Kitap okuma, bireyin hem kişisel gelişimine hem de beyin sağlığına katkı sunan ve son derece kıymetli bir husustur ancak bibliyomani bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Ülkemizde de kitap okuma alışkanlığının artırılması için birçok farklı çalışma yürütülüyor. Yine yapılan araştırmalar gösteriyor ki, kitap okuma alışkanlığı Alzheimer tarzı hastalıkların önlenmesinde de önem taşıyor.
Peki, bu derece yararlı olan kitap tutkusunun, hastalığa yol açabileceğini biliyor muydunuz? Evet, yanlış duymadınız. Bazı durumlarda kitap tutkusu psikolojik bir rahatsızlığa neden olabiliyor. İşte, oldukça ilginç bir hastalık, bibliyomani…
Bibliyomani Nedir?
Bazıları kitap okumayı çok sever, bazıları ise yalnızca kitapları toplamayı ve biriktirmeyi. Çok sayıda kitaba sahip olma dürtüsü ile kitap satın alma, biriktirme ve istifleme takıntısı bu anlamda, bibliyomani adı verilen psikolojik bir rahatsızlığa neden olur.
Kelime kökenine baktığımızda “Biblion” Yunanca kitap, “Mania” ise Latince hastalık anlamına gelir ki, bu iki kelimenin birleşiminden oluşan “Bibliyomani” de kitap hastalığı ya da kitap deliliği olarak tanımlanabilir.
Her şeyin fazlasının zararlı olması nedeni ile bibliyomanlarda da sağlık sorunları ve kişisel ilişkilerinde bozulmalar gözlenir. Hatta bu rahatsızlık başka psikolojik rahatsızlıklar ile bir arada görülebilir. Örneğin, ekonomik durumu daha fazla kitap almaya yetmeyen bir bibliyomanda kitap çalma alışkanlığı da oluşabilir. Bu durum ise “Bibliokleptomania” olarak isimlendirilir. Burada size kısa bir bilgi de sunalım, tarihin en büyük kitap hırsızı da bir bibliyoman olan ve bu nedenle kitap çalan Stephen Blumberg’tir ki yirmi yıl içerisinde otuz binden fazla kitap ve el yazması eser çalmıştır.
Bibliyomani’ye yakalanan kişiler, satın aldıkları ve biriktirdikleri kitapları okumak amacı ile edinmezler. Bu yönüyle kompulsif bozukluk olan bu rahatsızlık kısaca kitap istifleme takıntısı olarak ifade edilebilir.
Bibliyomani yani kitap biriktirme tutkusu yine plak ya da dergi istifçiliği gibi diğer takıntılar ile de birleşebilir.
Bibliyomani’nin Tarihçesi
Baskı makinelerinin yaygınlaşmasından önce kitap koleksiyonculuğu özellikle kıta Avrupasında oldukça yaygın görülen bir durumdu. Bazıları bunu edebi mirası koruma adına yaparken, bazıları ise yalnızca güç ve zenginlik sembolü olması adına bu işe girişiyorlardı.
Dünya edebiyatının dâhileri arasında yerini alan Gustave Flaubert‘in henüz 14 yaşında kaleme aldığı ve 1837 yılında Colibri gazetesinde yayınlanan ilk kısa romanı “Bibliyomani” adını taşır.
Flaubert bu eserinde, Giacomo adındaki bir kitap tutkununun maceralarını okuyucuya anlatır. Bu kitap tutkunluğunun onu ne hallere düşürdüğünü ve hatta yaşamını dahi bu yolda yitirdiğini ustaca bir dil ile işler.
1842 yılında kendisi de bir bibliyoman olan Thomas Frognall Dibdin ise “Bibliomania or Book Madness” adında bir kitap yazar ve bu kitabında kitap toplayıcılarında gözlemlemiş olduğu semptomları listeler.
Bibliyomani Belirtileri Nelerdir?
Bibliyomani’nin belki de en belirgin özelliği olarak, kitap toplayan kişilerin kitap okuma amacı ile bunu yapmamasıdır. Zaten bu rahatsızlığa yakalananların kitap okuma ile fazla bir alakaları da yoktur.
Yine bibliyomanların, belirli bir konu üzerine değil her türlü kitabı toplama ve biriktirme eğilimleri vardır. Bu anlamda aynı kitaptan birden çok satın alma, bu kişilerde rastlanan özellikler arasındadır.
Bir diğer belirti ise genellikle, bu rahatsızlığa yakalanan kişilerin kitapları düzenlemeksizin istifledikleridir ve bu da zamanla yaşam alanının hijyeninin kaybolmasına neden olur.
Yazımızı noktalarken belirtelim ki her şeyin fazlası ve aşırısı insana zarar verir. Bu nedenle Yunanca kitapsever, kitap dostu anlamlarına gelen “Bibliyofil” olarak kitap okumayı seven ve kitaba zaman ayıran bireyler olmak gereklidir. Ancak Bibliyofil’in üst düzeyi olan ve çeşitli zararları olan Bibliyomani’den ise uzak durmak, okuma amacı olmadan kitap biriktirmekten kaçınmak gerekir.
İlginizi çekebilir: Kitap İncelemesi Nasıl Yapılır?