Hadron çarpıştırıcı hakkında 2013 yılında çok sık haberler yapılmaktaydı. Cern’de yapılan çalışmada elektronların çarpıştırılması gerçekleştirilecekti. 27 Km uzunluğundaki bu çarpıştırıcıya rakip olacak 100 Km uzunluğundaki yeni Hadron Çaprıştırıcı için hazırlıklar yapılıyor. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nden gelen bu haber bilim dünyasında büyük bir ilgi gördü.
İsviçre ve Fransa sınırına kurulan Cern, dünyada inşa edilmiş en büyük fizik laboratuarı olarak biliniyor. Bu laboratuarda evrenin atom yapısının incelenmesi adına birçok deney yapılıyor. Elektronlar çarpıştırılmaya çalışılıyor ve evrenin başlangıcının sırrı çözülmeye çalışılıyor.
Bu fizik laboratuarı ismini en çok Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ile duyurdu. Bunun gibi deneylerle ve özellikle bu deneyle bilim dünyasına çok önemli katkılar sağladı. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) şimdi ise devasa bir projeye hazırlanıyor. 27 kilometre uzunluğundaki çarpıştırıcıyı geride bırakacak 100 kilometre uzunluğundaki yeni bir çarpıştırıcının inşası gündemde.
21 Milyar Euro maliyet ile gerçekleştirilecek olan yeni projenin tamamlanması için 2038 yılı işaret edildi. O tarihe kadar şuan ki çarpıştırıcı ile fizik deneyleri yapılmaya devam edilecek. Hali hazırdaki çarpıştırıcının kullanıma açılım tarihi ise Mayıs 2021 olarak belirtildi. 2024 yılına kadar kullanıldıktan sonra tekrar bakım amaçlı kapatılacak. Bakımları tamamlandıktan sonra 2027 yılında tekrar kullanıma açılacak.
Yeni Hadron Çarpıştırıcı ile Yeni Çalışmalar da Yapılabilecek
Yeni Hadron Çarpıştırıcısı eskisinin 5 katı uzunluğunda olacak. Bu uzunluğunun avantajını kullanacak olan bilim insanları, daha ivmeli elektron çarpıştırmaları gerçekleştirebilecek. İnşası için hazırlıkları yapılan çarpıştırıcının 2038 yılında inşasının bitmesi hedefleniyor, 2050 yılında ise deneylere başlanabilecek. Yeni deneyler sırasında mevcut çarpıştırıcının 6 katından daha fazla kuvvet ile atomlar çarpıştırılabilecek.
Farklı çalışmalara da olanak sağlayacak yeni projede Higgs Bozonu adı verilen yeni çalışmalar da gerçekleştirilebilecek. Higgs Bozonu adlı çalışma; elektronların ve pozitronların çarpıştırılması sonucunda gerçekleştirilmektedir.
Yeni Çarpıştırma Projesi Tepkiler Alıyor
CERN tarafından gerçekleştirilecek olan yeni çalışmalar bilim dünyasının bir kesimi tarafından tepki ile karşılandı. Gerçekleştirilmesi planlanan projenin çok büyük riskler içerdiği bazı bilim insanları tarafından dile getirildi.
Ayrıca çok büyük bir maliyet harcandığı ve bu maliyetin büyük bir kayıp olacağı söyleniyor. Yapılacak olan çalışma ile maliyetin çıkarılabileceğini düşünmeleri konusunda yanılacakları söylendi ve yatırımların karşılığının alınmayacağı dile getirildi.
Yeni çalışma hakkında Frankfurt İleri Araştırmalar Enstitüsü’nde görevli bilim insanı Sabine Hossenfelder bazı açıklamalarda bulundu. Yeni hadron çarpıştırıcısı hakkında konuşan bilim insanı;
“ Bu projeyle beraber onlarca milyar euroluk rakamlardan bahsediliyor. Bence bilim dünyası şu an bu denli geniş yatırımlı bir araştırmayı yürütebilecek kapasitede değil. Bazı kısımlarda bu projeyi sorumsuz buluyorum. Neden bu paraları, uluslararası küresel ısınmaya ya da salgın araştırmalarında kullanmıyoruz?”
İfadelerini kullanarak çekincelerini dile getirdi. Ayrıca bu projeye harcanacak para ile daha faydalı ve gerekli araştırmaların yapılabileceğini iletti.
CERN Deneyi Nedir?
Fransa ve İsviçre sınırına kurulan ve CERN ismi verilen laboratuarda insanlık tarihi için önemli deneyler yapılmaktadır. İçerisinde 3000 civarında personel bilim üzerine deneyler ve çalışmalar yürütmektedir. Bu deneylerden en önemlisi ise hadron çarpıştırmasıdır. CERN deneyi olarak da geçen bu çalışma ile evrenin varoluşu çözülmeye çalışılıyor.
Fiziksel bir deney olan CERN deneyi, insanlığın ve evrenin varoluşundaki gizemi çözmeye çalışıyor. Evrenin oluşumu hakkında bilimsel veriler elde edilmesi adına büyük bir çalışma yürütülüyor.
Hadron Çarpıştırıcı Nerede?
Hadron çarpıştırıcı nerede diye aratanlar aslında Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi yani CERN nerede sorusuna cevap arıyorlar. 27 kilometrelik proton, elektron çarpıştırmasının yapıldığı çarpıştırıcı Fransa ve İsviçre sınırında bulunmaktadır. Büyük hadron çarpıştırıcısı nerde (large hadron collider) diye merak ederseniz de onun da inşa edileceği yer yine aynı yerdir.
Hadron nedir?
Hadron kelimesini haberlerden veya araştırmalardan duymaktayız. Fakat hadron nedir bilen kişi sayısı fazla değildir. Hadron; fizikte bu kelimenin alanı güçlü bağlarla, etkileşimle bir arada bulunan tanecikler topluluğudur. Baryonlar ve mezonlar olmak üzere iki kola ayrılır. Baryonlara örnek olarak, proton ve nötron verilebilir. Pionlar ise mezonlara örnektir.