“Bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğimdir” sözü ile hafızalara kazınan, insanı, kendini ve yaşamını sorgulamaya ve tanımaya yönlendiren Sokrates kimdir?
Sokrates, Yunan Felsefesinin en önemli kurucularından biridir. Sokrates (Sokrat), öğrencisi olan Platon (Eflatun) ve Platon’un öğrencisi olan Aristo (Aristoteles) ile birlikte felsefe tarihinin ve öğretisinin temelini atmıştır. Sokrates, Platon ve Aristo, bu anlamda Batı ve Yunan felsefesi denilince herkesin ilk aklına gelen isimler olarak öne çıkarlar.
Peki, büyük Antik Yunan filozofu ve bilgesi Sokrates kimdir? Nasıl bir hayat sürmüş ve nasıl ölmüştür? Sokrates’ten günümüze ulaşan büyük mirası ‘Diyalektik’ nedir? En bilinen Sokrates sözleri hangileridir? İşte, felsefe tarihinin dev ismi Sokrates ve yaşamı…
Sokrates Kimdir?
M.Ö 469 ile M.Ö 399 yılları arasında Antik Yunan’da yaşayan Sokrates, heykel ve taş ustası bir baba ile ebe bir annenin oğludur. Yaşamı boyunca yazmak yerine devamlı düşünmeyi ve sorgulamayı tercih etmiştir. Bu nedenle kendisinden geriye yazılı bir eser kalmayan Sokrates’i ve felsefesini bize en açık şekilde ulaştıran ise öğrencisi ve Felsefe tarihinin bir diğer zirve ismi Platon’un yazdığı ‘Sokratesin Savunması’ isimli eserdir.
Sokrates’in Yaşamı
“Sorgulanmayan hayat yaşanmaya değmez” sözü ile tanınan ve hayatını halkının ahlak bakımından olgunlaşmasına adayan ünlü düşünür, öğrencilerine geometri, matematik, politika, astronomi ve felsefe konularında eğitim vermiştir.
Sokrates, özellikle otuz beş yaşından sonra kendi kendini yetiştirerek, ‘Atinalıları uyandırıp, yaşamın anlamını sorgulamaya ve kendileri için iyi olan üzerinde düşünmeye sevk etmeyi’ kendine misyon edinmiş ve yaşamı boyunca bu doğrultuda çaba göstermiştir.
Diyalektik Öğretim Metodu ve Sokrates’in Felsefesi
Sokrates kimdir sorusuna cevap ararken diyalektik nedir konusunu da incelemek gerekir. Bu sayede Sokrat’ın gerçek fikirlerini ve kendisini tanıma fırsatı elde ederiz.
Soruya soru ile karşılık vermeyi temel alan meşhur diyalektik öğretim metodunu geliştiren Sokrates, etrafına ve insanlara araştırıcı ve bazen de iğneleyici sorular sorardı. Sokrates, bu anlamda diyalektiği felsefe dünyasına armağan eden büyük filozoftur.
Sokrates, felsefe tarihi içinde ahlak kuramını kapsamlı ve ciddi bir şekilde ele alan ilk düşünürdür. Erdemin bir bilgi olduğunu ve kimsenin bilerek kötülük yapmadığını savunan Sokrates, insanların fiziki görünüşlerini ve yüzlerini değiştiremeyeceklerini, ancak karakterlerini ve ruhlarını geliştirebileceklerini öne sürmüştür.
Sokrates, tüm insanların ruhlarında saklı bir halde bulunan ahlaksal değer ve yargıların varlığını savunmuştur ve Filozofun görevinin de, bunu ortaya çıkarmak olduğunu ileri sürmüştür. Bu da ancak ve ancak eğitimle mümkündür. Sokrates, insanı kötülüğe bilgisizliğin sürüklediğini, bilgilenen kişinin ahlaki erdeme ve mutluluğa erişeceğini iddia etmiştir.
Sokrates Kimdir? Sokrates’in Ölümü
“Haksız olmak haksızlığa uğramaktan daha acıdır” diyerek büyük bir erdemi ortaya koyan Sokrates, M.Ö. 399 yılında hakkında açılan dava ile Yunan toplumuna yeni tanrılar getirmeye çalışmak ile suçlanmıştır.
Atina’da görülen davalara, davanın önemi kadar yargıç bakardı. Bu anlamda Sokrates’in davasına ise yaklaşık olarak beş yüz kadar yargıç bakmıştı. Bu davalarda genelde suçlular kendilerini hitabet yeteneği yüksek kişilere savundururlar ve beraat ederlerdi. Sokrates ise savunmasında hitabet yerine diyalektik yöntemi ile kendini savunmuş ve af dilemek yerine fikirlerini savunmuştur.
Kendisine ölüm cezası verilmesine karşın bu cezanın değiştirilmesini istememiş, fırsatı olmasına karşın kaçmamıştır. Bitki zehri içirilmek suretiyle idam edilmiş ancak ölümünün hemen ardından Atinalılar yaptıkları büyük hatanın farkına varmışlardır ve Sokrates’in anısına büstünü yaptırarak Atina Tapınağına koymuşlardır.
Davasını izleyen öğrencisi Platon, Sokrates tarafından yapılan savunmayı ‘Sokrates’in Savunması’ adı altında kitaplaştırmıştır. Sokrates’in ölümünden sonra öğretisinin uygulandığı okullar kurulmuş ve bu okullarda, Sokrates’in düşünceleri ve felsefesi ayrıntıları ile anlatılmıştır.
Sokrates Kimdir? Ünlü Sokrates Sözleri Nelerdir?
https://www.youtube.com/watch?v=aOPg2LAkKLs
Ünlü düşünürün en çok bilinen sözlerinden bazıları ise şu şekildedir;
“Ben bilmediğimi bildiğim için diğer insanlardan farklıyım”“Kötü insanlar yemek ve içmek amacıyla yaşar. İyi insanlar ise yaşamak için yerler ve içerler”“Bir şeyleri değiştirmek isteyen kişi, işe önce kendisinden başlamalıdır”“Kendini bil”“Kimse bile bile kötü değildir, her kötülük bilgi sanılan bir bilgisizlikten gelir”“Fazilet ruhun güzelliğidir”
“Yeşillikler toprağın çirkinliğini örttüğü gibi, tatlı sözlerde insanın birçok kusurunu örter”“Kimseye bir şey öğretemem, yalnızca onların düşünmelerini sağlayabilirim”“Tok gözlülük doğal bir zenginlik, lüks ise yapay yoksulluktur”“Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsanız, bir de cehaletin bedelini hesaplayın”“Sadece işsiz olanlar değil, daha iyi işleri yapabilecek olanlar da başıboştur”