Eski medeniyetlerde yüzyıllardır “ interkom sipariş sistemi gibi endüstride mihenk taşı sayılabilecek çözümleri icat etti. Fast food zincirleri bugün hala varlıklarını sürdüren küresel birer güç merkezlerine dönüştü.
10. Burger King
Fast Food nedir sorusunun ilk akla gelen cevabı şüphesiz ki Burger King . Özellikle ülkemizde fast food yiyecekler denildiğinde akla ilk gelen marka olan Burger King, 1953 yılında Florida Jacksonville’de Keith J. Kramer ve Matthew Burns tarafından Insta-Burger King adıyla kuruldu. Kramer ve Burns, burgerlerini pişirmek için kullandıkları Insta-Broiler makinelerinden sonra yeni restoranlar için Insta-Burger King adını seçtiler. Kramer ve Burns kısa sürede bayilikler vermeye başladı ve tüm bayiliklerin Insta-Broiler makinesini kullanmalarını şart koştu.
Insta-Burger King iki yıl içinde hızla büyüdü, ancak başarıya rağmen finansal sıkıntılarla karşı karşıya kaldı. Şirket mücadele etmeye devam ederken, Miami’de bulunan bayiler David Edgerton ve James McLamore şirketi satın aldı ve 1959’da Burger King olarak yeniden adlandırdı. Edgerton ve McLamore, Burger King’e özgü olan pek çok özelliğinden sorumludur. Insta-Broilers makinelerinin etlerin suyunu damlattığını anladıktan sonra bugün kullanılan alev broiler makinesini icat ettiler. Edgerton ve McLamore aynı zamanda zincirin maskotunu da 1955’te yarattı ve McLamore 1957’de Whopper’ı icat etti. Bugün Burger King, dünyanın en büyük fast-food burger zincirlerinden biri ve dünya çapında 15.000’den fazla lokasyona sahip. Her yıl milyar dolar üzerinden kazanç elde ediyor.
Avustralya’daki tüm Burger King restoranlarına Hungry Jack’s denmekte. Çünkü Burger King ülkeye girmeye karar verdiğinde Adelaide’daki bir yiyecek dükkanı tarafından Burger King adı zaten markalaştırılmıştır. Avustralya’da bulunan ana bayinin sahibi Jack Cowin, Burger King tarafından kendisine gönderilen isim listesinden Hungry Jack’s adını seçti.
9. Sonic
Dünyanın En Eski 10 Fast Food Markaları listemizin ikinci sırasında Sonic yer alıyor. Sonic 1953 yılında, II. Dünya Savaşı sırasında ABD Ordusunda görev yaptıktan sonra Oklahoma’nın Seminole kentindeki hayatına geri dönmeye çalışan Troy Smith tarafından kuruldu. Smith, burayı açmadan önce süt ve ekmek dağıtımcısı olarak çalıştı. Kısa süre sonra yemek dağıtmaya başladı ve böylece Troy’s Pan Full of Chicken adlı bir fast food restoranı kurdu. 1953’te Smith bir değişikliğe gitti ve Sonic’den önceki isim olan ve bir bira standına da sahip Top Hat adını aldı.
Başlangıçta, müşteriler siparişlerini vermek için Top Hat ’ın sipariş verilen kısmına kadar yürümek zorunda kaldılar ancak Smith, Louisiana’da gördüğü hoperlör sistemini kurdu. Smith daha sonra bu işi arabalara servis vermek için bir yer kiraladı ve böylece bugünün Sonic’i yaratılmış oldu. 1956’da Smith, yemek restoranından etkilendiği bir girişimci olan Charles Woodrow Pappe ile tanıştıktan sonra Top Hat için bayilikler vermeye başladı. Top Hat’ın zaten daha önceden açılmış olan ticari bir marka olduğunu öğrendikten sonra, Smith ve Pappe 1959’da zincirin adını Sonic olarak değiştirdi. O zamandan beri Sonic, 45 eyalette 3.600’den fazla noktada hizmet vermekte.
Geleneksel bir franchise ücreti almak yerine, Troy Smith ve Charles Pappe, Sonic’in logosunun bulunduğu her torba başına 1 penny ve hamburger başına da 2 cent kar etti.
8. Jack In The Box
Jack In The Box , 1951 yılında San Diego’da Robert O. Peterson tarafından kurulmuştur. Peterson, Topsy’s Drive-In adında küçük bir restoran zincirine sahipti. 1940’ların sonunda, Peterson’nun restoranlarında ilk Jack In The Box logosunun da bulunduğu sirk dekoru vardı.
Jack In The Box , Peterson’nun 1947’de kullanım haklarını George Manos’tan aldığı interkom sistemini kullanan ilk restoranlardan biriydi. Peterson, bu dahili telefon sistemini geliştirdi ve bugün ilk kez hızlı yemek kullananlar tarafından kullanılan ilk iki yönlü dahili telefon sistemini kurdu. Gelecek on yıllar boyunca, Peterson Jack In The Box’ı genişletti ve 1968’de şirketi Ralston Purina Co’ya sattı. Ralston Purina da sonrasında bayilikler vermeye başladı ve 1970’lerin sonunda zincirin toplam 1000 lokasyonu vardı. Bugün Jack In The Box, Apollo Global Management’a aittir ve ilginç maskotunun yanında insanların isteklerini hedefleyen çok çeşitli yemekleri ile tanınmaktadır.
Jack In The Box’ın bir logosu olmasına rağmen (mağazanın çatısının üstündeki palyaço), bugün bildiğimiz logosuyla ilk çıkışını 1995 yılında yaptığı reklamla sağladı.
7. Dunkin’ Donuts
Dunkin’ Donuts’ın temelleri 1948 yılında William Rosenberg tarafından Massachusetts’te Open Kettle adında bir donut ve kahve restoranı açılmasına dayanıyor. İki yıl sonra, şirket yöneticileriyle beyin fırtınası yaptıktan sonra Rosenberg, restoranı Dunkin’ Donuts olarak yeniden adlandırmaya karar verdi. Dunkin’ Donuts dünyadaki en eski fast-food zinciridir.
Rosenberg’in hedefi “modern ve kaliteli mağazalarda“ en taze, en lezzetli kahve ve çörekleri hızlı bir şekilde yapmaktı. Dunkin’ Donuts bir anda başarılı oldu ve 1955’te Rosenberg franchise şubeleri açmaya başladı. Şirket 10 yıl içinde 100 lokasyona ulaştı ve o zamandan beri büyüme konusunda hiç hız kesmedi. Zamanla kahvaltı sandviçleri gibi başka yiyecekler de satmaya başladı. Genişleyen bir menüye sahip olduğu için, Dunkin’ Donuts şu anda kendisini sadece Dunkin’ olarak yeniden markalaştırıyor. Bugün 46 ülkede 12.400’den fazla Dunkin’ Donuts restoranı bulunuyor.
6. In-N-Out Burger
Bu listedeki tüm fast-food zincirlerinden hiçbiri, In-N-Out Burger kadar büyük bir müşteri kitlesine sahip değil. Zincirin popülerliği, bulunduğu bölgeye bağlılığından kaynaklanmaktadır. In-N-Out, franchise vermez ve hiçbir zaman Amerika Birleşik Devletleri’nin Batı yarısı dışındaki yerlerde restoran açmaz (Kaliforniya, Arizona, Nevada, Utah, Teksas ve Oregon). In-N-Out aynı zamanda aile değerlerini ortaya koyuyor ve deneyen neredeyse herkes tarafından sevilen basit ama kaliteli yemekler sunuyor.
In-N-Out, 1948 yılında California’daki Baldwin Park’ta Harry ve Esther Snyder tarafından kuruldu. Snyder’lar, Kaliforniya’daki türünün ilk örneği olan bir hamburger standı olarak In-N-Out’u kurdular. Tarihinin çoğunda, In-N-Out Snyder ailesine ait oldu. 2006’da Esther Snyder’ın ölümünün ardından bir kaç yıl boyunca aile üyesi olmayan kişiler şirketin başkanlığını yaptı. Ancak, In-N-Out sonrasında yine bir Snyder ailesinin mensubu, Ester ve Harry’nin torunu olan Lynsi Martinez tarafından kontrol ediliyor.
In-N-Out’un ambalajında, Snyder ailesinin Hıristiyan inancının bir yansıması olarak, İncil’den alıntılar bulunur. Bu uygulama 1980’lerde şirketi devralan Harry ve Esther’in oğlu Rich Snyder tarafından başlatıldı.
5. Dairy Queen
Dairy Queen muhtemelen donmuş ürünleri, özellikle de kendine ait bir lezzet olan Blizzard ile daha iyi tanınmaktadır. Ancak zincir ayrıca tavuk, patates kızartması ve hamburger de dahil olmak üzere sıcak yiyecekler de satmaktadır. Bununla birlikte, Dairy Queen ilk olarak 1938’de kurucusu John Fremont McCullough ve oğlu Alex tarafından icat edilen soft-cream dondurmasını satmıştır.
Başlangıçta, McCullough bu dondurmayı arkadaşının Sherb Noble adlı dondurma dükkanından sattı. 1940’ta McCulloughs ve Noble, Illinois Joliet’de ilk Dairy Queen’i açtılar. 1950’ler boyunca Dairy Queen, Dilly Bar da dahil olmak üzere ikonik bir menü sundu. Bugün, Dairy Queen’in dünyanın dört bir yanında binlerce şubesi var.
Dairy Queen’in soft-cream dondurma külahlarının tepesindeki küçük kıvrım, şirket tarafından tescillidir.
4. McDonald’s
Ray Kroc, McDonald’s’ı 1955’te tek başına kurduğunu söyleyerek Richard ve Maurice McDonald’s adlarını yani diğer kurucuları ortadan kaldırmaya çalışır. McDonald kardeşler ilk restoranlarını 1940 yılında San Bernadino, California’da açtılar. McDonald’s bugün burgerleri ile ünlü olmasına rağmen, kardeşler aslında yavaş pişirilmiş barbekü sandviçleri sattılar. Ancak sonunda hamburger de satmaya başladılar ve 1947’de kârlarının çoğunun hamburgerlerinden geldiğini fark ettiler.
McDonald’s , sadece hamburger, çizburger, patates cipsi, kahve, alkolsüz içecekler ve elmalı turta içeren bir menüye sahip yeni bir restoran açmak için kendi restoranlarını kapattı. Cipsler ve turtalar ertesi yıl patates kızartması ve milkshake ile değiştirildi. Konseptleri bir başarıydı ve 1950’lerin başında, Güney Kaliforniya’da birkaç McDonald’s restoranı kuruldu. Ray Kroc, 1955’te McDonald’s’ın bir bayisi oldu ve sonunda McDonald kardeşleri şirketten ve restoran endüstrisinden tamamen çıkardı. Bu yüzden Kroc, McDonald’s’ın gerçek kurucusu olmasa da, bugünkü küresel haline ulaşmasında büyük rol oynamıştır.
McDonald’s’ın ikonik sarı M harfi, mimar Stanley Clark Meston ve asistanı Charles Fish tarafından tasarlandı ve 1953 yılında Phoenix, Arizona’da açılan McDonald’s mağazası bu logonun kullanıldığı ilk mağaza oldu.
3. KFC
KFC, dünyanın ilk fast-food tavuk zinciri restoranıdır ve 1930’da Harland Sanders’ın yolculuk yapan acıkmış kişilere o zaman sahip olduğu benzin istasyonundan yiyecek satmasıyla ortaya çıkar. İşler arttıkça, Sanders caddenin karşısındaki benzin istasyonunu almaya karar verdi çünkü orası yoldan çok daha iyi bir şekilde görünüyordu. İkinci istasyon bir restorana dönüştürüldüğünde, Sanders kızarmış tavuk satmaya başladı ve tarihteki yerini almak için ilk adımı da bu şekilde attı.
Kızarmış tavuğun pişirilmesi çok uzun sürdüğü için, Sanders tavuğu daha hızlı hazırlamanın bir yolunu aramaya başladı. 1939’da ilk ticari düdüklü tencereler piyasaya sürüldü ve Sanders bir tane aldı ve onu bir fritöze dönüştürdü. Sanders, kızarmış tavuk için pişirme yönteminde devrim yaptı ve içi sulu kalan ve dışı gevrek olan daha fazla sayıda tavuk üretebildi. Ertesi yıl, Sanders 11 orijinal baharat ve şifalı bitkinin kullanım patentini de aldı. Bugün KFC, satış oranlarına göre McDonald’s’dan sonra dünyanın ikinci büyük fast food zinciridir.
Albay Sanders bilinenin aksine gerçek bir albay değil. 1939’da Vali Rudy Laffoon, devletin mutfağına katkılarından dolayı onu onursal olarak Albay yaptı.
2. White Castle
A&W bir bira satıcısı olarak açılmasından dolayı birçok kişi White Castle ‘ı dünyanın ilk gerçek fast-food restoranı olarak görüyor. White Castle, 1921 yılında Kansas’ın Wichita kentinde Billy Ingram ve Walter Anderson tarafından kuruldu. White Castle en başından itibaren hamburger sattı, bu yüzden kesinlikle dünyadaki en eski fast-food burger zinciri. Ayrıca pizza satışı da bulundurduğu bilinmektedir.
Her ne kadar Anderson zaten hamburger standları işletmede deneyim sahibi olmuş olsa da, Ingram ve o White Castle ‘ı kurmaya karar verdiklerinde, Amerikalılar onlar gibi hamburgere takıntılı değildi. Aslında, birçok insan burgeri güvensiz ve istenmeyen bir yiyecek olarak görüyordu. Halkın algısını değiştirmeye yardımcı olmak için Anderson ve Ingram, ilk White Castle restoranlarının temiz ve sağlıklı olduğundan emin oldu. Ayrıca çalışanlarının bakımlı olmasına da dikkat ettiler. Anderson ve Ingram’ın eklediği bir diğer yenilikçi dokunuş da sığır eti müşterilerini tam olarak görebilmekti. Tüm fikirleri işe yaradı ve White Castle birkaç yıl içinde bölgede genişlemeye başladı.
White Castle , bu listedeki diğer zincirlerin bir kısmına kıyasla nispeten daha küçük kalıyor, çünkü hiçbir zaman bayilik vermedi ve tüm yerler şirkete ait kaldı.
1 – A&W
A&W kökleri 20 Haziran 1919’a kadar gidiyor. Roy W. Allen, Kaliforniya Lodi’de bir kök bira satış yeri açtı. Allen, ürettiği biranın yapılışını bir eczacıdan satın aldı ve içeceği yerel olarak düzenlenen I. Dünya Savaşı kahramanlarının buluşmasıyla da çakışan bir partide, sıcak bir yaz gününde tanıtmaya karar verdi.
Allen’ın kök birası kısa sürede ünlü oldu ve iki yıl sonra, bölgeye ek kök birası standı açmak için gelen Frank Wright ile ortaklık yaptı. Bu süre zarfında, Allen ve Wright, soyadlarının ilk harfleri olan A&W adını standlara yazdılar. Başarıları devam ederken, Allen ve Wright, 1925’te A&W bayillikleri satmaya karar verdiler. Bu, A&W’yi dünyadaki en eski fast-food zinciri yapıyor. Zaman içinde A&W menüsünü genişletti ve burger, sosisli sandviç, peynirli sandviç ve diğer tipik fast food yiyecekleri eklendi.
A&W , ilk uluslararası merkezini 1956’da Winnipeg Manitoba, Kanada’da açtı. Restoran zincirinin artık dünyanın dört bir yanında şubeleri mevcut.