Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuru, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile güvence altına alınan temel haklar ve özgürlüklerden, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” ve Türkiye’nin taraf olduğu ek protokoller kapsamında yer alan herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiası ile başvurabilecek bir hak arama yolu olarak tanımlanabilir.
Bireysel başvuru yapılabilmesi için, söz konusu ihlal edildiği ileri sürülen hak ve özgürlüğün hem Anayasa’da, hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile ek protokoller kapsamında koruma altına alınmış olması gereklidir.
Anayasa Mahkemesi’ne Yapılacak Bireysel Başvurular ile İlgili Mevzuat
Anayasaya Mahkemesi önünde bireysel başvuru hakkı, ilk olarak 12.09.2010 tarihinde 5982 sayılı kanun uyarınca, Anayasasının 148. ve 149. maddelerinde yapılan değişiklik sonucu hukuk sistemimize girmiştir. Bu bireysel başvurunun nasıl yapılacağı da “6216 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. ile 51. maddeleri” arasında düzenlenmiştir.
Anayasa Mahkemesi’ne Kimler Bireysel Başvuruda Bulunabilir?
Anayasa Mahkemesine, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ülkemizin taraf olduğu ek protokollerde güvence altına alınmış hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, bireysel başvuruda bulunabilir.
Özel hukuk tüzel kişiliklerinin (vakıf, dernek, şirket gibi) ise ancak tüzel kişiliğin haklarının ihlali durumunda başvuru hakkı bulunmaktadır. Kamu tüzel kişilerinin ise bireysel başvuru hakkı bulunmaz.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilmek için, ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının, bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmesi zorunludur.
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?
Anayasa Mahkemesi’ne yönelik bireysel başvuru, 6216 sayılı Kanun ve Anayasa Mahkemesi iç tüzüğünde belirlenen koşullara uygun olarak ve de bireysel başvuru formu kullanılmak suretiyle resmi dilde yapılır.
Bireysel başvuru formu, Anayasa Mahkemesi’nin resmi internet sitesinde (www.anayasa.gov.tr) bulunmaktadır.
Bireysel Başvuru Formunda yer alan hususlar ise;
- Başvurucunun adı – soyadı, T.C. kimlik numarası, anne – baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği, adresi, varsa telefon numarası ve elektronik posta adresi,
- Başvurucunun tüzel kişi olması halinde, Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, unvanı, adresi, tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı – soyadı ve T.C. kimlik numarası, MERSİS numarasının bulunmaması halinde tüzel kişinin vergi numarası veya kayıtlı olduğu sicil ve numarası ile varsa telefon numaraları ve kayıtlı elektronik posta adresi,
- Başvurunun; Avukat vasıtası ile yapılması durumunda, avukatın adı – soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, varsa telefon numarası ve elektronik posta adresi,
- Başvurunun; Avukat olmayan kanuni temsilci vasıtası ile yapılması durumunda kanuni temsilcinin adı – soyadı,T.C. kimlik numarası, anne – baba adı, doğum tarihi, uyruğu, yazışma adresi, varsa telefon numarası ve elektronik posta adresi,
- İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da olayların tarih sırasına göre özeti,
- Bireysel başvuruya konu edilen güncel ve kişisel haklardan hangisinin, hangi nedenle ihlal edildiği ve buna dair gerekçeler ile delillere ait açıklamalar,
- İhlal edildiği ileri sürülen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilerek ayrı ayrı yapılması,
- Başvuru yollarının tüketilmesine dair aşamaların tarih sırasına göre yazılması,
- Başvuru yollarının tüketildiği ya da başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih,
- Başvuru mazeret nedeni ile süresinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar,
- Başvurucunun talepleri olarak sıralanabilir.
Ayrıca başvuru formuna eklenmesi gereken belgeler ise şunlardır;
- Kanuni temsilci ya da avukat vasıtası ile takip edilen başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olduğuna ilişkin mevzuata uygun belge,
- Başvuru harcının ödendiğine ilişkin belge,
- Başvuru bizzat yapılmışsa, başvurucunun kimliğinin tespitine yarar resmi belgenin onaylı örneği,
- Tüzel kişi adına kanuni temsilcinin başvurması durumunda, başvuru tarihi itibariyle temsile yetkili olduğunu gösterir resmi belgenin onaylı örneği,
- Nihai karar ya da işlemin öğrenme tarihini gösterir belge,
- Tazminat talebi var ise uğranılan zarar ve buna dair belgeler,
- Başvuru süresinde yapılamamışsa varsa mazereti ispatlayan belgeler,
- Adli yardım talebi bulunuyorsa başvurucunun yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösterir mali durumuna dair belgeler.
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Nereye Yapılır?
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesine doğrudan müracaat ederek veya mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikleri vasıtası ile yapılabilir. Bireysel başvuru bizzat başvurucu tarafından veya kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilir.
Bireysel başvurular harca tabidir ve başvuru formuna söz konusu harcın ödendiğine ilişkin belgenin eklenmesi de zorunludur. Bu harcı ödeme gücü bulunmadığı durumlarda adli yardımdan yararlanmak için başvuru yapılabilir.
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Süresi Ne Kadardır?
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, başvuru yollarının tüketildiği tarihten veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten başlayarak otuz gün içerisinde gerçekleştirilmesi gereklidir.
İlginizi Çekebilir: Tüzel Kişi Nedir? Tüzel Kişinin Sahip Olduğu Hak ve Borçlar Nelerdir?