Türk Hukuk Sistemi içerisinde evlilik ile beraber 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 202. Maddesi uyarınca
“ kanuni mal rejimi” olarak “ edinilmiş mallara katılma rejimi” getirilmiştir.
Bu nedenle sözleşme yaparak aksini istemeyen eşler, evlilik birlikleri süresince edinilmiş mallara katılım rejimine tabidirler.
Bu sistemde evlilikten sonra eşlerin kazandıkları her tür mal, her iki eşin de ortak malı olarak kabul edilir. Boşanma sonrası mal paylaşımı da bu rejime göre yerine getirilir. Yani edinilmiş mallar eşler arasında pay edilir. Peki, evlilikte kanuni mal rejimi olan edinilmiş mallara katılımda, edinilmiş mal nedir? Kişisel mal nedir? Boşanma öncesi mal kaçıran eşe karşı başvurulabilecek hukuki yollar nelerdir?
Edinilmiş Mal Nedir?
Evlilik birliği süresince her iki eşin karşılıklı olarak dayanışması ve yardımı ile edindikleri mallar, “edinilmiş mal” olarak kabul edilir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) 219. Madde düzenlemesinde de
“Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir”
şeklinde tanımlanmıştır.
Kişisel Mal Nedir?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 220. Maddesinde ise, kişisel mal tanımlanmıştır. Buna göre, mal rejimi başlangıcı öncesinde eşlerden birine ait olan ya da sonradan miras yoluyla veya karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar, eşlerden biri için kişisel kullanıma yarayan eşyalar, manevi tazminat alacakları ile kişisel malların yerine geçebilecek değerler kişisel mal olarak kabul edilir.
Boşanma Süreci
Boşanma, en basit tanımı ile eşlerden biri ya da ikisinin birlikte başvurusu üzerine, hakim kararı ile evlilik birliğinin sonlandırılması durumudur. Bu süreç hem manevi hem de maddi açıdan sorunlar içeren bir dönemdir. Bu boşanma süreci içerisinde maddi bakımdan kayıplara uğramamak adına yasal hakların bilinmesi ve bunların yerli yerinde kullanımı da önem taşır.
Boşanma ile birlikte mal paylaşımı, nafaka tespiti, kusurlu taraf aleyhine maddi ve manevi tazminat gibi maddi konular özellikle çekişmeli boşanma davalarında eşler arasında önemli sorunların doğmasına neden olabilir. Bu süreçte karşılaşılması mümkün konulardan biri de, boşanma ile kanuni mal rejimine göre paylaştırılması gereken evlilik birliği içinde edinilmiş malların diğer eş aleyhine olarak bir eş tarafından muvazaalı işlemlerle kaçırılması durumudur.
Peki, maddi anlamda zarar görmemek için, boşanma öncesi mal kaçırma işlemlerine karşı başvurulabilecek hukuki yollar ve koruma önlemleri nelerdir?
Boşanma Sürecinde Mal Kaçırma Nasıl Engellenir?
Bir eş aleyhine diğeri tarafından gerçekleştirilen ve hukuka aykırı olan mal kaçırma maksatlı bağış, muvazaalı satış ve benzeri gizli anlaşmalı sözleşmelerin tespiti ve geçersizliğinin sağlanması hukuki davalar ile mümkündür. Mal kaçırma amacı ile yani diğer eşten mal kaçırmak için kötü niyetle taşınır ya da taşınmaz malların düşük değerle elden çıkarılması, bağışlanması, hileli ya da muvazaalı satışlara konu edilmesi gibi durumlarda yapılan bu işlemlerin geçersizliği mahkeme önünde ileri sürülebilir ve bu şekilde elden çıkarılmaları geçersiz kabul edilerek bu mallarında mal paylaşımına konu edilmesi sağlanabilir.
Bu dava konusu edilebilecek muvazaalı işlemlerde diğer eşin aleyhine hareket edilmesi ve işlemin kötü niyetle yapıldığının tespiti önem taşır. Bu hususların tespiti halinde yapılan hileli işlem iptal edilerek, söz konusu mal da paylaşıma dahil edilir.
Aile Konutu Şerhi
Aile olarak birlikte yaşam sürülen ortak konut üzerine aile konutu şerhi düşülmesi, bu konutun eşlerden birinin rızası dışında satışına karşı alınabilecek önemli bir tedbirdir. Bu kapsamda aile konutu şerhini eşlerden her biri diğerinden bağımsız olarak isteyebilir ve bu şerhin tapu kayıtlarına düşülmesini sağlayabilir.
Aile konutu şerhi düşülmüş ev üzerinde eşlerden biri, diğer eş tarafından verilen açık rıza bulunmadıkça, aile konutuyla alakalı kira sözleşmesini feshedemez ya da aile konutunu başkasına devredemez veya ortak aile konutu üzerinde hak sınırlaması yoluna başvuramaz. Aile konutu ve şerhi ile ilgili ayrıntılı bilgiye sitemizde 06.03.2020 tarihinde yayınlanan “Aile Konutu Üzerinde Eşlerin Hakları ve Bilinmesi Gerekenler” başlıklı yazımız üzerinden erişebilir ve ayrıntılı olarak inceleyebilirsiniz.
Muvazaalı ve Hileli İşlem ve Satışlar Yönünden Dava
Aile konutu şerhi konulmaz taşınmaz haricinde kalan taşınmaz ya da diğer taşınır mal varlıkları noktasında ise bu malların muvazaalı ya da hileli işlemler ile elden çıkarıldığı ve kötü niyetle hareket edildiği iddiaları, boşanma davası ve mal paylaşımını yapacak Aile Mahkemesi nezdinde daima delilleri ile birlikte öne sürülebilir.
Bu talepler üzerine, iddiaların ciddiyeti de göz önüne alınarak mal paylaşımı yapılana dek devirlerinin engellenmesi amacıyla ihtiyati tedbir kararı verilmesi de mümkündür. Boşanma öncesinde evlilik birliği içinde edinilmiş taşınmaz ya da taşınır nitelikteki malların, mal kaçırmak amacı ile bağışlanması, muvazaalı işlemlerle satışı ya da devri gibi işlemlerin iptali de mahkeme huzurunda, delilleri de gösterilerek istenebilir.
Ek olarak:Dava açacağınız zaman açacağınız dava ile ilgili ( örn: Ceza hukuku, Aile hukuku, Tüketici hukuku, Miras Hukuku ya da boşanma avukatı ) konularda avukat seçmelisiniz. Bu tür konularda bildiğiniz ve güvendiğiniz ya da sosyal medyalarda yer alan avukatlardan tercih edebilirsiniz. Boşanma davası açıldıktan sonra ya da devam ederkende avukat tercihi yapabilirsiniz.