Son yıllarda daha da sıkça karşılaşılmaya başlayan bir kavram olarak mobbing iş yaşantısında yüz yüze gelinebilecek oldukça sıkıntılı durumlar doğmasına neden olabiliyor. Bu kapsamda mobbing kavramı içerisinde, belirli bir çalışanın hedef alınmak suretiyle huzurlu şekilde çalışmasının sistematik bir biçimde engellenmesi, yıldırılması, gözden düşürülmesine çalışılması, dışlanması, bezdirilmesi sonucunu doğuracak davranışlar sayılabilir.
Peki, çalışma yaşamını çekilmez hale getiren Mobbing karşısında yapılabilecekler nelerdir? Nereye ve nasıl başvuru yapılabilir, kanıtlanması için ne yapılmalıdır? İşte konuya dair tüm detaylar ve ayrıntılar…
Mobbing Nedir ?
En kısa ve genel tanımıyla “mobbing” iş yaşamında karşılaşılabilecek olan, çalışan kişiyi yani mağduru bezdirme kastı ile sistematik bir şekilde süregelen psikolojik, duygusal, fiziki ya da cinsel baskılar ve tacizlerdir. Bu baskı ve tacizler neticesi mağdurun işi bırakması tarzında iş hayatını olumsuz etkileyen durumlar doğabileceği gibi mobbing mağdurunun kişiliğinde, psikolojik durumunda ve sağlığında da zararlar oluşabilir.
Mobbing oluşturan eylemler , anlık karşılaşılabilecek diğer durumlardan ayıran en önemli özellik ise mobbing oluşturan eylemlerin sistemli şekilde ve süregelen halde uygulanmasıdır. Bu sistematik ve devamlı eylemler dışında anlık strese dayalı olarak iş yerinde oluşabilecek olumsuzluklar mobbing kavramı içinde değerlendirilmez.
Mobbing’de asıl amaç mağdurun yıldırılarak psikolojisinin bozulması ve duygusal, ruhsal ya da fiziksel sorunlar yaşanmasının sağlanmasıdır. Çoğu kez de nihai kasıt çalışanın sürdürdüğü işini bıraktırmaktır.
Mobbing iş yerinde gerçekleşebileceği gibi iş görülen her yer ve alanda da karşılaşılabilecek olumsuz davranış şekilleri olarak ortaya çıkar.
Mobbing Sayılabilecek Eylemler
Mobbing olarak sayılabilecek bazı halleri mağdura lakap takma, azarlama, iftirada bulunma, hakkında söylentiler çıkarma ve yayma, çalışılan ortamda tecrit etme, yok sayılma, mağdurun işini yaptırmasının zorlaştırılması, görmezden gelme, uygunsuz şakalara maruz bırakma, kaba, incitici ve kırıcı sözlerle rencide edilme, statüsü ile uyuşmayacak ve iş düzenini bozacak işler verilmesi, iş yerinin ya da alanının devamlı değiştirilmesi, psikolojik ya da cinsel baskı oluşturacak eylemlerde bulunması gibi eylemler olarak sayabiliriz.
Ancak bu sayılanların dışında da mağduru bezdirmek kastı ile yapılacak her türlü hareket mobbing kapsamında değerlendirilebilir. Kısaca mobbing insan onur ve saygınlığı ile bağdaşmayan ve bunları zedeleyen davranışlardır.
Mobbing iş veren ya da üst konumda bulunan amirden kaynaklanabileceği gibi iş yerinde çalışanların birbirlerine karşı eylemleri ile de oluşabilir. Yine bir grup çalışan bir kişi üzerinde de mobbing anlamında baskı oluşturabilir.
Maruz Kalınan Mobbingin Kanıtlanması İçin Yapılabilecekler
https://www.youtube.com/watch?v=Lw4lSttdKwg
İş yaşamında mobbingin ispatı konusu yaşanan olayın şartları ve işin kapsamına göre değişkenlik gösterebileceği gözden kaçırılmamak suretiyle başlıca yapılabilecekler şu şekilde sayılabilir;
Mağdurun yani çalışanın saygınlığını, itibarını, iş yerindeki pozisyonunu zedeler niteliğe sahip yazışmaların örneği alınmalıdır.Mağdurun yaşadığı olaylara tanık olanlar varsa bunların bildirilmesi gerekir.Psikolojik ya da fiziksel sıkıntı yaşayan mağdur bunu doktor raporu ile belgelendirmelidir.Mağdur, kendisine yapılan mobbing olarak nitelenebilecek eylemleri, tarihleri ve olayı görenleri de içerecek şekilde not etmelidir.Mağdur, mobbing unsuru içeren bir şirket yazışması, sms, whatsapp mesajı, e-posta, sosyal medya yazışmaları gibi deliller varsa kayıt etmelidir.Mesai saatleri dışında aramalar, çalışma alan ya da yerinin sıklıkla değiştirilmesi, mağdurun gerekçesiz olarak ikamet ettiği yerden uzak yerlerde özellikle görevlendirilmesi, iş sıklığının arttırılması gibi hususlarda mobbingin varlığına işaret olabilir.
Mobbing Eylemleri Konusunda Yasal Dayanak
Türk Borçlar Kanunu 417. Maddesinde
“İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür”
düzenlemesine yer verilmiştir.
Mobbing Karşısında Yapılabilecekler
Öncelikle mobbing oluşturan eylemler ayrıca suç teşkil edebilecek nitelikte ise (Örneğin Türk Ceza Kanunu madde 117 kapsamında iş ve çalışma hürriyetinin ihlali, yine Türk Ceza Kanunu madde 122 kapsamında nefret ve ayrımcılık, madde 123 kapsamında kişilerin huzur ve sükununu bozma, madde 125 kapsamında hakaret gibi suçlar da mobbing eylemleri ile birlikte oluşabilir) ilgili adli makamlara başvurularak cezai soruşturma başlatılması için başvuru yapılabilir.
Mobbinge dayalı olarak İş Kanunu madde 24/2 kapsamında haklı neden ile iş sözleşmesi feshedilerek kıdem ve ihbar tazminatları da alınabilir.Kişilik hakları ihlal edilen mağdur şartları oluşmuş ise mobbinge dayalı olarak maddi ve manevi tazminat davası açabilir.Yine mağdur şartları oluşmuş ise eşit davranma ilkesine aykırılık nedeni ile de İş Kanunu madde 5 kapsamında tazminat talep edebilir.