Boşanma sonrası çocuğun velayeti kendisine verilen anne kendi soyadını çocuğuna verebilir mi ? Söz konusu olayı yasal mevzuatımız ve Yüksek Mahkeme kararları ile inceleyecek ve başvuru usulü hakkında bilgiler vereceğiz. İşte konuya ilişkin tüm detaylar…
Çocuğun Soyadı Konusunda Yasal Mevzuat
Çocuğun soyadı konusunda, Türk Medeni Kanunu 321. maddesi düzenlemesine göre
“Çocuk, ana ve baba evli ise ailenin; soyadını taşır”
hükmü getirilmiştir ve halen daha yürürlüktedir.
2525 sayılı Soyadı Kanunu’nun 4/2 maddesi düzenlemesi olan “Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği soyadını alır” hükmü ise Anayasa Mahkemesinin 08.12.2011 tarih ve 2011/165 sayılı kararı ile iptal edilmiş ve bu mevzuat hükmü, geçerliliğini yitirmiştir.
Anayasa Mahkemesinin Konuya Yaklaşımı
Yine Anayasa Mahkemesi 25.06.2015 tarih ve 2013/3434 sayılı kararında ise, bireysel başvuru yolu ile önüne gelen olayda boşanma sonrası velayet hakkına sahip olan annenin, çocuğuna kendi soyadını verme talebinin mahkemece reddedilmesi olayında anneyi haklı bulmuştu.
Anayasa Mahkemesi bu kararına gerekçe olarak ise kadın ile erkeğin evlilik sürecinde ve daha sonra evliliğin sona ermesi durumunda, eşit sorumluluk ve haklara sahip olmaları gerekliliğine ilişkin uluslararası sözleşme hükümlerine vurgu yaparak, eşlerin sorumluluk ve hakları bakımından aynı hukuksal konumda olduklarını belirtti ve yeniden yargılama için dosya ilgili mahkemeye gönderildi.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararı
Konuya dair emsal teşkil edecek karar ise Yargıtay 2. Hukuk Dairesi tarafından verildi. Dairenin 09.04.2018 tarih ve 2018/4719 Karar sayılı bozma ilamında, boşanmış kadının velayeti kendisinde olan çocuğuna kendi soyadını verebileceğini beyan etti.
Bu karar uygulamaya yön verebilecek emsal bir karar niteliğinde bulunuyor. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi bu kararında çocuğun üstün yararı ilkesine atıf yaparak, hüküm kurdu.
Yargıtay’ın bu son kararına konu olayda, boşanarak velayetini aldığı çocuğun soyadının değiştirilmesi talebinde bulunan kadın, çocuğunun eğitim hayatında ve günlük işlemlerde farklı soyadı nedeniyle zorluk yaşadığını, annesi olduğunu belgelemek için nüfus kayıt örneği ibraz etmek zorunda kaldığını beyan ederek mahkemeden çocuğa kendi soyadının verilmesini talep etmişti. Yine babanın ortak çocuklarına ilgisiz olduğunu, uzun süredir görüşmediğini, çocuğun annesi ile kendi soyadının farklı olmasından rahatsızlık duyduğunu beyan etmişti.
Talebi karara bağlayan Aile Mahkemesi ise Türk Medeni Kanunu 321. Maddesine atıf yaparak, evlilik birliği inde doğan çocuğun babanın soyadını aldığını, velayet hakkına dayanarak soyadının değiştirilmesinin yasa düzenlemesi karşısında mümkün olmadığı gerekçesi ile talebi reddetti.
Kararı istinafa götüren annenin bu talebi de Bölge Adliye Mahkemesince ret edildikten sonra, anne konuyu temyiz yolu ile Yargıtay’a taşıdı.
Yargıtay “ Engelleyici Bir Yasal Düzenleme Yok ” Dedi
Yargıtay konuya ilişkin emsal teşkil edecek kararında, benzer bir konuda yukarıda değindiğimiz Anayasa Mahkemesi tarafından verilen 2015 tarihli kararı da hatırlatarak boşanmış kadının velayeti kendisinde olan çocuğuna kendi adını verebilme hakkı olduğunu beyan etti.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 09.04.2018 tarihli bu kararında, babanın çocuğa ilişkin ilgisiz olduğuna ve çocuğun annesinin soyadını taşımak istediğine dair tanık beyanları olduğu, çocuğun annesi ile aynı soyadını taşımasının üstün yararına uygun olabileceği, velayet hakkı kapsamında çocuğun soyadının belirleme hakkı bulunduğu, bu konuda engelleyici yasal bir düzenleme bulunmadığı gerekçeleri ile Aile Mahkemesi’nin kararını bozdu.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi tarafından verilen ve daire başkanı Ömer Uğur Gençcan tarafından da “tarihi bir karar” olarak nitelendirilen bu emsal karar ile birlikte artık eşinden boşanmış kadının, velayeti kendisinde bulunan ortak çocuklarına kendi soyadını verebilme imkanı da doğmuş oldu. Peki başvuru hangi mahkemeye ve nasıl yapılacak?
Başvuru Hangi Mahkemeye Nasıl Yapılacak?
Boşanma sonucu velayeti anneye verilen çocuğun annesinin soyadını alabilmesi için dava açılarak soyadı değişikliğinin talep edilmesi gerekir. Bu konuda davaya bakma görev ve yetkisi Aile Mahkemesidir.
Açılacak bu dava konusunda ise bir süre sınırlaması bulunmamaktadır. Velayet hakkına sahip olan anne, velayetin devam ettiği süre boyunca bu davayı açma hakkı bulunur.
Ancak, çocuk reşit olduğunda soyadının değişmesi için davanın bizzat kendisi tarafından açılması gerekir.
