Türk resmi ve Türk ressamlar denildiğinde belki de ilk akla gelen isim Osman Hamdi Bey ve onun unutulmaz eseri Kaplumbağa Terbiyecisi. Bu yazımızda sizlere Osman Hamdi Bey ve Kaplumbağa Terbiyecisi isimli tablosu hakkında merak edilenleri sizlere aktaracağız.
Osman Hamdi Bey Kimdir?
30 Aralık 1842 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Osman Hamdi Bey, Türk Resminin en önemli temsilcilerinden biri olması yanında müzeci, arkeolog ve ayrıca Kadıköy’ün ilk belediye başkanı olarak Türk tarihinde yer edinmiştir.
Çok yönlü bir aydın olan Osman Hamdi Bey’in babası, Osmanlı Devletinde sadrazamlık makamına yükselmiş İbrahim Ethem Paşa’dır. Osman Hamdi Bey’de, babası İbrahim Ethem Paşa gibi Avrupa’da öğrenim görmüştür. Paris’te hukuk eğitimi yanında arkeoloji ve resim alanında da eğitim almıştır.
Osman Hamdi Bey, ülkemizin ilk ressamlarından biri olması yanında, aynı zamanda ilk Türk arkeolog olarak da kabul edilir. Kendisi gerek yasal mevzuatın oluşmasında ve gerekse de döneminde yapılan arkeolojik çalışmaların tümünün kontrolünü üstlenmesi ile, Osmanlı’da arkeoloji biliminin temellerini atmıştır. Osman Hamdi Bey, 1887 ile 1888 yılları arasında gerçekleştirdiği Lübnan Sayda Kral Mezarlığı kazıları ile dünya çapında tanınmış ve ünlü İskender Lahdi’ni gün yüzüne çıkarmıştır.
Osman Hamdi Bey’in Kurduğu Müzeler
Osman Hamdi Bey, bu özellikleri yanında çok sayıda kimse tarafından, çağdaş Türk müzeciliğinin de kurucusu kabul edilir. Kendisi İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin yirmi dokuz yıl boyunca müdürlüğünü yürütmüş ve bu müzeyi dünyanın saygın müzelerinden biri haline getirmiştir.
Yine Osman Hamdi Bey, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nin temelini oluşturan Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’ni de kurmuş ve yönetmiştir.
Osman Hamdi Bey’in Ünlü Eserleri
Bu çok yönlü faaliyetleri yanında Osman Hamdi Bey, Türk Resmi noktasında da öncü olmuş, figürlü kompozisyonu kullanan ilk Türk Ressam olmuştur. Kaplumbağa Terbiyecisi isimli ünlü tablosu yanında, “Silah Taciri”, “Arzuhalci”, “Kur’an Tilaveti”, “Şehzade Türbesinde Derviş”, “Mimozalı Kadın”, “İki Müzisyen Kız” ve “Kahve Ocağı” gibi tabloları ile de Türk Resmine benzersiz katkılar sunmuştur. Osman Hamdi Bey, 24 Şubat 1910 yılında İstanbul’da hayata gözlerini yummuştur.
Osman Hamdi Bey’in Ünlü Eseri: Kaplumbağa Terbiyecisi
Osman Hamdi Bey, bu çok ünlü eserinin iki versiyonunu çizmiştir. İlk versiyonu 1906 yılında çizmesinin ardından ikinci versiyonu da ufak farklılıklarla 1907 yılında tabloya aktarmıştır.
Bu ünlü tabloda, sakallı ve kırmızı uzun bir giysi giyen, yarı arkası dönük bir adam ile ayaklarının dibinde yaprak yiyen kaplumbağalar vardır. Ellerini arkasında birleştiren adamın elinde Mevlevi müziğinin en ünlü çalgısı olan “Ney” vardır, sırtında ise yine Mevlevi müziğinin temel çalgılarından olan “Nakkare” asılıdır.
Bu ünlü tablo birçok farklı şekilde yorumlanmıştır. Bu yorumlardan birinde, eğitilmesi en zor hayvanlardan biri olan kaplumbağalar ile uğraşan adamın, geri kalmış bir toplumun çağdaşlaşması için uğraşan yorgun bir adamı temsil ettiği öne sürülür.
Bir diğer yoruma göre ise tablodaki adam Osman Hamdi Bey’in kendisidir. Osmanlı döneminde birçok kurumu kurmak ve yönetmekle görevlendirilen Osman Hamdi Bey’in çevresindeki kaplumbağalar ise Osman Hamdi Bey’in vizyonuna uyum gösteremeyen astlarıdır ve sadece yemeğe ulaşmaya çalışmaktadırlar. Bu yoruma göre, Osman Hamdi Bey, yanında çalışan ve kendisine uyum gösteremeyenleri bu resim ile hicvetmiştir.
Yine bazı diğer yorumlara göreyse, tabloda düşünceli bir şekilde resmedilen adamın, son derece zor bir mesele olan kaplumbağaların eğitimini ney ve nakkare ile yapmaya çalışması, değişime karşı direnen bir topluluğun sanat yolu ile aydınlatılmasına vurgu yapmaktadır.
Kaplumbağa Terbiyecisi Nerede Sergileniyor?
Bu ünlü tablonun ilk versiyonu (1906 yılında yapılan) halen Pera Müzesi içinde sergilenmektedir. Tablonun değerinin günümüzde 7 – 10 milyon dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Kaplumbağa Terbiyecisi tablosunun ikinci versiyonu (1907 yılında yapılan) ise Belma Simavi koleksiyonunda bulunmaktadır. Bu versiyonun değerinin ise 2 milyon dolar civarında olabileceği ifade edilmektedir.