirim yapılabileceği ya da ceza vermekten vazgeçilebileceği her suç için ayrı ayrı belirlenmiştir. Bu kapsamda etkin pişmanlık düzenlemeleri bulunan ve dikkat çeken önemli bazı suçlar ise;
Organ ve Doku Ticareti Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 93)Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 110),Yağma Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 168/1-3)Dolandırıcılık Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 168/1-2)
Hırsızlık Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 168/1-2)Güveni Kötüye Kullanma Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 168/1-2)Mala Zarar Verme Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 168/1-2)Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Satın Alma, Satma, Kabul Etme Suçları (Etkin Pişmanlık maddesi TCK 192)
Örgüt Kurma, Örgüt Yöneticiliği veya Üyeliği Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 221)Bilişim Suçları (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 245/5)Zimmet Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 248)Rüşvet Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 254)İftira Suçu (Etkin Pişmanlık maddesi TCK madde 269) olarak sayılabilir.
Ayrıca son olarak belirtelim ki etkin pişmanlık indirimi için gereken koşulların yerine getirilmesi yeterli olup, failin daha önce sabıkasının bulunması bu hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.