Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) uygulanmasının denetim organı niteliğinde olan ve ülkemizden de çok sayıda başvuru yapılan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru süresinde önemli bir değişikliğe gidiliyor. Yeni başvuru süresi ne kadar olacak? Bu uygulama ne zaman yürürlüğe girecek ve yapılacak başvurularda uygulanmaya başlayacak?
AİHM’e Yeni Başvuru Süresi Ne Kadar Oldu?
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde (AİHS) değişiklik yapan “15 No’lu Protokol” 1 Ağustos 2021 tarihi itibari ile yürürlüğe girmişti. Bu protokol kapsamında özellikle AİHM’e başvuru süreleri değiştirilmiş, başvuruların kabul edilebilirlik koşullarına ve yargıç adaylarının özelliklerine dair değişiklikler yapılmıştı. Protokolün “AİHM’e başvuru sürelerine” ilişkin düzenlemelerinin yürürlüğe gireceği tarih ise 1 Şubat 2022 olarak belirlenmişti.
15 No’lu Protokol ile değiştirilen AİHS’nin 35/1 fıkrasında yer alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru için öngörülen altı aylık süre, yukarıda açıkladığımız şekilde dört aya indirilmişti. İşte, bu değişiklik 1 Şubat 2022 tarihi itibari ile yürürlüğe girecek ve bu tarihten sonra artık AİHM başvuruları 4 aylık yeni başvuru süresine tabi olacak.
Bu yeni düzenleme kapsamında belirlenen 4 aylık sürenin istisna durumunu ise taraf devletin iç hukukta verilen kesin kararının 1 Şubat 2022 tarihinden (protokolün yürürlük tarihi) önce verilmesi oluşturuyor. Yani iç hukuktaki kesin karar 1 Şubat 2022 tarihinden önce verilmiş ise, bu durumda AİHM’e yapılacak başvuru dört aylık yeni süreye değil, altı aylık eski başvuru süresine tabi olacak.
AİHM Başvuru Şartı Olarak İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 15 No’lu Protokol ile değiştirilen 35 inci maddesinin 1 inci fıkrasında, AİHM’e ancak uluslararası hukuka yönelik olarak kabul edilen ilkelere göre, iç hukuk yollarının tamamen tüketilmesinden sonra ve de iç hukukta verilen kesin karar tarihinden başlayarak dört aylık süre içerisinde başvuru yapılabileceği düzenlendi.
Bu yeni düzenleme uyarınca başvuru süresi daha önce uygulanan 6 aylık süreden 4 aylık yeni başvuru süresine indirildi. AİHM’e başvuru yapılabilmesi için aranan en önemli koşul ise, ihlal edildiği düşünülen hakka yönelik, ancak taraf devlete ait olağan iç hukuk yollarının tamamen tüketilmesinden sonra başvuru yapılabilmesi olarak öne çıkıyor.
AİHM’e Başvuru Yöntemi
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde kullanılan resmi diller Fransızca ve İngilizcedir. Ancak AİHM’e yapılacak ilk başvurular sözleşmeci olan taraf devletin resmi dili kullanılmak suretiyle de yapılabilir. Yine başvuruya eklenecek belgelerinde tercümelerinin yapılması zorunlu değildir.
AİHM’e başvuruda bulunabilmek için, AİHM tarafından formatı hazırlanan ve AİHM’e ait resmi internet sayfasında da bulunan “AİHM Bireysel Başvuru Formunun” doldurularak imzalanması ve AİHM’e gönderilmesi gerekir. Başvuruya eklenecek mahkeme kararları ile belgelerin de tarih sıralamasına uygun bir şekilde sıra numarası verilerek düzenlenmesi ve başvuruya eklenmesi gereklidir.
AİHM’e gönderilecek bireysel başvuru ve eklerinin ise (başvuru formu ve ekinde yer alan belgeler delgeçle delinmeksizin, zımbalanmaksızın, dosya ya da klasöre takılmaksızın, zarfa konularak) AİHM’in posta adresi olan “European Court Of Human Rights, Council Of Europe, 67075 Strasbourg Cedex – FRANCE” adresine gönderilmelidir.
AİHM Nedir?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yani AİHM, temel hak ve özgürlüklerin korunmasının kontrolü ve denetimi amacı ile 1959 yılında kurulmuş ve uluslararası alanda yetkisi bulunan bir yargı kurumu yani uluslararası bir mahkemedir.
AİHM’in yargı yetkisinin sınırları ile koruma altında olan temel hak ve özgürlüklerin neler olduğu ise Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile belirlenmiştir.
