Gelişen teknoloji ve iletişim ilerlemeleri neticesi, sosyal medya mecralarının ve internet sitelerinin kullanımı da oldukça yaygınlaşmış durumda bulunuyor. Bu tür ortamlarda karşılaşılabilecek hukuksuzlukların ve işlenen suçların tespitinde, delillendirilmesinde ve ispatlanmasında ise “E-Tespit” oldukça önem arz ediyor.
Bu yazımızda, elektronik ortamlardaki suçların tespitinde başvurulabilecek e-tespit nedir, e-tespit nasıl yapılır ve yararları nelerdir konularına değineceğiz…
E-Tespit Nedir?
Gerçekleştirildiği anda veya istenen zaman aralığında, değişme olmadan saklanması ve kayıt altına alınması istenen, internet ortamındaki verilerin, yetkili olan kişilerce tespit edilerek belirlenmesine kısaca e-tespit denilmektedir.
Sosyal medya ve internet ortamlarının kullanımının olduka yaygınlaşması nedeniyle, adı geçen ortamlarda işlenilen suçların sayısında da önemli derecede artış gerçekleşmiştir. Buna bağlı olarak, internet ortamında işlenilen suçların tespitinin ve delillendirilmesinin zorluğu da ayrıca bir problem olarak öne çıkmaktadır. Bütün bu tespit ve delillendirmede ki zorluğun çözüm yollarından başlıcası ise e-tespit işlemidir.
E- Tespit İşleminin Gerekliliği
İnternet üzerinden işlenen suçlarda, bu suçların tespiti amacı ile site linkini alma, ekran görüntüsünü kaydetme gibi yollar ile delil toplanmaya çalışılsa da hukuki sürecin başlamasına dek, suç teşkil edebilecek içeriklerin ilgili siteden ya da sosyal medya ortamından kaldırılması ya da sitenin kapatılması gibi uygulamalar söz konusu oluyordu. Bu nedenle işlenen bir suçun delillendirilmesinde ve ispatında da büyük zorluklar yaşanabiliyordu.
E-tespit uygulamasının başlaması ile birlikte, yukarıda sayılan zorluklar ve sıkıntılar önemli ölçüde engellenmiş ve bu yolla işlenen suçların kayıt altına alınabilmesinde ve delillendirilmesinde e-tespit önemli bir rol üstlenmiştir.
E-Tespit’e İlişkin Yasal Mevzuat Nedir?
E-tespit işlemlerinin yapılabilmesindeki temel mevzuat 1512 sayılı Noterlik Kanunu’na 2014 yılında eklenen 198/A maddesinde yer alan düzenlemedir. Bu düzenleme uyarınca elektronik ortamda yer alan görüntü, belge ve video gibi her türlü verinin tespiti noterler aracılığı ile yapılabilmektedir.
Noterlik Kanunu’nda yer alan bu düzenlemenin nasıl uygulanacağına dair 11 Temmuz 2015 tarih ve 29413 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik” ise, uygulamanın detaylarını belirlemiştir.
E-Tespit Nasıl Yapılır?
Tespit edilmesi istenen veri eğer bir donanımda bulunuyorsa, tespit işlemi malikin veya zilyedin rızası ile noterlikte ya da mahallinde yapılabilir.
Ancak tespit edilmesi istenen veri internet ortamında yer alıyorsa, tespit işlemi TNBBS (Türkiye Noterler Birliği Bilişim Sistemi) kullanılmak suretiyle yapılır. Öncelikle yapılması gereken işlem, Türkiye Noterler Birliği’ne ait http://portal.tnb.org.tr linkinde bulunan e-hizmetler bölümündeki e-tespit sekmesi üzerinden gerçekleştirilir ve buna dair evraklar alınır. Daha sonra alınan bu evraklar noter tarafından onaylanır ve böylece veri tespit edilmiş olur.
Bu işlem hakaret, tehdit, şantaj, taciz gibi internet üzerinden sık işlenen suçlar olmak üzere online gerçekleşen tüm suçların delillendirilmesinde ve suç oluşturmasa dahi özel hukuk ilişkilerinin (örneğin boşanma davalarında ispat aracı olarak) ispatında de son derece önemli bir yol ve dahi gerekliliktir.
E-Tespit Ücreti Nasıl Belirlenir?
Nihayetinde, e-tespit işlemi sonucunda internet ortamındaki veriler Türkiye Noterler Birliği Sistemi üzerinde kayıt altına alınır. Bu kapsamda sistem kullanılarak, e-tespit kullanılarak çıkarılan belgeler, görüntü sayısı ile indirilmiş ise yani mevcutsa dosyaların büyüklüğü göz önüne alınarak, o yıl için geçerli olan noterlik tarifesi üzerinden ücretlendirilir.