Tüm dünya üzerinde her geçen yıl daha çok başvurulan estetik müdahaleler, ülkemizde de önemli derecede ilerlemiştir. O halde, oldukça yaygınlaşan bu estetik müdahaleleri gerekleştiren hekimlerin sorumlulukları nelerdir? Estetik ameliyat mağduru hangi haklara sahiptir? Doktor sorumlulukları ne kadar yerine getirilmelidir?
Modern yaşamın estetik duygusunu arttırması ile insanların güzellik arayışları da fazlalaşmış ve bu şekilde estetik ameliyat ve müdahaleler de tıp dünyasında fazlalaşmıştır. Peki, bu ameliyatlar sonucu mağdur olanların hakları arasında neler bulunur?
Estetik Müdahaleler Konusunda Mevzuat
Tıpta yaşanan gelişmeler ve teknolojik ilerleme sonrası, insanların sosyal hayatta daha güvenli ve daha aktif bulunma isteği, daha iyi hissetme güdüsü ile kadınlar ve erkeklerde fazlalaşan estetik müdahaleler noktasında her türlü ekonomik seviyeye uygun çözümler de bulabilmek mümkün oluyor.
Gerek estetik cerrahların çoğalması ve gerekse de estetik cerrahide gelişmeler sonucu çok sayıda insanın ulaşabileceği estetik ameliyat uygulamaları sonrası doğabilecek hukuki anlaşmazlıklarla da sıklıkla karşılaşıyoruz. Ancak diğer hekimlerde olduğu gibi estetik cerrahlar yönünden de özel bir mevzuat ve düzenleme bulunmadığından ana başvuru kaynağı ise Türk Borçlar Kanunudur. Yine Yargıtay uygulamaları ile bu alandaki hasta ve cerrah ilişkileri ile sorumluluklar belirlenir.
Taraflar Arasında Yapılan Sözleşmenin Mahiyeti
Estetik cerrahi alanında esas olarak ilişkiler hasta ile operasyonu gerekleştirecek cerrah arasında bulunan sözleşmeye dayanır. Bu gerçekleşen ameliyatlardaki uyuşmazlıklarda da sözleşmeye aykırılık esasları çerçevesinde çözümler bulunur. Bu anlamda hasta ile cerrah arasında güzelleşmeye dayalı gerekleşen estetik girişim sözleşmeleri noktasındaki genel kabul ise bu sözleşmelerin Eser sözleşmesi kapsamında değerlendirilmesi noktasında toplanır. Yargıtay uygulamalarında da sözleşme türü bu yönde “ eser sözleşmesi ” olarak kabul edilir.
Estetik Cerrahın Sorumluluğu
Bu yapılan müdahale ve operasyonlarda doktor aleyhine olarak bir sorumluluğun doğması için, estetik müdahaleyi gerçekleştiren doktorun kusurlu davranışlarının olması yani sözleşmeye aykırı bir hareketi ya da ihmalinin bulunması gerekir. Bu yapılan hatalı uygulama ya da ihmal nedeni ile ameliyata giren kişinin de bir zararın oluşması ve bu zarar ile doktorun uygulaması ya da ihmali arasında uygun nedensellik bağının da bulunması gerekir. Nedensellik bağı en kısa anlatımla gerekleşen zarara, hatalı davranışın neden olması olarak tanımlanabilir.
Estetik cerrah ile hastası arasında eser sözleşmesi kapsamında kabul edilen estetik uygulamanın belirtildiği şekilde tamamlanması asıl borcu oluşturur. Bu asıl borcun eksiksiz şekilde yerine getirilebilmesi için cerrahın doğru tanı koyması, uygun tedavi yöntemini belirlemesi ve uygulaması gerekir. Ayrıca estetik cerrah yan yükümlülükler olarak sır saklama, hastasını aydınlatma, sadakat ve özenle hareket etme gibi yükümlülükleri de üstlenir. Uygulamayı gerçekleştiren hekimin asıl borç ve yan yükümlülüklere uyması sözleşmeye uygun tedavinin gereğidir.
Estetik Cerrahın Kusuru
Sözleşmeye dayalı bir sorumluluk için öncelikle estetik operasyonu yapan doktorun kasıtlı ya da ihmali şekilde bir kusurunun bulunması gerekir. Bu kapsamda alınması gerekli hijyen kurallarına riayet etmeyen hekimin operasyonu sonucu hastanın zararının oluşması kusurlu bir harekete örnek olarak gösterilebilir.
Kusurun belirlenmesinde, ortalama bir estetik hekiminden, aynı koşul ve durumda göstermesi beklenen davranış biçimleri esas alınır.
Estetik Ameliyatı Mağduru Hastanın Zararı
Estetik doktoru sorumluluğu oluşabilmesi için kusurlu hareketi ya da ihmali yanında, operasyona giren kişinin bir zararının da oluşması gerekir. Bu zarar maddi olabileceği gibi, bedensel ya da manevi acıyı ve ızdırabı içeren manevi zararları da içerir.
Bu anlamda, estetik cerrahın kusuru ya da ihmali neticesi istenilen şekilde gerçekleşmeyen bir ameliyat yanında aydınlatma veya sır saklama yükümlülüğüne uymama gibi sebeplerle, hastanın manevi ya da maddi zarara uğraması sonucu tazminat hakkı doğar.
Nedensellik Bağı ya da Sebep-Sonuç İlişkisi
Hastada gerekleşen zarar ile hekimin eylemi arasında uygun nedensellik bağının ya da başka bir ifade ile sebep-sonuç ilişkisinin bulunması gerekir. Bu nedensellik bağı estetik cerrahın sorumlu tutulabilmesi için ana unsurlardan biridir.
Bu kapsamda mücbir sebeple, örneğin operasyon sırasında meydana gelen bir deprem ile hastanın zarar görmesi durumunda,Üçüncü bir kişinin kusuru ile zarar doğmuşsa yani örneğin eczacının yanlış ilaç vermesi ile hastanın zarar görmesi halinde,Ya da zararın hastanın kusuru ile oluşması durumunda örneğin hastanın yapması gerekenleri yapmaması ya da yapmaması gerekenleri yapması halinde,
Zarar ile doktorun eylemleri arasında nedensellik bağı bulunmayacağından, doktorun sorumluluğundan bahsedilemez.
Bu noktada dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de doktorun kusuru ile hastanın kusurunun birleşerek zarara neden olunması durumudur. Bu halde herkes kendi kusuru oranında sorumlu olacağından, estetik cerrah tarafından tazmin edilmesi gereken zarar da sadece kendi kusuru oranın da olur.
Ancak Estetik cerrahın kusuru, hastanın bir zararı ve uygun nedensellik bağının bulunması durumunda, sözleşmeye aykırılık iddiaları kapsamında zarar gören kişi maddi ya da manevi zararlarının tazminini talep edebilir.
Günümüzde en çok tercih edilen yüz ve burun estetiği ameliyatlarının yanı sıra karın germe, yağ aldırma ve botoks uygulamalarını yapan genel cerrah ve estetik cerrahi uzmanı seçilirken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Yeni bir hekim seçerken estetik uygulama öncesinde özel tıp kurumu ya da adli tıp kurumundan sorunlu bir davası olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca estetik ameliyatı öncesinde hastanın iç hastalıkları ya da herhangi bir alerjik hastalıkların olup olmadığı bilinmeli ve bu doğrultuda bir çözüm üretilmelidir.
