Thomas Edward Lawrence, birinci dünya savaşı sırasında İngiliz haber alma dairesi’nde çalışan bir casustu. Arabistan Yarımadası üzerindeki casusluk faaliyetleri sayesinde büyük şöhret kazanmıştı. Bölgedeki Arapları, Osmanlı Devleti’ne karşı Kışkırtmış ve isyan çıkarmalarını sağlamıştır. Böylece Arabistan Yarımadası üzerindeki yerini sağlamlaştırmış, etkilenen çevresini genişletmiştir.
Thomas Edward’ın baron olan babası evlerine gelen dadı ile aşk yaşar. Bu aşk sonrası dadı nikâhsız olarak baron ile birlikte yaşamaya başlar. Bu birliktelikten doğan 5 erkek çocuğun ikincisi olarak Thomas dünyaya gelir. Sert bir mizaca sahip bir anne tarafından büyütülür.
Lawrence Ve Eğitim Hayatı
1907 yılında Oxford Üniversitesi matematik bölümüne kabul edilse de bölüm değiştirme başvurusu ile tarih bölümüne geçer. Sonrasında arkeoloji dalına da ilgi duyduğunu farkeder. Tarih öğrenimi sırasında en çok ilgi duyduğu konu savaş stratejileri ve kuramlarıdır. Bunların yanında Ortaçağ mimari yapılarından kaleler ve şatolara bir de askeri amaçla yapılmış olan mimari eserlere de ilgi duymaya başlar.
Buna mukabil bitirme tezi konusunu da Haçlı Askeri Amaçlı Yapıları olarak seçmiştir. Araştırma ve inceleme amacıyla Lübnan, Urfa ve Suriye üçgeninde 1909 yılında 4 ay süren bir gezi gerçekleştirir. Bu gezisi sırasında sadece yapıları incelemekle kalmaz. Bölgedeki idari ve sosyal yapının yanında kültürel ve etnik kökenleri de inceler. Bunlar hakkında topladığı bilgilerle ilk casusluk faaliyetlerini edinmeye başlar.
Arabistanlı Lawrence Nasıl Oldu?
1910 yılında 1. olarak okuldan mezun olduğu sırada hocası Profesör Hogart tarafından bir teklif alır. Arkeoloji alanında araştırmalar yapması için Ortadoğu’ya, Fırat boylarına burslu olarak gönderilir. 1918 yılı Ekim ayına kadar yaklaşık 8 yıl bu bölgede kalır. 1914 yılında casusluk faaliyetlerine resmi olarak başlar.
1914 yılının ilk aylarında Filistin Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen keşif çalışmasına katılır. Bu keşif içinde yarı profesyonel muhbir olarak yer alır.
Yakın gelecekte büyük bir stratejik öneme yükselecek olan bölgenin haritasını çıkarmak için Üsteğmen rütbesine atanır. Buradaki paravan görevi harita dairesinde memurluk olarak belirlenir. Mısır’da bulunan İngiliz Ordusu Haber alma Teşkilatı’nın bünyesinde çalışmaya başlar. Burada ki çalışması ile dünya çapında şöhret elde eder. Casusluk alanındaki efsane faaliyetlerine bu dönemde imza atmaya başlar.
Osmanlı İmparatorluğu’na Karşı Casusluk Faaliyetleri
Osmanlı Devleti içerisinde ayaklanmaların çıkması için İngiltere adına önemli faaliyetlerde bulundu. Arap şeyhi kılığına girerek kabilelerini birleştirmeye çalıştı. Bu şekilde Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmaları için zemin hazırlamış olacaktı. Araplardan bilgi almak için de akıl almaz sorgu teknikleri uygulamaktaydı.
Şef Hüseyin ve oğulları tarafından 1916 yılında Osmanlı’ya karşı başlatılan ayaklanma ile ilgili görüşlerde bulunmak için İngiliz Heyetinde görev alır. Hicaz’da kasım ayına kadar kalarak Şef Hüseyin’in 3. oğlu olan Faysal ile yakın temaslarda bulunur. İsyanın lojistik ve taktiksel yönlerini tartıştıkları görüşmelerde Lawrence, Faysal’ı gerçek bir lider olarak görmeye başlar.
Kahire’ye dönüşünde İngiliz üstlerini Arap isyanını desteklemeleri için ikna eder. İngiltere hem askeri hem de nakdi yardım sağlayarak bu isyanda rol oynayacaktır. Böylece kendisi de Faysal’ın ordusuna katılarak Arap ordusu ile bedevi reislerinin arasındaki iletişimi sağlamakla görevlendirilecektir. Müttefiklerine silah, para ve mühimmat desteği sağlamakta olan İngiliz ajanı 1916- 1918 yılları arasında Şam’da düzenlenen her faaliyetin planlayıcısı konumundadır.
Arap şeyhlerinin kafasını, İngiliz altınları ve Büyük Arabistan Krallığı ütopyasıyla karmakarışık bir hale sokar. İstanbul’da bulunan padişahın aynı zamanda halife olması ve savaş ilanında bulunması da karışıklığı azaltmaz.
Hicaz Demiryolu üzerinde bulunan köprüleri tahrip ederek, yönetimindeki düzensiz bedevi güçleriyle trenlere saldırılar düzenler. Böylece Osmanlı’nın isyanı bastırmak üzere gönderdiği birlikleri engellemeyi başarır. Sonrasında bu birliklerle çölü geçerek Osmanlı’nın son liman kenti olan Akabe’yi ele geçirir.
Faysal artık karargâhını buraya kurar. İttifak donanmaları da bu limana yerleşir. 1917 yılında Osmanlı Kolluk güçlerince casusluk yaparken yakalanan Lawrence kaçmayı başarır. Faysal Filistin’i ve Suriye’yi İngilizlerin yardımıyla ele geçirmeyi başarır.
1919 yılında savaşın sona ermesiyle diplomasi devreye girince İngiltere, Araplara ihanet ederek verdiği sözleri yerine getirmez. Sadece Faysal, Irak kralı olarak kardeşi Abdullah da Ürdün Kralı olarak ilan edilir ve tanınırlar. Böylece İngiltere’nin uysal ortakları olarak daha birkaç yıl hükümdarlık sürmeye devam ederler.
İngiliz Casusun Son Yılları
Lawrence bir zaman sonra Oxford Üniversitesi’ne geri dönerek arkeoloji çalışmalarının yanı sıra anılarını yazar. “Bilgeliğin Yedi Sacayağı “ adlı kitabı ölümünden sonra basılmasına rağmen İngiliz edebiyat tarihinde önem arz eder. Sıradan insanların ölümsüz kahramanlara dönüşünü anlatan bu eserin bazı yerlerinde edebi zorlanmalara rastlansa da akıcı ve dinamik bir anlatımı vardır.
Sıradan hayatına alışmaya çalıştığı dönemde, 1935 yılında bir kaza geçirir ve bir haftalık hayat mücadelesini kaybeder. 19 Mayıs 1935 gibi ironik bir tarihte hayata gözlerini yumar.
Arabistanlı Lawrence Filmi
https://www.youtube.com/watch?v=rNumspRA8k4
Adının bu kadar efsaneleşmesinde Hollywood’un önemli bir rolü olduğu su götürmez bir gerçektir. 1962 yılında beyaz perdeye yansıyan film, 1963 yılında bir rekora imza atarak, 7 dalda Oscar alır.
Bundan sonra 2 kez daha filmi çekilen Arabistanlı Lawrence sinemaseverlerin çok sevdiği bir karakter haline gelmiştir. En son 1990 yılında A dangerous Man: Lawrence After Arabia adlı TV filmi ile ekranlarda yer alır.